Ríkisstjóri Íslands

Ríkisstjóri Íslands var embætti sem stofnað var í maí árið 1941 og var við lýði til 17. júní árið 1944. Embættið var forveri embættis forseta Íslands og var Sveinn Björnsson sendiherra Íslands í Danmörku og síðar forseti, sá eini sem gegndi ríkisstjóraembættinu. Ríkisstjóri var æðsti embættismaður Íslands og þjóðhöfðingi til bráðabirgða.^[1]

Embættisfáni Sveins Björnssonar sem ríkisstjóra Íslands.

Eftir að Þjóðverjar réðust inn í Danmörku og hernámu landið í apríl árið 1940, leit Alþingi svo á að Kristján 10. Danakonungur væri ekki fær um að fara með konungsvaldið og ákvað Alþingi að taka sér það vald sem konungur hafði haft. Í maí árið 1941 ákvað Alþingi hins vegar að embætti ríkisstjóra Íslands yrði sett á stofn og skyldi kjósa hann til eins árs í senn.

Fyrsta ríkisstjórakosningin fór fram þann 17. júní 1941. Sveinn Björnsson hlaut 37 atkvæði en Jónas Jónsson frá Hriflu hlaut eitt akvæði, sex atkvæðaseðlar voru auðir og fimm þingmenn voru fjarverandi.^[2]

Nokkrum dögum áður en ríkisstjórinn var kosinn fékk ríkisstjórnin inn á borð sitt erindi frá Sigurði Jónassyni þar sem hann óskaði eftir því að gefa jörðina Bessastaði á Álftanesi svo þær mætti verða aðsetur ríkisstjóra. Þann 18. júní 1941, degi eftir að ríkisstjórakosninguna, ákvað ríkisstjórn Íslands að þiggja boð Sigurðar.^[3]

Tilvísanir

1. Guðni Th. Jóhannesson. „Hvernig maður var Sveinn Björnsson forseti og hvað afrekaði hann?“ Vísindavefurinn (skoðað 20. ágúst 2019)
2. „Sveinn Björnsson kjörinn fyrsti ríkisstjóri Íslands“ Morgunblaðið, 18. júní 1941 (skoðað 20. ágúst 2019)
3. Kristján Sigurjónsson, „75 ár frá því að ríkið eignaðist Bessastaði“ Ruv.is (skoðað 20. ágúst 2019)