From Wikipedia, the free encyclopedia
Nwa ehi bụ equine ruo otu afọ; a na-eji okwu a tumadi maka inyinya, mana enwere ike iji ya mee ihe maka inyinya ibu. Okwu ndị a kapịrị ọnụ bụ nwa ịnyịnya ibu maka nwa foal nwoke na imeju nwa foal nwanyị, a na-ejikwa ya ruo mgbe ịnyịnya dị atọ ma ọ bụ anọ. Mgbe nwa foal na-enye nwa ara site na dam ya (nne), a pụkwara ịkpọ ya "nwa ara". Mgbe a napụrụ ya ara na mmiri mmiri ya, enwere ike ịkpọ ya "ịgba ara". Mgbe nne dị ime, a na-ekwu na ọ nọ "na nwa nkịta". Mgbe nne na-amụ nwa, ọ 'na-akpụ akpụ', a na-ekwukarịkwa nwa na-abịa abịa dị ka "nwa nwa ehi". Ịnyịnya amụrụ ọhụrụ 'na-ekpu'.
Mgbe ịnyịnya dị otu afọ, ọ bụghịzi nwa ehi, ọ bụ "nwa afọ". Enweghị okwu pụrụ iche metụtara afọ maka ịnyịnya ndị na-eto eto karịrị ụmụ otu afọ. Mgbe ụmụ ịnyịnya ruru ogo ọmụmụ, okwu na-agbanwe: a na-akpọ ịnyịnya karịrị atọ (anọ na ọsọ ịnyịnya) ịnyịnya, a na-a na-akpọ nwa ịnyịnya karịrị mmadụ atọ ịnyịnya. A na-akpọ ịnyịnya nwoke a na-akpụ akpụ castrated gelding n'agbanyeghị afọ ọ dị; Otú ọ dị, n'ụzọ mkparịta ụka, a na-eji okwu ahụ bụ "gelding colt" eme ihe mgbe ụfọdụ ruo mgbe nwa castring bụ atọ ma ọ bụ anọ. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" cx-link="" data-linkid="30" href="./Neutering" rel="mw:WikiLink" style="white-<a class=" title="Neutering">spayed:nowrap;">[citation needed] (Enweghị okwu a kapịrị ọnụ maka ịnyịnya ibu a na-etinye n'ime ya ma e wezụga "ịnyịnya ibu a tụrụ n'ime").
A na-akpọ ịnyịnya ndị toro eto n'obere ogologo a na-akpọ ponies na mgbe ụfọdụ na-enwe mgbagwoju anya na nwa anụ ọhịa. Agbanyeghị, oke ahụ dị iche iche. Enwere ike ịnya inyinya toro eto ma tinye ya n'ọrụ, mana nwa nkịta, n'agbanyeghị ogo ọ dị, ọ ka dị obere ka a na-agba ya ma ọ bụ jiri ya mee ihe dị ka anụmanụ na-arụ ọrụ. Ndị foals, ma ha tolitere ịbụ ịnyịnya ma ọ bụ ndị nwere oke inyinya, enwere ike ịmata ọdịiche dị na ịnyịnya ndị toro eto site n'ụkwụ ha dị ogologo na obere ahụ dị gịrịgịrị. Isi ha na anya ha na-egosipụtakwa àgwà ụmụaka. Ọ bụ ezie na ponies na-egosipụta ụfọdụ neotony nke nwere ọkpọiso obosara na obere ogologo, oke ahụ ha na-adị ka nke ịnyịnya toro eto. Anụ anụ ọhịa bekee pere mpe karịa ndị okenye, mana dị ka anụ anụ ịnyịnya, ha dị gịrịgịrị ma nwee ụkwụ ogologo ogologo..
