Charlie Chaplin

Ni Charles Spencer "Charlie" Chaplin, KBE (16 Abril 1889 – 25 Disiembre 1977) ket mays aidi nga Ingles a komoko nga aktor, direktor ti pelikula ken komposer a nalatak a namammoan para kadagiti obrana idi panawen ti maulimek a pelikula.^[2] Isu ti nagbalin a kalatakan anga artista ti pelikula iti sangalubongan sakbay ti panakalpas ti Umuna a Sangalubongan a Gubat. Ni Chaplin ket nagusar ti panagitultulad, bulbullagaw ken dagiti dadduma pay nga inararamid a makitkita a komedia, ken nalaing nagtultuloy aginggina idi panawen ti panagsasao, ngem bimmassit ti kaadu dagiti pelikulana manipud idi gibus ti panawen ti 1920. Ti kadayegan a papelna ket isu idi ti Ti Baliudung, nga immuna nga inay-ayamna idiay Keystone a komedia a Dagiti Lumba ti Karro ti Ubbing idiay Benisia idi 1914.^[3] Manipud idi Abril 1914 ti maysa a pagpulipunan Duapulo a Minutos iti Ayat ken dagiti sumakbay isu ket nagsursurat ken nagiturturong kadagiti pelikulanaon, manipud idi 1916 isu ket nagpadpataud pay kadagitoy, kenmanipud idi 1918 isu ket nagisursurat pay kadagiti musika para kadagitoy. A kumaduaanna ni Mary Pickford, Douglas Fairbanks ken D. W. Griffith, isu ket kimmaddua a nagipatakder ti Nagkaykaysa nga Ar-artista idi 1919.^[4]

Charlie Chaplin
Ni Chaplin a kas Ti Baliudung, 1915
Nakaiyanakan a nagan	Charles Spencer Chaplin
Naipasngay	(1889-04-16)16 Abril 1889 Walworth, Londres, Inglatera, Nagkaykaysa a Pagarian
Pimmusay	25 Disiembre 1977(1977-12-25) (tawen 88) Vevey, Suisa
Plataporma	Pelikula, musika, panagitultulad
Pakipagilian	Britaniko
Aktibo a tawtawen	1895–1976[1]
Kita ti komedia	Bulbullagaw, tinultulad, makitkita a komedia
Nakaimpluensiaan	Benny Hill Marcel Marceau Dagiti Tallo a Bulabullan Federico Fellini Milton Berle Peter Sellers Rowan Atkinson Johnny Depp Jacques Tati Woody Allen Roberto Benigni Johnny Carson
Asawa	Mildred Harris (1918–21) Lita Grey (1924–27) Paulette Goddard (1936–42) Oona O'Neill (1943–77)
Pirma

Ni Chaplin ket maysa kadagiti kalaingan nga agparpartuat ken nakaimpluensia a personalidad iti panawen ti naulimek a pelikula. Isu ket naimpluensian babaen ti sinarunona a , ti Pranses a komidiante ti naulimek a pelikula a ni Max Linder, a nagiruknoyanna ti maysa kadagiti pelikulana.^[5]Nagpaut ti panagobobrana iti panaglinglingay iti 75 a tawtawen, manipud iti Biktoriano nga entablado ken ti salaan ti musika idiay nagkaykaysa a Pagarian a kas maysa nga ubing nga agpabpabuya, aginggan aidi gangani matayan idi agtawen ti 88. Ti nadayeg a publiko ken pribado a biagna ket liklikmuten ti panagraraem ken kontrobersia. Ni Chaplin ket nakilaslasin kadagiti kanigid a payak ti politika idi panawen ti McCarthy a panawen ken isu ket dimteng a napilit a nagsubli idiay Europa manipud idi 1952.

