Lingsat Luzon

Ti Lingsat Luzon (Filipino: Kipot ng Luzon) ket isu ti lingsat a nagbaetan ti Taiwan ken ti isla ti Luzon iti Filipinas. Isunga ti lingsat ket mangisilpo ti Baybay Filipinas iti Baybay Abagatan Tsina idiay akinlaud a Taaw Pasipiko.^[1][2]

Lingsat Luzon
Lingsat Luzon
Nagsasabtan
Pagpagilian ti labneng	Taiwan, isla ti Luzon iti Filipinas
Kadakkelan a kaakaba	250 kilometro (160 mi)
Kaadaleman	ca. 4,000 metro (13,000 ft)

Daan a mapa ti Hapin iti Lingsat Luzon

Daytoy ket nangruna a lingsat para iti panagpatulod ken dagiti komunikasion. Adu kadagiti bapor manipud iti Kaamerikaan ti agus-usar ti daytoy a dalan a mapmapan kadagiti nangruna a puerto ti Daya nga Asia. Adu met dagiti submarino a kurdon ti komunikasion a lumabas babaen ti Lingsat Luzon. Dagitoy a kurdon ket mangited ti nangruna a datos ken dagtii serbisio ti telepono idiay Tsina, Hong Kong, Taiwan, Hapon ken Abagatan a Korea.^[3]

Deskripsion

Ti lingsat ket aganay a 250 kilometro (160 mi) iti kalawa nga aglaon kadagiti nadumaduma nga isla a naigrupo kadagiti dua a grupo: ti Is-isla ti Batanes iti probinsia ti Batanes ken ti Is-isla ti Babuyan iti probinsia ti Cagayan.

Ti lingsat ket nabingbingay kadagiti babbabassit a bilang dagiti kanal. Ti Kanal Babuyan ket mangisina ti Luzon manipud iti Is-isla ti Babuyan , a naisina manipud iti Is-isla ti Batanes babaen ti Kanal Balintang. Ti Batanes ket naisina manipud iti Taiwan babaen ti Kanal Bashi.

Sumagmamano kadagiti kadakkelan a dalluyon ti taaw iti lubong ket mabirukan iti amianan iti lingsat, ken masansan nga adda dagiti agrukod iti 170 a metro nga agtaud manipud kadagiti atab ken dagiti anud ti taaw. Dagitoy a dalluyon wenno anud ket adda iti sirok ti danum ken manmano a rummuar iti rabaw, isu a saan a makadangran kadagiti panaglayag ngem sagpaminsan a makita kadagiti satelite. Ti panagbaliwbaliw ket kaaduan nga aramid babaen ti maysa nga atiddog a pantok iti amianan-abagatan a mangsakup iti amin a paset ti lingsat, kalpasanna maipapigsa iti akin-amianan a seksion babaen ti maikadua a paralelo a pantok.^[4] Umabot ti kaadalem ti lingsat iti 3,500 m ken 4,000 a sugsukog dagiti trinsera iti amianan-abagatan iti tengnga ken ti abagatan-akinlaud nga igid.

Pakasaritaan

Ti Lingsat Luzon ket paset idi ti dalan a panagraut ti Hapon idi Disiembre 1941. Idi Disiembre 8 (ti isu met laeng nga aldaw ti panagraut ti Pearl Harbor, gapu ti linia ti oras), simmangladda idiay Batanes. Idi Disiembre 10, sinakupda ti Camiguin de Babuyanes iti Babuyan (saan nga iyallilaw iti Isla ti Camiguin iti amianan ti Mindanao) iti di naaramid a panagpadas ti panagbangon iti a mapanawanton a kuartel ti eroplano ti baybay, ken ti isu met laeng nga aldaw ket simmangladda idiay Aparri, Cagayan idiay Luzon.

Kanungpalanna, adu kadagiti submarino ti Estados Unidos ket nagan-anupda kadagiti grupo a limmab-labas babaen ti lingsat manipud diay Daya nga Indio a napnapan idiay Hapon.

Dagiti nagibasaran

1. "Taaw Pasipiko" Naiyarkibo 2013-01-01 iti Wayback Machine. CIA World Factbook. Naala idi 2011-06-20.
2. "Mapa ti Abagatan a daya nga Asia" Naiyarkibo 2012-09-16 iti Wayback Machine. CIA World Factbook. Naala idi 2011-06-20.
3. Greenlees, Donald ken ni Arnold, Wayne (2006-12-29). "Asia scrambles to fix quake damage to data cables". CNET News.com.
4. Oskin, Becky (2014-01-09). "Ocean's Huge Hidden Waves Explained""^{[permanente a natay a silpo]}. LiveScience.com. Naala idi 2014-01-13.