siudad idiay Nigeria From Wikipedia, the free encyclopedia
Ti Lagos (/ˈleɪɡɒs/ LAY-gos)[5][6][7][8] ket maysa a puerto a siudad ken ti kaaduan ti populasion a siudad idiay Nigeria. Ti opisial a populasion ti Lagos ket naudi a nairehistro idi ti 7,937,932. Ti Lagos ket isu ti maikadua a kapardasan a dumakdakkel a siudad idiay Aprika ken ti maikapito a kapardasan iti lubong.[9] Ti Lagos ket dati idi a tinataengan babaen dagiti Awori a subgrupo dagiti Tattao a Yoruba. Babaen ti panangidaulo ti bukodda nga Olofin, dagiti Awori ket immalisda idiay maysa nga isla a tinawtawagan tattan a ti Iddo ken idi manen ti dakdakkel nga Isla ti Lagos. Idi maika-15 a siglo, dagiti Awori a pagtaengan ket rinaut babaen ti Benin nga Imperio kalpasan ti pannakiringgorda, ken ti isla ket nagbalin a kampo ti gubat ti Benin a tinawtawagan ti "Eko" babaen ni Oba Orhogba, ti Oba ti Benin iti dayta a panawen.[8][10]
Lagos | |
|---|---|
 Ti horisonte ti Lagos a kas makitkita manipud iti sangladan iti asideg ti Isla Victoria | |
.svg) Wagayway  Selio | |
| Parbo a nagan: | |
  Lagos Ti Lagos a maipakpakita iti kaunegan ti Nigeria | |
| Nagsasabtan: 6.455027°N 3.384082°E | |
| Pagilian |  Nigeria |
| Estado | Estado ti Lagos |
| LGA | Isla ti Lagos Nangruna a daga ti Lagos |
| Gobierno | |
| • Oba | Rilwan Akiolu |
| Kalawa | |
| • Urbano | 999.6 km2 (385.9 sq mi) |
| Populasion (senso idi 2006, pangyuna)[4] | |
| • Siudad | 7,937,932 |
| • Densidad | 7,941/km2 (20,170/sq mi) |
| Sona ti oras | UTC+1 (WAT (UTC+1)) |
| HDI |  0.720 (nangato) |
| HDI a ranggo | Umuna (2011) |
| Website | lagosstate.gov.ng |
Ti Lagos ket maysa a metropolitano a lugar a nagtaud kadagiti isla a naisina babaen dagiti waig, a kas ti Isla ti Lagos, a kumapkapet ti abagatan a laud a ngarab ti Alog Lagos bayat a daytoy ket nasalakniban manipud iti Taaw Atlantiko babaen dagiti atiddog a pidaso ti darat a kas ti Bar Beach, ken sumakop daytoy iti sumurok a 100 km iti daya ken laud ti ngarab. Manipud idi un-unana, ti Lagos ket nagpadakkel idiay laud ti nangruna a daga ti alog ken ti konorbasion, a mairaman ti Ikeja ken Agege, a tattan ket makaabot ti ad-adu ngem 40 km ti amianan a laud ti Isla ti Lagos. Adda dagiti suburbo ket mairaman ti Ikorodu, Epe ken Badagry, ken adda pay dagiti adu a napartuat a lokal a konseho, a mangited ti dagup dagiti lokal a gobierno ti Lagos iti 57.
Ti Lagos ket maysa a kampo ti pannakigubatan para kadagiti kameng ti Benin nga Imperio, a tinawtawaganda ti Eko.[7][8] Ti Yoruba ket agus-usar pay laeng ita ti kastoy a nagan ti Eko a mangibaga ti Lagos. Ti kayatna a sawen ti Lagosket "dandanaw", ken maysa idi a nagan a naited para iti pagtaengan babaen dagiti Portuges. Ti agdama nga aldaw nga estado ti Lagos ket addaan iti nangato a porsiento dagiti Awori, a napan iti daytoy a lugar manipud idiay Isheri idiay igid ti karayan Ogun. Iti amin a pakasaritaan, daytoy ket pagtaengan ti maysa a nakiginnubgubatan a grupo ti etniko a nagtaeng iti daytoy a lugar. Idi nasapa a pannakataengna, daytoy ket nakakitkita pay dagiti paset ti panawen a panagturay babaen ti Pagarian ti Benin.[11]
Ti Portuges nga eksplorador a ni Rui de Sequeira ket binisitana ti lugar idi 1472, a nangnagan ti lugar a nangpalikmut ti siudad iti Lago de Curamo; a daytoy nga agdama a nagan ket Portuges para iti "danaw". Ti maysa pay a panangipalawag ket ti Lagos ket nainaganan idi para ti Lagos, Portugal – ti maritimo nga ili nga, iti dayta a panawen, ti kangrunaan idi a sentro ti Portuges a panagbambanniaga kadagiti aplaya ti Aprika, ken ti naganna ket naala manipud iti Latin a balikas ti Lacobriga.
Ti Lagos ket pormal idi nga inkapet ti Britaniko a Kolonia ti Lagos idi 1861. Daytoy ket addaan iti dua a nagbanagan ti pannakarebba ti komersio ti aadipen ken ti pannakabangon ti Britaniko a panagtengngel kadagiti silag ken dadduma pay a negosio.[12] Ti tidda ti moderno nga aldaw a Nigeria ket naagaw idi 1887, ken idi ti Kolonia ken Protektorado ti Nigeria ket nabangon idi 1914, ti Lagos ket nairangarang nga isu ti kapitoliona, a nagtultuloy a kastoy kalpasan ti pannakawaya ti pagilian manipud iti Britania idi 1960. Nairamraman amin nga immay manipud iti amin a lugar ti Nigeria ken dagiti dadduma pay a pagilian ti Laud nga Aprika ket dagiti nagsubsubli a dati a tagabo nga ammo a kas dagiti Kreol, a naggapu manipud idiay Freetown, Sierra Leone, Brasil ken ti Laud nga Indio a napan idiay Lagos. Dagiti Kreol ket nagparparawad iti pannakapabaro ti Lagos ken dagiti pannakaammoda iti Portuges nga arkitektura ket makitkita pay laeng kadagiti arkitektura idiay Isla ti Lagos.[8]
Ti Lagos ket nakasanay ti napardas a panagdakkel kadagiti tawtawtawen ti 1960 ken tawtawen ti 1970 a kas nagbanagan ti ekonomiko a panagrang-ay ti Nigeria sakbay ti Sibil a Gubat ti Nigeria. Ti Lagos ket isu idi ti kapitolio ti Nigeria manipud idi 1914 aginggana idi 1991.[13] Ti siudad ket naikkat ti kasasaadna idi ti Teritorio ti Pederal a Kapitolio ket nabangon para iti panggep a panangipatakder ti siudad ti Abuja. Idi 14 Nobiembre 1991, ti Presidensia ken dagiti dadduma pay a pamay-an ti pederal a gobierno ket immalisda idiay baro a kapitolio ti siudad ti Abuja.[13]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
