Invado di Sicilia dum la duesma mondomilito

L'invado di Sicilia, kodexo-nomo Operaco Husky, komencis dum la nokto de la 9ma til la 10ma di julio 1943 e finis ye la 17ma di agosto sam yaro kun vinko da Federiti. L'invado dil insulo komencis kun granda amfibia ed aerala operaco, sequita da 6-semana landala kampanio. Ol esis la komenco dil invado di Italia dal Federiti.

Operaco Husky
Britaniana trupi de la 51ma (Highland) Diviziono desembarkas provizuri.
Konflikto:	Duesma mondomilito
Dato:	9ma di julio til la 17ma di agosto 1943
Loko:	Sicilia, Rejio Italia
Rezulto:	Vinko dal Federiti.
Militanti
Unionita Rejio Usa Kanada Britaniana Raj Libera Francia Suportita da: Australia	↔	Naziista Germania Rejio Italia
Komanderi
Dwight D. Eisenhower Harold Alexander Bernard Montgomery George S. Patton Walter Bedell Smith Arthur Tedder Andrew Cunningham	↔	Alfredo Guzzoni Albert Kesselring Hans-Valentin Hube Fridolin von Senger und Etterlin
Trupi/equipuri
Komence: 160 mil soldati 600 tanki 14 mil vehili 1800 armi Kulmino dil operaco: 467 mil soldati	↔	Italia: 131 559 til 252 mil soldati 260 tanki 1400 avioni Germania: 40 til 60 mil soldati
Perdaji
Usa 2237 morti, 6544 vunditi, 4500 militala kaptiti o desaparinta Unionita Rejio 2721 morti, 10.122 vunditi Kanada 562 morti, 1848 vunditi Entote: 28 534 soldati	↔	29 mil mortinti e vunditi 140 mil militala kaptiti
{{{perdaji}}}

Mapo pri l'operaci dal Federiti en Sicilia.

Til lore, Husky esis la maxim granda amfibia operaco de la duesma mondomilito, sive en quanto di soldati desembarkita, sive en quanto di plaji e vasteso. Strategiale, l'operaco esis sucesoza, e l'aer-armeo e mar-armeo del Axo ekpulsesis de insulo. Marala voyi tra Mediteraneo kontrolesis, e Mussolini kaptesis da la Granda Konsilistaro Fashista, e dal rejulo Victorio Emmanuele la 3ma di Italia. Kreesis la posibleso di invado di Italia, qua ne judikesis kom necesa por durigar l'Operaco Husky.

Poka dii ante, membri del Britaniana armeala grupo SAS (Special Air Service) neutrigis tri kanoni qui minacis la desembarki, situita che Capo Murro di Porco, en Sicilia.

Projeto dil invado

L'invado di Sicilia facesis da trupi Britaniana, Kanadana ed Usana, transportita per amfibia vehili e per aero, kun skopo kaptar l'insulo del Axo.

Pos vinkir Italiani e Germani en Afrika, federiti decidis ivandar Sicilia, kun skopo neutrigar la minaco Italo-Germana a komercala navi che Mediteraneo. Federiti anke evaluis korekte la politikala situaciono di Benito Mussolini, e korekte evaluis ke la konquesto di Sicilia povus minacar ilua situaciono en Italiana guvernerio. La decido pri invadar Sicilia suportesis da Usana generali, ma balde li decidis ne durigar l'invado di tota Italia, nam li judikis ke l'invado di Normandia esis plu importanta, e l'invado di Italia dividus resursi. Winston Churchill, lor la chefministro dil Unionita Rejio suportis l'ideo pri avancar tra Italia, e surnomizis la lando kom "la tranquila ventro dil Reich". Tamen, la fakti montris ke Usani esis korekta.

Pose kaptar Italiana insuli Pantelleria, Lampedusa, Linosa e Lampione, proxim Afrika, la Federiti esis pronta por komencar Operaco Husky, kun skopo invadar Sicilia. Generalo Dwight D. Eisenhower selektesis por komandar l'operaco.

La projeto di la federiti esis desembarkar du armei sude e sudeste del insulo, ambe komandita dal marshalo Harold Alexander. La lasta armeo mustus kaptar Siracusa e pose rapide irar a Messina, cirkondanta Monto Etna, kun skopo preventar la fugo dil enemiki vers la stretajo di Messina. La suda armeo marchus adweste e pose retroirus por encirkligar l'enemiki inter la du armei.

