Ti Gubat ti Bietnam[A 3] ket maysa idi a Nalamiis a Gubat a panawen a suppiat ti militar a rimsua idiay Bietnam, Laos, ken Cambodia manipud idi 1 Nobiembre 1955[A 1] aginggana ti Panakatnag iti Saigon odi 30 Abril 1975. Daytoy a gubat ket sinarunona ti Umuna nga Indotsina a Gubat ken naglabana a nagbaetan ti Amianan a Bietnam, ketn sinopurtaran babaen dagiti komunista a kumaduaanna, ken ti gobierno ti Abagatan a Bietnam, a sinopurtaran babaen ti Estados Unidos ken dagiti sabsabali a kontra-komunista a pagpagilian.[23] Ti Viet Cong (makunkuna pay a ti Sangauanag ti Nailaina Panagwayawaya, wenno NLF), ti maysa a nalagan a naarmasan nga Abagtana Bietnam a tinengtengngel ti komunista a sapasap a sanguanan, ket kaaduan a nakilablaban ti maysa a gerilia agubat a sumuppiat kadagiti konta-komunista a pursa iti dayta a rehion. Ti Buyot dagiti Tattao ti Bietnam (Buyot ti Amianan a Bietnam) ken nakisinnupiat kadagiti kaaduan a kadawyan a gubat, nga adda dagiti panawen nagitalek kadagiti dadakkel a unit iti gubatan. Ti E.U. ken dagiti puersa ti Abagatan a Bietnam ket nagitaltalekda kadagiti Supremasia ti angin ken ti agparmek a kabilegan tapno agaramid kadagiti agbiruk ken dadaelen nga operasion, a mairaman dagiti puersa ti daga, artileria, ken dagiti panagpunta manipud iti tangatang.

Quick Facts Petsa, Lokasion ...
Gubat ti Bietnam
Paset iti ti Nalamiss a Gubat ken ti Indotsina a Gubgubat
Thumb
Ti Bell UH-1D a helikopter a piniloto ni Komandante Bruce P. Crandall ket sumangsang-at ti langit kalpasan a nangibaba kadagiti inpanteria ti Estados Unidos para iti mision nga agbiruk ken dadaelen
Petsa1 Nobiembre 1955 (1955-11-01)[A 1] – 30 Abril 1975 (1975-04-30) (19 a tawen, 180 nga aldaw)
Lokasion
Abagatan a Bietnam, Amianan a Bietnam, Cambodia, Laos
Resulta

Panagballigi ti Amianan a Bietnam

  • Panagsanud dagiti puersa ti Amerikano manipud idiay Indotsina
  • Pannakarunaw iti Republika iti Bietnam
  • Nagturay dagiti komunista agobierno idiay Abagatan a Bietnam, Cambodia ken Laos
Panagbalbaliw
ti teritorio
Panagkaykaysa ti Amianan ken Abagatan a Bietnam iti Sosialista a Republika ti Bietnam.
Dagiti makigubgubat

Dagiti puersa ti Kontra-Komunista: Abagatan a Bietnam Republika iti Bietnam
 Estados Unidos
Abagatan a Korea Republika iti Korea
Australia Australia
 Filipinas
 Baro a Selanda
 Tailandia
Cambodia Khmer a Republika
Laos Pagarian iti Laos

Sinuportaran babaen ti:
Francoista nga Espania Espania[1]

Taiwan Republika iti Tsina[2]

Dagiti puersa akomunista: Amianan a Bietnam Demokratiko a Republika iti Bietnam
Republika ti Abagatan a Bietnam Viet Cong
Cambodia Khmer Rouge
Laos Pathet Lao

Sinuportaran babaen ti:
Amianan a Korea Demokratiko a Republika dagiti Tattao iti Korea
Tsina Republika dagiti Tattao iti Tsina (aginggana ti 1968)
 Kappon ti Sobiet

Kuba Republika iti Kuba
Dagiti agbilbilin ken daulo
Abagatan a Bietnam Ngô Đình Diệm
Abagatan a Bietnam Nguyễn Văn Thiệu
Abagatan a Bietnam Nguyễn Cao Kỳ
Abagatan a Bietnam Cao Văn Viên
Estados Unidos Lyndon B. Johnson
Estados Unidos Richard Nixon
Estados Unidos William Westmoreland
Estados Unidos Creighton Abrams
ken dadduma pay
Amianan a Bietnam Hồ Chí Minh
Amianan a Bietnam Lê Duẩn
Amianan a Bietnam Võ Nguyên Giáp
Republika ti Abagatan a Bietnam Hoàng Văn Thái
Amianan a Bietnam Văn Tiến Dũng
Republika ti Abagatan a Bietnam Trần Văn Trà
Republika ti Abagatan a Bietnam Nguyễn Văn Linh
Republika ti Abagatan a Bietnam Nguyễn Hữu Thọ
ken dadduma pay
Kapigsa

