![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Josip_Broz_Tito_uniform_portrait.jpg/640px-Josip_Broz_Tito_uniform_portrait.jpg&w=640&q=50)
Josip Broz Tito
Júgóslavneskur byltingarmaður og stjórnmálamaður (1892−1980) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Josip Broz Tito (kýrillískt stafróf: Јосип Броз Тито), fæddur undir nafninu Josip Broz (7. maí 1892 – 4. maí 1980) var júgóslavneskur kommúnisti, byltingarmaður og stjórnmálamaður sem var helsti pólitíski leiðtogi Júgóslavíu frá árinu 1943 til dauðadags árið 1980.[1]
Josip Broz Tito Јосип Броз Тито | |
---|---|
![]() Tito árið 1961. | |
Forseti Júgóslavíu | |
Í embætti 14. janúar 1953 – 4. maí 1980 | |
Forsætisráðherra | Listi
|
Varaforseti | Listi
|
Forveri | Ivan Ribar (sem forseti forsætisnefndar alþýðuráðs Júgóslavíu) |
Eftirmaður | Lazar Koliševski (sem forseti forsetaráðs) |
Forsætisráðherra Júgóslavíu | |
Í embætti 2. nóvember 1944 – 29. júní 1963 | |
Forseti | Ivan Ribar Hann sjálfur (frá 1953) |
Forveri | Ivan Šubašić |
Eftirmaður | Petar Stambolić |
Persónulegar upplýsingar | |
Fæddur | 7. maí 1892 Kumrovec, Króatíu-Slavoníu, austurrísk-ungverska keisaradæminu |
Látinn | 4. maí 1980 (87 ára) Ljubljana, Júgóslavíu |
Stjórnmálaflokkur | Kommúnistasamband Júgóslavíu |
Maki | Pelagija Broz (1920–1939), skilin Herta Haas (1940–1943) Jovanka Broz (1952–1980) |
Börn | Zlatica Broz, Hinko Broz, Žarko Leon Broz, Aleksandar Broz |
Starf | Herforingi, byltingarmaður, stjórnmálamaður |
Undirskrift | ![]() |
Í seinni heimsstyrjöldinni var Tito leiðtogi júgóslavnesku andspyrnuhreyfingarinnar, sem oft var talin farsælasta andspyrnuhreyfing í hernumdu landi á stríðsárunum.[2] Eftir stríð varð hann forsætisráðherra og síðan forseti Sósíalíska sambandslýðveldisins Júgóslavíu. Á valdatíma sínum var Tito oft gagnrýndur fyrir gerræðislega stjórnarhætti[3] og fyrir bælingu á pólitísku andófi en sumir sagnfræðingar líta engu að síður á hann sem „velviljaðan einræðisherra“.[4] Hann var vinsæll leiðtogi bæði í Júgóslavíu og erlendis á sínum tíma.[5]
Innanlands var litið á Tito sem sameiningartákn[6] og hann rak innanríkisstefnu sem miðaði að því að viðhalda friðsamlegri sambúð ríkjanna innan júgóslavneska ríkjasambandsins. Tito vakti einnig athygli á alþjóðasviði sem helsti foringi Samtaka hlutlausra ríkja ásamt Jawaharlal Nehru frá Indlandi, Gamal Abdel Nasser frá Egyptalandi og Sukarno frá Indónesíu.[7] Túlkun Titos á kommúnisma er kennd við hann og nefnist títóismi.