Idi 1999, ti Amerikano nga Instituto ti Pelikula ket nagiranggo kenni Chaplin ti maika-10 a kalatakan kadagiti amain a panawen a lalaki ti sarita ti pelikula.^[6] In 2008, Martin Sieff, iti panagrepaso ti libro a Chaplin: Ti Biag, a nagisurat: "Ni Chaplin ket saan laeng a 'dakkel', isu ket maysa ahigante. Idi 1915, isu ket rimmuar ti napirpirgis ti gubat a lubong nga isu ket nagisangsangpet ti daton iti komedia, katkatawa ken bang-ar bayat a pispisangenna ti bukodna abagi babaen ti Umuna a Sangalubongan a Gubat. Kadagiti sumaganad a 25 a tawtawen, babaen ti Nalatak a Panagsagsagaba ken ti irurumsua ni Adolf Hitler, isu ket nagtalinaay nga agtrabtrabaho. ... Maduduaan no adda ti asinoman ti kaaduan a nakaited ti panaglinglingay, nam-ay ken bang-ar kadagiti kaaduan a tattao idi kaaduan a masapsapulanda".^[7] Ni George Bernard Shaw ket tinawaganna ni Chaplin a "ti maymaysa ahenio a rimmuar ti industria ti pelikula".^[8]

Nasapa a tawtawen (1889–1913)

Napalabas ken panagsagsagaba idi ubing

Ni Charles Spencer Chaplin ket inpasngay idi 16 Abril 1889 ni Hannah Chaplin (née Hannah Harriet Pedlingham Hill, 1865–1928) ken Charles Chaplin Sr. (1863–1901). Awan ti opisial a a rehistro i panakaipasngayna, ngem ni Chaplin ketnaipamatian nga isu ket naipasngay idiay East Street, Walworth, idiay Abagatan a Londres.^{[9][note 1]} Ti inana ken amana ket nagasaawada sakbay ti uppat a tawen, nga iti daytoy a panawen ni Chaplin Sr. ket nagbalin nga isu ti legado a nagayaywan ti anak ti ruar ni Hannah, Sydney John (1885–1965).^{[12][note 2]} Idi panawen ti panakaipasngayna, dagiti nagannak kenni Chaplin ket nagiliwliwada iti tinawtawid a musika a pagsalaan: Ni Hannah, ti anak a babai ti maysa a sapatero,^[13] ket adda ti nababa a ken napaay a karreer ti naentablado a naganna a kas ni Lily Harley,^[14] bayat a ni Charles Sr., anak ti maysa nga agparparti,^[15] ket nagtrabaho a kas maysa a nadayeg a kumakanta.^[16] Ti pamilia a Chaplin ket nagsisinada idi agarup a 1891;^[17] ken kalpasan ti maysa a tawen, ni Hannah ket nagipasngay ti maikatlo nga anakna—ni George Wheeler Dryden—a pinutotan babaen ti mangliwliwa ti musika a salaan a ni Leo Dryden. Ti ubing ket innala babaen ni Dryden idi agedad ti innem a bulan, ken saanen a nagparparang ti kabibiag ni Chaplin para kadagiti sumakbay a 30 a tawtawen.^[18]

Dagiti paammo ken dagiti nagibasaran

Paammo

1. T maysa a MI5 nga inbestigasion idi 1952 ket saanda a nakabiruk ti ania man a rehistro ti panakaipasngay ni Chaplin.^[10] Ti biograpo ni Chaplin a ni David Robinson ket nangipaammo a saan a nakakaskasdaaw a dagiti nagannak kaniana ket napaayda a nangirehistro ti panakaipasngayna: "Umanayen idi ti, a naisangsangayan kadagiti para kadagiti artista ti musika ti salaan, nga agtultuloy nga imal-alis (no nagasatanda) manipud kadagiti ili, ti panagitungtungkuada wenno panakalipatda iti daytoy a pormalidad; idi dayta a panawen dagiti dusa ket ket saan a nainget wenno saan a naipilpilit."^[9] Iti 2011 a surat a naipatulod kenni Chaplin iidi panawen ti 1970 ket nangitunton daytoy nga isu ket naipasngay ti maysa a Hitano a karabana idiay Black Patch Park idiay Smethwick, Staffordshire. Ti anak a lalaki ni Chaplin a ni Michael ket nagisingasing nga ti pakaammo ket naisangsangayn para iti amana no apay nga induldulinna daytoy a surat.^[11]
2. Ni ydney idi agtawen ni Hannah Chaplin iti 19; ti biolohiko nga amana ketdi naamammoan. Ni Hannah Chaplin ket inbagana kadagiti annakna nga isu ket ti agararamid ti libro nga agnagan ti Hawkes, ngem daytoy ket saan a mabalin a mapasinkedan. Ti sertipikado ti panakaipasngay ni Sydney ken ti rehistro ti panakabuniganna ket naikkat ti nagan ti amana.^[13]