~1,830,000 (1968)
Republika ti Bietnam: 850,000
Estados Unidos: 536,100
Dagiti Puersa ti Militar ti Nawaya a Lubong: 65,000[3][4]
Republika ti Korea: 50,000[5]
Mankomunidad ti Australia: 7,672
Pagarian ti Tailandia, Filipinas: 10,450

Baro a Selanda: 552

461,000+
Demokratiko a Republika iti Bietnam: 287,465 (Enero 1968)[6]
Republika dagiti Tattao iti Tsina: 170,000 (1969)
Kappon ti Sobiet: 3,000

Demokratiko a Republika dagiti Tattao iti Korea: 300–600
Dagiti nadangran ken natnatay

Abagatan a Bietnam Republika ti Bietnam
361,000[7]-720,000 a natnatay a sibilian;[7] natnatay a militar: 220,357 (kababaan a karkulo)[8] – 316,000 a natay (kangatuan a karkulo);[7] 1,170,000 a nasugsugatan
Estados Unidos Estados Unidos
58,220 a natnatay;[A 2] 303,644 a nasugsugatan[A 2]
Abagatan a Korea Republika ti Korea
5,099 a natnatay; 10,962 a nasugsugatan; 4 a napukpukaw
Australia Mankomunidad ti Australia
521 a natnatay; 3,000 a nasugsugatan
Baro a Selanda Baro a Selanda
37 da natnatay; 187 a nasugsugatan
Tailandia Pagarian ti Tailandia
1,351 a natnatay[8]
Laos Pagaraian ti Laos
30,000 a natnatay, di am-ammo dagiti nasugatan[9]

Dagup dagiti natay: 676,585 – 1,035,585
Dagup dagiti nasugatan: ~1,490,000+

Amianan a BietnamRepublika ti Abagatan a Bietnam Amianan a Bietnam & NLF
50,000[7]-182,000[10] sibilian a natnatay
533,000 – 1,489,000 a militar a natnatay wenno napukpukaw;[7] 600,000+ a nasugsugatan[11]
Tsina Republika dagiti Tattao iti Tsina
1,446 a natnatay; 4,200 a nasugsugatan
Kappon ti Sobiet Kappon ti Sobiet
16 a natnatay[12]

Dagup dagiti natnatay: 584,462-1,672,462
Dagup dagiti nasugsugatan: ~604,200+

Dagiti sibilian a Bietnamis a natnatay: 411,000[7] – 2,000,000[13]
Dagiti sibilian a Kambodiano a nanatay: 200,000 – 300,000*[14][15][16]
Dagiti sibilian a Laotiano a natnatay: 20,000 – 200,000*
Dagup dagiti sibilian a natnatay: 631,000 – 2,500,000[17]
Total dead: 1,481,047 – 4,008,047

* ken agibaga dagiti kapagarupan, kitaen ti Dagiti nadangran dita baba

Para iti adu pay a pakaammo kitaen ti Dagiti nadangran ti Gubat ti Bietnam
Close

Ti pannakakita ti gobierno ti E.U. ti panakibiang ti daytoy a gubat ket ti kasla dalan a panagpawil ti panagraut dagiti komunista iti Abagatan a Bietnam a kas paset ti nalawlawa nga estratehia iti panaglas-ud. Ti gobierno ti Amianan a Bietnam ken Viet Cong ket nakitkitada daytoy a suppiat a kas maysa a kolonial a gubat, nga immuna a nilabanan a maisuppiat ti Pransia, a sinuportaran babaen ti Estados Unidos, ken kalpasan daytoy ti suppiatan a maipapan ti Abagatan a Bietnam, a daytoy ket naipanunotanda a kas tirtiris nga estado ti Estados Unidos .[24] Dagiti Amerikano nga agbalbalakad a militar ket simmangpetda idi idiay Pranses nga Indotsina a nangrugi idi 1950. Ti pannakairaman ti Estados Unidos ket kimmaro idi kasapaan ti 1960, nga dagiti kaadu ti tropa ket natriple idi 1961 ken natriple manen idi 1962.[25] Dagiti pananakigubat a unit ti Estados Unidos ket nagrugida a naibaniaga idi 1965. Dagiti operasio ket naigay-at kadagiti internasional a pagbeddengan, a dagitoy ket nakaro a binomba ti Laos ken Cambodia. Ti Amerikano a pannakairaman ti daytoy a gubat ket kimmaro idi 1968, iti panawen ti Tet a Panagraut. Kalpasan daytoy, dagiti puersa ti daga ti Estados Unidos ket naininutda a naikkat a kas paset ti annuroten nga ammo a kas ti Bietnamisasion. Uray pay no ti Paris a Panagtunos ti kappia, a pinirmaan dagiti amin a nairaman idi Enero 1973, ti pannakilablaban ket nagtutuloy.

