Tuguegarao

Ti Siudad ti Tuguegarao ket maysa a maika-3 a klase a siudad iti probinsia ti Cagayan iti Filipinas. Ti Tuguegarao, ket agpapaay a kas kapitolio ti Cagayan ken rehional a sentro ti Tanap ti Cagayan, ket masarakan iti bakrang ti Karayan Cagayan, nga asideg iti akin-abagatan a beddeng ti probinsia.

Tuguegarao
Komponente a Siudad
Ti pannakailadawan ti Tuguegarao
Wagayway
Ipakita ti mapa ti Tuguegarao Ipakita ti ladawan a mapa ti Tuguegarao Tuguegarao Ipakita ti mapa ti Filipinas
Nagsasabtan:
Pagilian	Filipinas
Rehion	Tanap ti Cagayan (Rehion II)
Probinsia	Cagayan
Distrito	Maika-3 a distrito
Pannakabangon	Mayo 9, 1604
Pannakasiudad	Disiembre 18, 1999
Barbaranggay	49
Gobierno  [1]
• Alkalde	Jefferson Pattaui Soriano
Kalawa  [2]
• Dagup	144.80 km2 (55.91 sq mi)
Kangato	120 m (390 ft)
Populasion  (2020)[3]
• Dagup	166,334
• Densidad	1,100/km2 (3,000/sq mi)
Sona ti oras	UTC+08 (PST)
Koreo	3500
Panagtawag	78
Matgedan	Maika-3 a klase
Website	www.tuguegaraocity.gov.ph

Sigud a primera klase nga ili idi ti Cagayan, napagbalin kas maysa a siudad ti Tuguegarao idi Disiembre 18, 1999 babaen ti pananganamong dagiti umili iti maysa a plebisito.

Pakasaritaan

Saan a maitudo no ania ti umno a naggapuan ti nagan a "Tuguegarao". Tallo dagiti balbalikas a maibilbilang a namunganayan ti nagan ti ili, manipud iti "tuggui gari yao" (pagsasao nga Ibanag a kayatna a sawen ket "dinalusan ti apuy daytoy"), wenno iti "garao" (naapres nga agus ti karayan), wenno "taraw" (maysa a kita ti palmera).

Ti kaunaan a pannakarehistro a purok ket maysa a mission pueblo a naipasdek idi Mayo 9, 1604. In-inut a dimmakkel ti purok ket nagbalin a dakkel nga ili kalpasan ti pannakayakar ditoy ti kapitolio ti probinsia idi 1839 manipud iti sigud a Lallo.

Dagiti baranggay

Ti Siudad Tuguegarao ket nabingbingay a politikal iti 49 a barbaranggay.^[2]

• Annafunan East
• Atulayan Norte
• Bagay
• Centro 1 (Poblacion)
• Centro 4 (Poblacion)
• Centro 5 (Poblacion)
• Centro 6 (Poblacion)
• Centro 7 (Poblacion)
• Centro 8 (Poblacion)
• Centro 9 (Poblacion)
• Centro 10 (Poblacion)
• Centro 11 (Poblacion)
• Buntun
• Caggay
• Capatan
• Carig
• Caritan Norte
• Caritan Sur
• Cataggaman Nuevo
• Cataggaman Viejo
• Gosi Norte
• Larion Alto
• Larion Bajo
• Libag Norte
• Linao East
• Namabbalan Norte
• Pallua Norte
• Pengue (Pengue-Ruyu)
• Tagga
• Tanza
• Ugac Norte
• Centro 2 (Poblacion)
• Centro 3 (Poblacion)
• Centro 12 (Poblacion)
• Annafunan West
• Atulayan Sur
• Caritan Centro
• Cataggaman Pardo
• Dadda
• Gosi Sur
• Leonarda
• Libag Sur
• Linao Norte
• Linao West
• Namabbalan Sur
• Pallua Sur
• Ugac Norte
• San Gabriel
• Ugac Sur

Demograpia

Senso ti populasion ti Tuguegarao

Tawen Pop. ±% p.a. 1903 16,105 —     1918 19,298 +1.21% 1939 27,643 +1.73% 1948 29,083 +0.57% 1960 43,074 +3.33% 1970 56,956 +2.83% 1975 62,513 +1.88% 1980 73,507 +3.29%	Tawen Pop. ±% p.a. 1990 94,767 +2.57% 1995 107,275 +2.35% 2000 120,645 +2.55% 2007 129,539 +0.99% 2010 138,865 +2.56% 2015 153,502 +1.93% 2020 166,334 +1.59%
Taudan: PSA [4] [5] [6] [7]LWUA[8]

Dagiti nagibasaran

1.  City of Tuguegarao | (DILG)
2. "2015 Census of Population, Report No. 3 – Population, Land Area, and Population Density" (PDF). Philippine Statistics Authority. Quezon City, Philippines. Agosto 2016. ISSN 0117-1453. Naiyarkibo (PDF) manipud iti kasisigud idi Mayo 25, 2021. Naala idi Hulio 16, 2021.
3. Tanap ti Cagayan Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. Naala idi Hulio 8, 2021 (iti Ingles)
4. Senso ti Populasion (2020). "Rehion II (Tanap ti Cagayan)". Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. Philippine Statistics Authority. Naala idi Hulio 8, 2021.
5. Senso ti Populasion (2015). "Rehion II (Tanap ti Cagayan)". Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. Philippine Statistics Authority. Naala idi Hunio 20, 2016.
6. Senso ti Populasion ken Sangkabalayan (2010). "Rehion II (Tanap ti Cagayan)". Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. National Statistics Office. Naala idi Hunio 29, 2016.
7. Dagiti Senso ti Populasion (1903–2007). "Rehion II (Tanap ti Cagayan)". Tabla 1. Nabilangan ti Populasion kadagiti Nadumaduma a Senso babaen ti Probinsia/Nangato nga Urbano a Siudad: 1903 aginggana idi 2007. National Statistics Office.
8. "Probinsia ti Cagayan". Datos ti Populasion ti Munisipalidad. Local Water Utilities Administration. Naala idi Disiembre 17, 2016.

Dagiti akinruar a silpo

• Pagalagadan a Kodigo ti Heograpia ti Filipinas (iti Ingles)
• Turay ti Estadistika ti Filipinas (iti Ingles)
• Dagiti datos ti populasion ti LWUA (iti Ingles)
• LGPMS (iti Ingles)
• COMELEC (iti Ingles)