Dagiti nagibasaran

1. "Numo para iti Babai ti Paris : Drama iti Gasat (1923)". IMDB. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-05-20. Naala idi 22 Hunio 2007.
2. Obituario Variety Obituaries, 28 Disiembre 1977.
3. Blanke, David (2002). Ti panawen a 1910. American popular culture through history (illustrado nga ed.). Westport, CT: Greenwood Publishing Group. p. 226. ISBN 978-0-313-31251-9.
4. Haupert, Michael (2006). Ti Industria ti Palpaliwa. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. p. 242. ISBN 978-0-313-32173-3.
5. Kelly, Shawna (2008). Dagiti Agpatpatayab iti Nasapa a Hollywood (nailadawan nga ed.). Mount Pleasant, SC: Arcadia Publishing. p. 16. ISBN 978-0-7385-5902-5.
6. "AFI's 100 YEARS...100 STARS". Amerikano nga Instituto ti Pelikula. 16 Hunio 1999. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-08-22. Naala idi 4 Hunio 2010.
7. Sieff, Martin.Washington Times -Books 21 Disiembre 2008
8. Walsh, John (25 Nobiembre 2009). "Ti Dakkel a Saludsod: Nasken kadi nga adda Museo a pammadayaw para kenni Charlie Chaplin, ken ania ti legadona? – Damdamag, tattao". The Independent. UK. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2012-08-28. Naala idi 21 Abril 2010.
9. Robinson, p. 10.
10. "MI5 a papeles: Ni kadi Chaplin ket maysa a ken natawtawagan ti Thornstein?". The Telegraph. 17 Pebrero 2012. Naala idi 11 Abril 2012.
11. "Ni Charlie Chaplain ket naipasngay iti maysa a Midland a pamilia ti hitano'". Express and Star. 18 Pebrero 2011. Naala idi 17 Pebrero 2012.
12. Robinson, p. 4 para iti panagasawa, p. 3. para itipanakaipasngay ni Sydney, p. 19 para iti legado a responsibilidad ni Charles Chaplin Sr. kenni Sydney.
13. Robinson, p. 3.
14. Robinson, pp. 5–7.
15. Weissman (2009), p. 10.
16. Robinson, pp. 9–10, 12.
17. Robinson, p. 13.
18. Robinson, p. 15.

Dagiti taudan

• Bloom, Claire (1982). Limelight and After. Londres: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 0-297-78051-4.
• Brownlow, Kevin (2010). The Search for Charlie Chaplin. London: UKA Press. ISBN 978-1-905796-24-3.
• Chaplin, Charles (2003). My Autobiography. London: Penguin Classics. ISBN 0-14-101147-5.
• Epstein, Jerry (1988). Remembering Charlie. Londres: Bloomsbury. ISBN 0-7475-0266-8.
• Kuriyama, Constance B. (1992). "Chaplin's Impure Comedy: The Art of Survival". Film Quarterly. University of California Press. 45 (3): 26–38.
• Louvish, Simon (2010). Chaplin: The Tramp's Odyssey. Londres: Faber and Faber. ISBN 978-0-571-23768-5.
• Lynn, Kenneth S. (1997). Charlie Chaplin and His Times. New York: Simon & Schuster. ISBN 0-684-80851-X.
• McCaffrey, Donald W. (1971). Focus on Chaplin. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall, Inc. ISBN 0-13-128207-7.
• Maland, Charles J. (1989). Chaplin and American Culture. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-02860-5.
• Mast, Gerald (1985). A Short History of the Movies: Third Edition. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-281462-1.
• Raksin, David; Berg, Charles M. (1979). ""Music Composed by Charles Chaplin": Auteur or Collaborateur?". Journal of the University Film Association. University of Illinois Press. 31 (1): 47–50.
• Robinson, David (1986). Chaplin: His Life and Art. Londres: Paladin. ISBN 0-586-08544-0.
• Weissman, Stephen M. (1999). "Charlie Chaplin's Film Heroines". Film History. Indiana University Press. 8 (4): 439–445.
• Weissman, Stephen M. (2009). Chaplin: A Life. London: JR Books. ISBN 978-1-61145-040-8.