Ti pannakairaman ti Estados Unidos ket nagpatingga idi 15 Agosto 1973 a aks nagbanagan ti Case–Church Panagpasayaat nga impasa ti Kongreso ti Estados Unidos.[26] Ti pannakatiliw iti Saigon babaen dagiti Buyot dagiti Tattao iti Bietnam idi Abril 1975 ket nangmarka daytoy ti panagpatingga ti gubat, ken ti Amianan ken Abagatan a Bietnam ket napagkaykaysa ti simmaruno a tawen. Ti gubat ket gapuanan ti adu a bayad iti termino dagiti nadangran (kitaen ti Dagiti nadangran ti Gubat ti Bietnam). Dagiti karkulo ti bilang dagiti soldado ti Bietnam ket dagiti sibilian a natnatay ket agdumaduma manipud iti basbassit a maysa a riwriw[27] aginggana iti ad-adu ngem tallo a riwriw.[28][29] Addda ti 200,000–300,000 a Kambodiano,[14][15][16] 20,000–200,000 Laotiano,[30][31][32][33][34][35] ken 58,220 a kamkamen dagiti serbisio ti Estados Unidos ket natnatay pay iti daytoy a suppiat.[A 2]

Anotasion

  1. Gapu ti nasapa a kaadda dagiti tropa ti Amerikano idiay Bietnam ti petsa a panangrugi ti Gubat ti Bietnam ket narigat a maammuan. Idi 1998 kalpasan ti nangato a panagrepaso babaen ti Departamento iti Salaknib (DoD) ken babaen dagiti ganetget ti pamilia ni Richard B. Fitzgibbon ti panangrugi a petsa ti Gubat ti Bietnam ket nasukatan ti 1 Nobiembre 1955.[19] Ti gobierno ti E.U. ket agdama nga agdakdakamat ti 1 Nobiembre 1955 a kas ti panagrugi iti "Bietnam a Suppiat," gaputa daytoy ket ti aldaw a pannakaibaniaga dagiti Grupo ti Militar a Panagtulong ti Panagbalakad ti E.U. (Ingles: U.S. Military Assistance Advisory Group (MAAG)) idiay Indotsina (naibaniaga idiay Abagatan a daya nga Asia babaen ni Presidente Truman) ket naurnong manen a kas dagiti naisangsangayan ti pagilian a paspaset ken ti MAAG a Bietnam ket napabangon idi.[20] Dagiti sabsabali pay a petsa a panagrugi ketmairaman idi ti Hanoi ket nangipalubos kadagiti puersa ti Viet Cong idiay Abagatn a Bietnam a mangrugi kadagiti ababa nga agpang ti insureksion idi Disiembre1956,[21] nga adda dagiti makakitkita a ti 26 Septiembre 1959 idi ti immuna a gubat ket rimsua ti nagbaetan ti Komunista ken Abagatan a Bietnam a Buyot, a kas tipetsa a panagrugi.[22]
  2. Dagiti bilang ti 58,220 ken 303,644 para kadagiti natnatay ti E.U. ken nasugsugatan ket nanipud ti Departamento iti Dibision ti Estadistika iti Panagusig ti Pakaammo (SIAD), Defense Manpower Data Center, ken nanipud pay idiay Departamento dagiti Beterano ti kipudno a papel a napetsaan idi Mayo 2010[36] ti CRS (Serbiso ti Kongreso a Panagsukisok) Reporta para iti Kongreso, Amerikano a Gubat ken dagiti Nadangran ti Militar nga Operasion: Dagiti Listaan ken Estadistika, napetsaan ti 26 Pebrero 2010,[37] ken ti libro a Kriso a Bietnam: Panaglaplagip ti Inpateria a Teniente.[38] Adda dagiti sabali a nagtaudan nga agited kadagiti sabali a bilang (a kas ti 2005/2006 a dokumentario a Puso iti Kasipngetan: Dagiti Kronika ti Gubat ti Bietnam 1945–1975 a nagdakat iti daytoy nga artkulo ket agited ti bilang iti 58,159 a natnatay ti E.U.,[8] ken ti 2007 libro a Annak a Lallaki ti Bietnam ket agited ti bilang iti 58,226)[39]
  3. Makunkuna pay a ti Maikadua nga Indotsina a Gubat, Bietnam a Suppiat, Amerikano a Gubat idiay Bietnam, ken, ken idiay pay Bietnam, a kas ti Gubat a panagsuppiat kadagiti Amerikano tapno a Maisalakan ti Pagilian.[18]

Paammo

Dagiti nagibasaran

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.