La du armei selektita esis la 7ma Armeo Usana e la 8ma Armeo Britaniana, komandita rispektive dal generali George S. Patton e Bernard Montgomery. La 7ma Armeo da Patton mustus desembarkar inter Licata e Gela, kontre ke l'8ma Armeo da Montgomery desembarkus che la provinco Siracusa. Amba armei sendus parashutisti, qui dispersesus en kelka arei. Singla Armeo havus entote 2 korpi sub sua komando, kun 11 divizioni, inkluzite rezervo-trupo en Afrika.

Malgre ke Benito Mussolini demandis ke la defenso di Sicilia facesus nur da Italiana trupi,^[1] la 14ma Diviziono Panzer jacis an l'insulo komandita dal generalo Albert Kesselring. Italiana e Germana trupi (adminime teoriale) formacis la 6ma Armeo, komandita dal generalo Alfredo Guzzoni, konsistanta ek du korpi: XII e XVI. Tale nomizita Diviziono Hermann Göring anke jacis an Sicilia.

Desembarki

Tanko M4 Sherman en Sicilia dum desembarko di trupi.

Ye la 10ma di julio 1943, amba armei desembarkis. Dum l'antea nokto, parashutisti falis sur l'insulo, tamen forta venti dispersis li, e kelka senmotora aeroplani falis sur maro. Tri hori pose, komencis desembarko en Licata Mollarella Poliscia. Italiana mar-armeo atakis desembarko-vehili e sinkis multa ek li, tamen ol anke subisis multa perdaji. Este, Britaniani eniris Siracusa sen konfrontar granda rezisto, e malgre ke Usani subisis kontreatako germana, la maxim multa Italiani astonesis pro l'atako e retretis. Dum la 15ma di julio, la trupi komandita da Patton ja kombatis en Agrigento, tamen Britaniani konfrontis serioza rezisto proxim volkano Etna, e ne povis avancar til Messina.

Pro la konfuza komandi dal generalo Alexander, generalo Patton decidis lansar riskoza avanco vers Palermo, qua konquestesis ye la 22ma di julio. Pose obtenar aprobo de Alexander, Patton decidis movar lua trupi maxim rapide kam posibla vers Messina, kun skopo kaptar ol ante ke lua rivalo Montgomery. Tamen l'avanco di lua trupi haltesis an tale nomizita "lineo Santa Stefana" ye la 23ma di julio.

Ye la 24ma di julio, savanta pri l'iminenta vinkeso Italiana, la Granda Konsilistaro Fashista emisis desfido-voto kontre Mussolini, ed ye la sequanta dio ilu arestesis e remplasesis da Pietro Badoglio, qua komencis sekrete negociar la paco kun la Federiti, pos dicar ke Italia ne abandonus Germania.

Ye la fino di julio, Patton ruptis la lineo Santa Stefana, ma konfrontis nova defenso-lineo: San Frantello. Patton trifoye probis ruptar ol atakanta denorde, ye la 8ma, 11ma e la 15ma di agosto, e fine povis avancar vers Messina, quankam la maxim multa Germana trupi sucesis eskapar vers Italia, trairanta la stretajo.

Ye la 17ma di agosto, trupi dal generalo George Patton eniris Messina, poka hori pos la fugo di la lasta Germana soldato. Tamen, Patton vinkis lua personala disputo kun Montgomery, qua arivis 1 dio pose.

Rezulti

Malgre ke l'operaco judikesis kom sucesoza, on kalkulas ke 100 000 soldati y 10 000 vehile del Axo eskapis ad Italia. Pro la supereso aerala e navala de la Federiti, la fugo di tanta soldati povas judikesar kom vinko dil Axo.

La desembarko influis l'eventi del Estala Fronto (Sovietia), ube Germani duktis tale nomizita "Operaco Citadel". Por timar l'okupo di Italia dal Federiti e pose lua avanco vers Balkani, Hitler imperis interuptar l' "Operaco Citadel", e Germania komencis nur defenso-agadi en Sovietia.

Dum l'invado di Sicilia, 64 militala kaptiti Italiana asasinesis da Usana trupi en Biscari. Nur un serjento ed 1 kapitano judiciesis: la serjento deklaresis kulpinta ma liberigesis, kontre ke la kapitano transferesis ad altra regimento e mortis un yaro pose dum kombato en Italia.

Referi

1. Autoro: David Jordan y Andrew Weist. Atlas de la Segunda Guerra Mundial.  Publikigita da Editorial LIBSA.  Dato di publikigo: 2005.  Pagino/pagini: 89.