From Wikipedia, the free encyclopedia
Azụ bụ anụmanụ na-ebi na ime mmiri, craniate, nke na-ebu mkpịsị aka na-enweghị aka na mkpịsị ụkwụ. Nkọwa a gụnyere hagfish dị ndụ, lampreys, na cartilaginous na ọkpụkpụ azụ yana ụdị dị iche iche na-adịghịzi adị. Ihe dị ka 95% nke ụdị azụ dị ndụ bụ azụ ray-finned, nke sitere na klas Actinopterygii, na ihe dị ka 99% nke ndị ahụ bụ teleosts.
Ihe ndị mbụ a ga-ekewa dị ka azụ bụ chordates dị nro nke pụtara na mbụ n'oge Cambrian. Ọ bụ ezie na ha enweghị ezigbo ọkpụkpụ azụ, ha nwere notochords nke nyere ha ohere ịdị nkọ karịa ndị ibe ha na-enweghị azụ. Azụ ga-anọgide na-agbanwe site n'oge Paleozoic, na-agbasa n'ụdị dịgasị iche iche. Ọtụtụ azụ nke Paleozoic mepụtara ihe agha mpụga nke chebere ha pụọ na ndị na-eri ibe ha. Azụ mbụ nwere agbà pụtara na oge Silurian, mgbe nke ahụ gasịrị ọtụtụ (dị ka sharks) ghọrọ anụ ndị na-eri anụ na oké osimiri kama ịbụ naanị anụ oriri nke arthropods.
Ọtụtụ azụ bụ ectothermic ("ọbara oyi"), na-enye ohere ka okpomọkụ ahụ ha dịgasị iche ka okpompe gburugburu ebe obibi na-agbanwe, ọ bụ ezie na ụfọdụ n'ime nnukwu ndị na-egwu mmiri dị ka shark ọcha na tuna nwere ike ijide okpomọkụ dị elu.[1][2] Azụ nwere ike ikwurịta okwu n'ụzọ ụda, ọtụtụ mgbe n'ihe gbasara nri, ime ihe ike ma ọ bụ mbedo.[3]
Azụ dị ukwuu n'ọtụtụ mmiri. Enwere ike ịchọta ha n'ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ gburugburu mmiri niile, site na iyi ugwu dị elu (dịka, char na gudgeon) ruo na abyssal na ọbụna okwu omimi nke oké osimiri ndị dị omimi (dịka, cusk-eels na snailfish), ọ bụ ezie na ọ dịghị ụdị ọ bụla edepụtala na ya. kacha omimi 25% nke oke osimiri.[1] Na ụdị 34,300 akọwara, azụ na-egosipụta ụdị dị iche iche karịa otu ọ bụla ọzọ nke vertebrates.i.[4].[5]
Azụ bụ ihe dị mkpa maka ụmụ mmadụ n'ụwa niile, ọkachasị dịka nri. Ndị na-akụ azụ ahịa na ndị na-eri nri na-achụ nta azụ n'ime azụ̀ ọhịa ma ọ bụ na-akọ ha n'ọdọ mmiri ma ọ bụ n'ime ngịga dị n'oké osimiri (na aquaculture). Ndị na-akụ azụ̀ na-atụrụ ndụ na-ejidekwa ha, na-edobe ha dị ka anụ ụlọ, ndị na-azụ azụ na-azụ ha, na-egosikwa ha n'ime aquaria ọha. Azụ enweela ọrụ n'omenala kemgbe ọtụtụ afọ, na-eje ozi dị ka chi, akara okpukpe, yana isiokwu nke nka, akwụkwọ na ihe nkiri.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.