A na-amụ nwa foals mgbe oge ime dị ihe dị ka ọnwa 11.[1] Ọmụmụ na-ewere ọnọdụ ngwa ngwa, na-adabere n'ọnọdụ ịnyịnya dị ka anụ anụ, na ọtụtụ mgbe n'abalị karịa n'ehihie. Ịrụ ọrụ na-ewe ihe karịrị awa iri abụọ na anọ nwere ike ịbụ ihe mgbaàmà nke nsogbu ahụike. N'adịghị ka ọtụtụ anụ anụ ndị na-altricial (amụrụ n'enweghị enyemaka), inyinya bụ precocial, nke pụtara na ha na-abata n'ụwa tozuru oke na mkpanaka. Nnụnụ ahụ́ siri ike na-enwekarị ike ịnọ n'ìgwè ehi ndị fọdụrụ naanị awa ole na ole ka a mụsịrị ya. Ọ bụrụ na nwa ehi eribeghị nri n'ime awa iri na abụọ, ọ nwere ike ịchọ enyemaka.
Ụmụ anụmanụ nwere ahụike na-eto ngwa ngwa ma nwee ike itinye ihe ruru kilogram atọ ma ọ bụ ihe karịrị otu kilogram n'ụbọchị. Nri dị mma na-eme ka uto dị mma ma na-eduga n'anụmanụ toro eto dị mma, ọ bụ ezie na mkpụrụ ndụ ihe nketa na-ekere òkè. N'ime izu ndị mbụ nke ndụ nwa ehi ahụ na-enweta ihe niile ọ chọrọ site na mmiri ara ehi. Dị ka nwa ọhụrụ mmadụ, ọ na-enweta nri na ihe ndị na-alụso ọrịa ọgụ site na colostrum na mmiri ara ehi nke a na-emepụta n'ime awa ole na ole ma ọ bụ ụbọchị ole na ole mgbe ọ mụsịrị nwa. Nne nne chọrọ mmiri ọzọ iji nyere ya aka mepụta mmiri ara ehi maka nwa ehi ma nwee ike irite uru site na nri na-edozi ahụ.
Nwa ehi nwere ike ịmalite iri ihe siri ike site na ụbọchị iri. Mgbe izu asatọ ruo iri gasịrị, ọ ga-achọ nri na-edozi ahụ karịa mmiri ara ehi nwere ike inye, na-achọ nri mgbakwunye. Ọ dị mkpa mgbe ị na-agbakwunye nri siri ike na nri nwa ịnyịnya ahụ ka ị ghara inye nwa ịnyịnya nri gabigara ókè ma ọ bụ nye nri na-ezighị ezi. Nke a nwere ike ịkpata otu n'ime ọtụtụ Nsogbu uto nke nwere ike ịta nsogbu ndụ niile. N'aka nke ọzọ, nri na-ezughị ezu maka ịnyịnya ibu ma ọ bụ nwa ịnyịnya ibu nwere ike ịkpata nkwụsịtụ na nsogbu ahụike ndị ọzọ maka nwa ịnyịnya ka ọ na-etolite.
Ọ bụ ihe a na-ahụkarị maka ụmụ ịnyịnya n'okpuru nlekọta mmadụ ka a na-enye nwa ara n'etiti ọnwa anọ na ọnwa isii, ọ bụ ezie na n'okpuru ọnọdụ okike, ha nwere ike inye nwa ara ogologo oge, mgbe ụfọdụ ruo n'afọ na-esote mgbe ụmụ ịnyịnya ọzọ. Ụfọdụ ụmụ ịnyịnya nwere ike inye nwa ara ruo afọ atọ n'ụlọ n'ihi na o yighị ka ịnyịnya ibu ahụ ga-atụrụ ime nwa ọzọ. A na-akpọ nwa ehi a kwụsịrị ara ma ọ na-erughị otu afọ.
Mmiri ara ehi nke Mare abụghị isi iyi nke ihe na-edozi ahụ maka nwa ịnyịnya mgbe ihe dị ka ọnwa anọ gasịrị, ọ bụ ezie na ọ naghị emerụ nwa ịnyịnya ahụ nwere ahụike maka nwa ịta nwa ogologo oge ma nwee ike ịba uru n'uche nwa ịnyịnya. Nwa ehi nke na-enye nwa ara ma dị ime ga-amụba ihe oriri na-edozi ahụ n'elu ya n'ọnwa ndị ikpeazụ ime ime, ya mere a na-enye ọtụtụ ụmụ ehi ara n'oge mgbụsị akwụkwọ na Northern Hemisphere ma ọ bụrụ na a ga-azụlite nwa ehi ahụ ọzọ n'oge ọzọ.
