Jarðskjálftakvarðar eru notaðir til að mæla styrk jarðskjálfta. Mælingin byggir vanalega á jarðskjálftabylgjum sem jarðskjálftamælir nemur. Ekki er alltaf hægt að nota sama kvarða fyrir alla skjálfta þar sem mismunandi er hvaða upplýsingar er hægt að nema og tilgangur mælingarinnar getur verið breytilegur.
Richterskvarðinn
Richterskvarðinn (ML) var fyrsti kvarðinn sem þróaður var til að mæla jarðskjálfta. Charles Richter bjó hann til árið 1935.[1] Richter kom á tveimur venjum sem aðrir skalar myndu síðar fylgja:
- Kvarðinn er lograkvarði, sem þýðir að hækkun um einn á kvarðanum þýðir í raun tífalda hækkun. Tíföld hækkun í sveifluvídd jarðskjálftabylgju jafnast svo á við næstum 32-falda hækkun í styrk jarðskjálftans.[2]
- Núllpúnktur kvarðans er sá punktur þar sem jarðskjálfti í 100 km fjarlægð færir haus jarðskjálftamælisins aðeins 0,001 mm.[3]
Richterskvarðinn mælir mestu sveifluvídd jarðskjálftabylgjunnar en gerir ekki greinarmun á hinum mismunandi jarðskjálftabylgjum. Þess vegna vanmetur kvarðinn jarðskjálfta sem eru langt í burtu, djúpir, eða mjög sterkir (yfir 7 stig).[4]
Vegna þessara galla er Richterskvarðinn ekki lengur notaður, en þó er algengt að fjölmiðlar noti „Richter“ þó að yfirborðsbylgju- eða vægisstærðarkvarðinn hafi verið notaður.
Rúmbylgjukvarðinn
Rúmbylgjukvarðinn (mB) mælir rúmbylgjur, þær ferðast beint í gegnum berg. Rúmbylgjur skiptast í frumbárur (ferðast hratt) og síðbárur (ferðast hægar, komast ekki í gegnum bráðinn ytri kjarna jarðarinnar).[5]
Yfirborðsbylgjukvarðinn
Yfirborðsbylgjukvarðinn (Ms) mælir bara yfirborðsbylgjur í jörðinni. Hann hentar til að mæla grunna jarðskjálfta.
Vægisstærðarkvarðinn
Vægisstærðarkvarðinn (Mw) mælir vægisstærð, það hversu mikla aflfræðilega vinnu skjálftinn innir af hendi þegar einn fleki færist fram hjá öðrum. Þessi kvarði er sá besti til að mæla stóra skjálfta og sá sem hentar best til að bera saman mismunandi skjálfta.
Dæmi
- Jarðskjálftinn 29. maí 2008 var um 6,3 stig á Mw.[6]
- Suðurlandsskjálftinn þann 17. júní árið 2000 var um 6,6 á Ms.[7]
- Suðurlandsskjálftinn þann 21. júní árið 2000 var um 6,6 að stærð á Ms.[7]
- Suðurlandsskjálftinn árið 1912 var um 7,0 að stærð á Ms.[7]
Tilvísanir
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
