California

Ti California ket maysa nga estado idiay kalaudan iti Estados Unidos iti Amerika. Isu iti estado nga kaaduan ti tao, iti bilang ken iti paggapuanda nga agsasabali a puli, ken iti heograpiana. Makita ditoy iti kangatuan ken kababaan nga punto iti buo ti kontinental nga Estados Unidos. No maisa nga nawaya a pagilian iti California, isu iti maikalima a kadakkelan a ekonomia iti lubong.

Estado ti California
Wagayway Selio
Birngas: The Golden State Ti Nabalitokan nga Estado
Pasasao: Eureka[1]
Opisial a pagsasao	Ingles
Naisasao a pagsasao	Ingles (laeng) 57.6% Espaniol 28.2%[2]
Nagan dagiti umili	Californian
Kapitolio	Sacramento
Kadakkelan a siudad	Los Angeles
Kadakkelan a metro	Greater Los Angeles Area
Kalawa	Maika-3
- Dagup	163,696 sq mi (423,970 km2)
- Kaakaba	250-milia (400 km)
- Kaatiddog	770-milia (1,240 km)
- % ti danum	4.7
- Latitud	32° 32′ N to 42° N
- Longitud	114° 8′ W to 124° 26′ W
Populasion	Umuna
- Dagup	37,253,956
- Densidad	234.4/sq mi  (90.49/km2) Maika-11
- Matgedan	US$61,021 (Maika-9)
Kangato
- Kangatuan a punto	Bantay Whitney[3][4][5][6] 14,505 ft (4421.0 m)
- Pagtengngaan	2,900 ft  (880 m)
- Kababaan a punto	Badwater Basin idiay Death Valley[4][5] −282[7] ft (-86.0 m)
Sakbay a naestado	California Republic
Pannakaawat iti kappon	Septiembre 9, 1850 (Maika-31)
Gobernador	Gavin Newsom (D)
Teniente Gobernador	Eleni Kounalakis (D)
Lehislatura	California State Legislature
- Akinngato a Kamara	Senado ti Estado iti California
- Akinbaba a Kamara	California State Assembly
Dagiti senador	Dianne Feinstein (D) Alex Padilla (D)
Dagiti delegado	34 Demokrata, 19 Republikano (listaan)
Sona ti oras	Pasipiko: UTC-8/-7
ISO 3166	US-CA
Pangyababaan	CA, Calif.
Website	ca.gov

Pakasaritaan

Gobierno

Heograpia

Ekolohia

Ekonomia

Katatao

Populasion

Pakasaritaan iti populasion
Tawen iti senso	Populasion
1850	92,597
1860	379,994
1870	560,247
1880	864,694
1890	1,213,398
1900	1,485,053
1910	2,377,549
1920	3,426,861
1930	5,677,251
1940	6,907,387
1950	10,586,223
1960	15,717,204
1970	19,953,134
1980	23,667,902
1990	29,760,021
2000	33,871,648

Iti California iti estado a kaaduan iti populasion ti Estados Unidos — nasurok ngan 12 porsiento iti Americano ket maibilang a Californiano. Manipud 2004 adda 35,893,799 nga populasion iti California. 9,400,000 kadagitoy ket ganganaet a naiyanak (26.5% iti populasion), ket mapatta nga 2,209,000 kadagitoy a ganganaet ket ilegal (6.2% iti populasion iti California).

Puli

Kitaem ditoy para iti dadduma pay nga informasion maipanggep dagiti puli iti Estados Unidos.

	2000 Senso	2003 Estimado
Puraw	47.4%	45.2%
Hispano/Latino	32.4%	34.3%
Asiano	11.0%	11.4%
Nangisit	6.5%	6.3%
Dua wenno nasurok pay nga puli	1.9%	1.9%
Patneng nga Americano (American Indian) ken Inuit	0.5%	0.5%
Hawayano ken dadduma nga Pacifico	0.3%	0.3%

Awan iti mabigbig nga kadakkelan a bileg ti puli iti California. Isu iti maikatlo nga estado a dagiti minoria nga puli, no pagtitiponen, iti mayoria, kas iti Hawaii ken New Mexico. Dagiti Puppuraw (saan nga Hispano) pay laeng iti kadakkelan ngem saan nga isudan iti mayoria gapu iti pinagsangpet dagiti nagadu nga imigrante iti Latino America ken Asia. Dagiti Hispano ket kakatlodan iti populasion iti California, mapatta nga isuda iti agbalin nga mayoria iti estado intono 2040. Iti California pay iti estado nga addaan iti maikadua a kadakkelan a populasion kadagiti Asiano (masurotna iti Hawaii).