Ụmụ ara anaghị enwe ike ịmụ nwa. Oge uto na-eme n'ọtụtụ ịnyịnya n'oge ha dị otu afọ. Ya mere, ụfọdụ ụmụ ịnyịnya nwere ike ịmụ nwa tupu ha etozu zuru oke, ọ bụ ezie na ọ bụghị ihe a na-ahụkarị. A na-akpachara anya zụlite ụmụaka dị afọ abụọ mgbe ụfọdụ, ọ bụ ezie na ime nke a, ọkachasị ụmụ nwanyị, na-etinye nrụgide na-adịghị mma na ahụ ha ka na-eto eto. Dị ka iwu n'ozuzu, ịzụlite ụmụ ịnyịnya tupu ha eruo afọ atọ ka a na-ewere dị ka ihe na-adịghị mma.
N'agbanyeghị uto ngwa ngwa, nwa ịnyịnya ibu dị obere nke ukwuu ka a ghara ịgba ya ma ọ bụ chụpụ ya. Otú ọ dị, ụmụ ịnyịnya na-enwetakarị Ọzụzụ ịnyịnya dị mfe n'ụdị a na-akụziri ha ịnakwere ịbụ ndị mmadụ na-edu, nke a na-akpọ halter-breaking. Ha nwekwara ike ịmụta ịnabata ịsa ahụ ịnyịnya, ịkpụcha ụkwụ site n'aka onye ọrụ ugbo, iji ihe eletrik na-akpụcha ntutu, na ịmara ihe ọ ga-eme n'oge ndụ ya niile, dị ka itinye ya n'ime ụgbọala na-adọkpụ ịnyịnya ma ọ bụ iyi blanket ịnyịnya. Ịnyịnya n'ozuzu ha nwere ncheta magburu onwe ya, yabụ ekwesighi ịkụziri nwa ịnyịnya ihe ọ bụla dị ka nwa ịnyịnya nke ga-abụ ihe na-adịghị mma ka ọ rụọ ọrụ dị ka anụ toro eto.[1]
N'ọnọdụ ọ bụla, ụmụ anụmanụ ndị na-esoghị nne ha ga-enwe nsogbu n'ebe ịta nri. Ọ ga-esiri nne ike ịkụziri nwa ehi ka ọ soro ya. Ịnyịnya ndị ọzọ nwere ike isi ike iso nwa ehi ahụ kwurịta okwu ma nwee ike igosipụta ya n'ihi na ha na-asụ "asụsụ" dị iche. O nwere ike isi ike iduzi nwa ịnyịnya ibu nke mmiri ya na-edugabeghị.
Ịnyịnya anaghị etozu ruo mgbe ha dị afọ anọ ma ọ bụ ise, mana ọtụtụ n'ime ha na-amalite dị ka anụmanụ na-arụ ọrụ nke ọma, ọ bụ ezie na a ghaghị ịkpachara anya ka ha ghara imerụ ọkpụkpụ "dị nro" nke anụmanụ ndị na-eto eto. Ụmụaka na-eto eto na-adịkarị obere iji gbaa ya, ọ bụ ezie na a na-etinye ọtụtụ ịnyịnya na-agba ọsọ n'okpuru oche dị ka ụmụaka "ogologo", n'oge mgbụsị akwụkwọ. N'ụzọ ahụike, ịnyịnya ndị na-eto eto eto eto eto ka na-etolite n'ezie dị ka ndị dị afọ abụọ, ọ bụ ezie na ụfọdụ ndị na-azụ ịnyịnya na ọtụtụ ndị na-enye ọzụzụ na-amalite ịnyịnya ndị ọhụrụ n'ụgbọ ma ọ bụ n'okpuru oche n'afọ ahụ. Afọ kachasị maka ụmụ ịnyịnya ịmalite ọzụzụ n'okpuru oche bụ afọ atọ. Ụdị na ọzụzụ ole na ole na-echere ruo mgbe anụmanụ ahụ dị anọ.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.