Nalatak a Depresion

Ti Nalatak a Depresion ket isu idi ti nakaro a sangalubongan nga ekonomiko a depresion iti dekada a sinaruno ti Sangalubongan a Gubat II. Ti pannakaitutop ti Nalatak a Depresion ket nagdumaduma kadagiti pagilian, ngem kaaduan kadagiti pagilian ket nangrugi idi 1930 ken nagpaut aginggana idi tawtawen ti 1930 wenno idi tengnga ti tawtawen ti 1940.^[1] Daytoy idi ti kapautan, kaaduan, ken kakaruan a depresion iti maika-20 a siglo.^[2]

Iti maika-21 a siglo, ti Nalatak a Depresion ket kadawyan nga inus-usar a kas pagarigan no kasno ti kakaro ti panagsuek ti ekonomia ti lubong.^[2] Ti depresion ket nangrugi idiay Estados Unidos, kalpasan ti panagsuek dagiti presio ti kapuonan a mabalin a nangrugi idi Septiembre 4, 1929, ken nagbalin a damdamag iti sangalubongan gapu ti pannakatupa ti paglakuan ti kapuonan idi Oktubre 29, 1929 (ammo a Nangisit a Martes).

Ti Nalatak a Depresion ket adda dagiti nakadadael a pataud kadagiti pagilian a nabaknang ken napanglaw. Ti personal a matgedan, renta ti buis, dagiti ganansia ken dagiti presio ket simmuek, bayat a ti sangalubongan a panagtagilako ket simmuek babaen ti ad-adu ngem 50%. Dagiti awan ti trabahona idiay Estados Unidos ket ngimmato iti 25%, ken adda dagiti pagilian a ngimmato iti nagatngato ngem 33%.^[3]

Dagiti siudad iti sangalubongan ket narigatanda unay idi, a naipangpangruna kadagiti nagkamkammatalek iti nadagsen nga industria. Dagiti panagpatakder ket napasardeng kadagiti adu a pagilian. Nagsagaba ti panagtalon kadagiti away a luglugar idi natnag dagiti presio ti apit babaen ti agarup a 60%.^[4][5][6] Gapu ti isasango ti panagsuek iti makasapul ken bassit unay a sabali a taudan dagiti trabaho, dagiti lugar nga agkamkammatalek kadagiti kangrunaan a paset ti industria a kas dagiti kangrunaan a pagapitan, panagmina ken panagtarikayo ket isu dagitoy ti kaaduan a nagsagaba.^[7]

Adda dagiti ekonomia a nangrugrugi a nakaungar babaen idi tengnga ti tawtawen ti 1930. Ti kaaduan kadagiti pagilian, ti negatibo a pataud ti Nalatak a Depresion ket nagpaut aginggana ti gibus ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat.^[8]

Dagiti nagibasaran

1. John A. Garraty, Ti Nalatak a Depresion (1986)
2. Charles Duhigg, "Depression, You Say? Check Those Safety Nets", New York Times, Marso 23, 2008
3. Frank, Robert H.; Bernanke, Ben S. (2007). Dagiti Pamunganayan ti Makroekonomika (3rd nga ed.). Boston: McGraw-Hill/Irwin. p. 98. ISBN 0-07-319397-6.
4. "Commodity Data". US Bureau of Labor Statistics. Naala idi 2008-11-30.
5. Cochrane, Willard W. (1958). "Dagiti Presio ti Panagtalon, Mito ken Kinapudno": 15. {{cite journal}}: Makasapul ti dakamat journal iti |journal= (tulong)
6. "Ekonomiko a Panagsukisok idi 1932–33". Liga ti Pagpagilian: 43.
7. Mitchell, Dekada ti Depresion
8. Garraty, Great Depression (1986) ch1

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Nalatak a Depresion iti Wikimedia Commons