Kaaduan dagiti Mexicano ket agnanaedda idiay abagatan ken tengnga iti California. Aleman ken Irish nga puli iti kaaduan kadagiti puppuraw ket naiwarasda amin iti California. Dagiti Asiano ket aggigianda a kaaduan iti ciudciudad ken masurot a purpurok iti San Francisco, Los Angeles ken San Diego. Dagiti Intsik ken Filipino iti kadakkelan a populasion nga Asiano iti California.

Pagsasao

60.5% iti agnanaed iti California nga mangrugi iti tawen ti lima ket makasao iti English idiay balayda ket 25.8% iti Espanol. Intsik iti maikatlo (2.6%), santo Tagalog (2.0%) ken Vietnamese (1.3%). Nasurok nga sangagasut iti maibilang nga patneng a pagsasao iti California, ususaren dagiti nabati nga grupo iti American Indian. Kaaduan dagitoy ket matmatayen a pagsasao. Manipud 1986, English iti ofisial nga pagsasao iti California.

Relihion

Dagiti relihion iti California:

• Cristiano – 75%
  • Protestante – 38%
    • Baptista – 8%
    • Presbiteriano – 3%
    • Metodista – 2%
    • Luteriano – 2%
    • Sabali nga Protestante – 23%
  • Romano Catolico – 34%
  • Sabali nga Cristiano – 3%
• Hudio – 2%
• Sabali nga relihion – 3%
• Saan nga relihioso wenno awan relihionna – 20%

Kas kadagiti dadduma nga lumaud a estado iti Estados Unidos, dagiti Californiano nga saan manginagan wenno awan relihionna ket nangatngato a porsiento no maiyasping kadagiti sabali nga paset iti pagilian.

Dagiti importante nga siudad ken ili

Adda 478 a siudad iti California, kaaduan kadagitoy ket adda idiay maysa nga metropolis iti estado. 68% iti populasion ti California ket agnaed idiay dua nga kadakkelan a metropolis, iti Los Angeles Metro ken iti Lo-ok iti San Francisco.

• Nasurok nga 10,000,000 (urban)
  • Los Angeles/Long Beach (Los Angeles Metro)
• Nasurok nga 5,000,000 (urban)
  • San Jose/San Francisco/Oakland (Lo-ok iti San Francisco)
• Nasurok nga 2,500,000 (urban)
  • San Diego
  • Orange County
  • Inland Empire (Riverside/San Bernardino)
• Nasurok nga 1,000,000 (urban)
  • Fresno
  • Sacramento
• Nasurok nga 500,000 (urban)
  • Bakersfield
  • Stockton
  • Oxnard/Ventura (Ventura County)
• Nasurok nga 250,000 (urban)
  • Visalia/Tulare/Porterville (Tulare County)
  • Modesto
  • Salinas/Monterey (Monterey County)
  • Santa Barbara/Goleta/Santa Maria (Santa Barbara County)
  • Palmdale/Lancaster (Ginget iti Antelope)
  • Indio/Palm Springs (Ginget iti Coachella)

Pinagadal ken Ay-ayam

Unibersidad

Nangruna nga artikulo: List of colleges and universities in California

Ay-ayam

National Football League

• Oakland Raiders
• San Diego Chargers
• San Francisco 49ers

Arena Football League

• San Jose Sabercats
• Los Angeles Avengers

Major League Baseball

• Los Angeles Angels of Anaheim
• Los Angeles Dodgers
• Oakland Athletics
• San Diego Padres
• San Francisco Giants

National Basketball Association

• Golden State Warriors
• Los Angeles Clippers
• Los Angeles Lakers
• Sacramento Kings

National Hockey League

• Anaheim Mighty Ducks
• Los Angeles Kings
• San Jose Sharks

Major League Soccer

• Club Deportivo Chivas USA
• Los Angeles Galaxy
• San Jose Earthquakes

Women's National Basketball Association

• Los Angeles Sparks
• Sacramento Monarchs

Dagiti nagibasaran

1. "Government Code Section 420-429.8". State of California Legislative Council. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-06-28. Naala idi Disiembre 24, 2009.
2. California — Languages (PDF). Census. Naala idi 2010-04-15.
3. "Whitney". NGS data sheet (iti Ingles). U.S. National Geodetic Survey. Naala idi Oktubre 20, 2011.
4. "Elevations and Distances in the United States". United States Geological Survey. 2001. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-10-15. Naala idi Oktubre 21, 2011.
5. Elevation adjusted to North American Vertical Datum of 1988.
6. Ti tuktok iti Bantay Whitney ket isu tu kangatuan a murdong iti Estados Unidos.
7. "Elevations and Distances in the United States". Reston, Virginia: USGS. Abril 29, 2005. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-10-15. Naala idi Oktubre 24, 2011. Kinasigud a naipablaak idi 1995.