Wong Suryani

Wong Suryani (Syriac: ܐܫܘܪܝܐ‎), uga diarani Chaldo-Assyrians^[1] lan Syriacs^[2] (deleng jeneng-jenengé wong Kristen Suryani), yaiku sawijining golongan etnorelijiyus asli Wétan Tengah.^[3][4] Akèh-akèhé wong Suryani nuturaké basa Neo-Aramia,^[5] kang subpérangané kalebu Lor-Wétan, Tengah, lan Neo-Aramia Kulon, sarta uga basa liyané, gumantung karo nagara kang didunungi.^[6] Wong Suryani nganggep padha tumurun saka wong-wong mawa kabudayan tuwa ing Mésopotamia kuna udakara taun 2500 SM. Kabudayan iku minangka salah siji kang tuwa dhéwé sadonya.^[7]

Sawijining kulawarga Suryani lagi nggawé mentéga ing Mawana, Persia

Wewengkon kang tanah wutah getihé wong Suryani iku, ing wektu iki minangka pèrangané Irak Lor, Turki Kidul-Wétan, Iran Lor-Kulon lan Suriah Lor-Wétan.^[8][9] Akèh-akèhé wis padha ngalih menyang wewengkon liyané kalebu Amérika Lor, Levant, Ustrali, Éropah, Ruslan lan para Kaukasus sasuwéné abad kapungkur.^[10] Émigrasi disebabaké karo kadadéan-kadadéan kaya déne génosidha déning Kakaisaran Ottomansasuwéne Perang Donya I, Rajapati Masal Simélé ing Irak ing taun 1933, Révolusi Iran ing 1979, Niti Al-Ba'ath lan Nasionalisme Arab ing Irak lan Suriah kaya ta kampanyé Al-Anfal kang diayahi Saddam Hussein lan tuwuhing Nagara Islam kang neluk sapérangan gedhé Lebak Niniwé.^[11][12]

Wong Suryani akèh-akèhé agamané Kristen, kang pituhu marang tata ngibadah liturgi Kristen ing Suriah Wétan lan kulon.^[13] Gréja-gréja kang madegaké tata ibadahé Suriah Wétan kalebu Gréja Suryani Wétan, Gréja Kuna Wétan, lan Gréja Katulik Chaldean, kang umaté akèh-akèhé nuturaké basa pérangan Lor-Wétaning Aramia Wétan. Déné gréja-gréja tata ibadahé Suriah Kulon, yaiku Gréja Ortodoks Suryani lan Gréja Katulik Suryani, akèh-akèhé nuturaké basa pérangan Tengah lan Kulon.

Sing paling anyar, yaiku Perang Irak 2003, lan Perang Sipil Suriah kang wiwit ing taun 2011 uwis ngèngseraké brayan Suryani enggon-enggonan, amarga wong-wongé uwis ngalami panyiya-nyiya étnis lan relijiyus kang ditindakaké karo ékstrimis Muslim. Watara sakyuta wong-wong Irak, utawa luwih, kaya kang dilapuraké déning Pasarékatan Bangsa-Bangsa uwis minggat saka Irak awit panelukan, amèh 40 persèn iku wong-wong Suryani sanajan para Suryani amung nglimputi watara 3 persèn saka demografisé Irak sadurungé perang.^[14][15][16] Miturut lapuran 2013 déning panggedhé Motwa, amung ana watara 300.000 wong-wong Suryani kang isih dedunung ana Irak.^[17]

Rujukan

1. For use of the term Chaldean, see:
2. For use of the term Syriac, see:
3. For Assyrians as indigenous to the Middle East, see
4. James Minahan, Encyclopedia of the Stateless Nations: A-C, pp. 205-209
5. For Assyrians speaking a Neo-Aramaic language, see
6. Carl Skutsch, Encyclopedia of the World's Minorities, p. 149
7. A. Leo Oppenheim (1964). Ancient Mesopotamia (PDF). The University of Chicago Press.
8. Donabed, Sargon (2015). Reforging a Forgotten History: Iraq and the Assyrians in the Twentieth Century. Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-8605-6.
9. Carl Skutsch (2013). Encyclopedia of the World's Minorities. Routledge. kc. 149. ISBN 978-1-135-19388-1.
10. Joshua Project. "Assyrian in Georgia". Dibukak ing 18 Fèbruari 2015.
11. http://www.aina.org/news/20160721201009.htm
12. Eden Naby. "Documenting The Crisis In The Assyrian Iranian Community".
13. For Assyrians as a Christian people, see
14. "Assyrian Christians 'Most Vulnerable Population' in Iraq". The Christian Post. Diarsip saka asliné ing 6 Dhésèmber 2006. Dibukak ing 2006-12-05.
15. "Iraq's Christian community, fights for its survival". Christian World News.
16. "U.S. Gov't Watchdog Urges Protection for Iraq's Assyrian Christians". The Christian Post. Diarsip saka sing asli ing 2007-12-11. Dibukak ing 2007-12-31.
17. "مسؤول مسيحي : عدد المسيحيين في العراق تراجع الى ثلاثمائة الف".