From Wikipedia, the free encyclopedia
Johan Peringskiöld (eða Peringskjöld) (6. október 1654 – 24. mars 1720) var sænskur fornfræðingur, þjóðminjavörður 1693–1719. Hann hét Johan Peringer fram til 1693, þegar hann var aðlaður, en breytti þá eftirnafninu.
Hann fæddist í Strängnäs. Foreldrar hans voru Laurentz Fredrik Peringer kennari og Anna Andersdotter. Hann varð stúdent frá Uppsalaháskóla 1677, og fór að taka að sér verkefni fyrir Sænska fornfræðaráðið 1680. Árið 1682 var honum falið, með Johan Hadorph, að fara í rannsóknarferðir um landið og teikna upp gamlar minjar og rúnasteina. Urðu þar til fyrstu drög að hinu mikla verki um rúnasteina, sem kom út árið 1750 undir nafninu Bautil. Hann hafði strax á námsárunum í Uppsölum vakið athygli fyrir færni sína í teikningu og gerð myndamóta, og eru teikningar hans af horfnum minjum nú dýrmætar heimildir.
Eftir að hann varð fastur starfsmaður hjá Fornfræðaráðinu 1687, einbeitti hann sér að því að draga saman efni í sænskt fornbréfasafn, ættfræðiheimildir og æviskrár. Í hallarbrunanum 1697 eyðlögðust 18 bindi af því safni, en Peringer lét vinna aftur það sem hægt var og halda áfram á sömu braut. Einnig hélt hann áfram rannsóknum á fornum minjum. Árið 1693 varð Peringer ritari við Fornfræðaráðið (sem þá fékk nafnið Antikvitetsarkivet) og þjóðminjavörður, og var aðlaður sama ár og tók upp nafnið Peringskiöld. Á árunum 1698–1711 var hann einnig þýðandi íslenskra fornrita. Peringskiöld lét af embætti þjóðminjavarðar 1719 og varð þá fulltrúi í stjórnarráðinu. Hann dó í Stokkhólmi árið eftir.
Johan Peringskiöld hafði um sumt svipuð viðhorf til fræðistarfa og Olof Rudbeck, var full djarfur í ályktunum og þarf að nota rit hans með gætni, t.d. ættartölurit. En hann var mjög atorkusamur við að draga saman heimildir sem annars hefðu glatast. Eru þessi söfn varðveitt í Konunglega bókasafninu í Stokkhólmi og Ríkisskjalasafninu og eru mikil að vöxtum. Þar eru m.a. drög að miklu verki um sænskar minjar og sögustaði: Swea och Göta minnings-merken, og komu út tvö bindi um Tíundaland, 1710 og 1719.
Johan Peringskjöld beitti sér fyrir söfnun og útgáfu íslenskra handrita. Hans verður einna lengst minnst fyrir útgáfu sína á Heimskringlu Snorra Sturlusonar (1697–1700), sem var frumútgáfa bókarinnar á íslensku, og með sænskri og latneskri þýðingu varð hún aðgengileg fræðimönnum á Norðurlöndum og víðar. Bókin er í stóru broti og allur frágangur hennar með aðalsbrag. Guðmundur Ólafsson fornritafræðingur átti talsverðan þátt í þeirri útgáfu.
Johan Peringskjöld giftist fyrst (1687) Elisabeth Eliædotter (d. 1707). Seinni kona hans (1711) var Sophia Polus, greifynja. Sonur hans af fyrra hjónabandi var Johan Fredrik Peringskiöld (1689–1725) fornfræðingur og þjóðminjavörður.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.