From Wikipedia, the free encyclopedia
Okpukpe dị na Nigeria (mba Africa kacha nwee ọnụ ọgụgụ ndị bi na ya karịrị nde narị abụọ n'afọ 2018) dị iche iche. [1] Iwu nke ala Nigeria nyere nnwere onwe ikpe okpukpe [2] ma obodo a bụ ebe obibi nye ụfọdụ ndị Kristian na ndị Alakụba kacha ukwuu n’ụwa, n’out oge. [3] Naịjirịa kewara dịka ọkara n'etiti ndị Alakụba, ndị bi na mgbago ugwu, na ndị Kristian, ndị bikarị na ndịda; Okpukpe ndi amaala, dika ndi agbụrụ nke ala Igbo na Yoruba, di na ndi pere aka. [4] Onu ogugu ndi Kristian n’ime ndi Naijiria adighi ala n’ihi onu ogugu ala ha ma e jiri ya tunyere ndi Alakụba no na ugwu. [5]
Imirikiti ndị Kristian ndị Naijiria bụ ndị Protestant (nke akọwara), ọ bụ ezie na ihe dị ka otu ụzọ n'ụzọ anọ bụ ndị Katọlik . [6] [7] Ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ndị Alakụba Nigeria bụ ndị Sunni ma ọ bụ ndị ụka na-abụghị ndị ụka . Ọtụtụ ndị Sunni Alakụba bụ ndị otu òtù ụmụnna Sufi. Ọtụtụ Sufis na-agbaso usoro Qadiriyya, Tijaniyyah ma ọ bụ Mouride . Onu ogugu ndi Shia pere aka ( lee Shia na Nigeria ). Odi nkonim wɔ Ahmadiyya ne Mahdiyya mu. [8] N'ihe banyere njikọ nke okpukpe agbụrụ dị iche iche nke Nigeria, agbụrụ ndị Hausa dị na mgbago ugwu bụkarị ndị Alakụba, agbụrụ ndị Yoruba dị n'akụkụ ọdịda anyanwụ kewara n'etiti ndị Kristian na ndị Alakụba nwere ọtụtụ ndị na-agbaso okpukpe ọdịnala, ebe ndị Igbo nke ọwụwa anyanwụ na ndị Ijaw nọ na ndịda bụkarịrị ndị otu Kristi nwere ụfọdụ ndị na-eme okpukpe ọdịnala. [9] Ogwe dị n'etiti Nigeria nwere ọtụtụ agbụrụ dị obere na Nigeria na ha bụ ndị Kristian na Ndị Kraịst na-atụgharị, yana ndị otu okpukperechi ọdịnala nwere ndị Alakụba ole na ole. [10] [11]
Steeti iri na abụọ ndị Alakụba toro na mgbago ugwu etinyela iwu Sharia na usoro iwu ha na mbụ, nke butere esemokwu n'ihi ịkpa oke agbụrụ ha n'ebe ndị okpukperechi na ndị mmekọ nwoke na nwanyị nọ. [12] [13] [14] Ebe ugwu Naịjirịa abụwokwa ebe ọgụ esemokwu ndị Alakụba na- aga n'ihu nke butere ọnwụ na ngagharị nke ọtụtụ iri puku mmadụ.
Ndabere na atụmatụ 2018 na World Factbook nke CIA, ọnụọgụ ndị mmadụ nwere ihe dịka 53.5% Alakụba, 45.9% Ndi Kraịst (10.6% Roman Katọlik na 35.3% Ndị Kraịst ọzọ), na 0.6% dịka ndị ọzọ. [15] Na akụkọ 2019 nke Pew Research Center wepụtara na 2015 e mere atụmatụ na ndị Alakụba ruru 50% ebe ọnụọgụ ndị Kristian bụ 48.1%. [16] Nzukọ Pew na akụkọ 2010 jiri akụkọ tụnyere ọtụtụ ebe. [17] Ngụkọta ọnụ nke ndị Naijiria na 1963 chọpụtara na 47% nke ndị bi na ya bụ ndị Alakụba, 34% Ndị Kraịst, na 18% ndị ọzọ. [18] Na 2008 Ịtụ igwe mmadu na nyocha ahuike nke ndị bekee kpọrọ (DHS) choputara 53% Alakuba, 45% Ndị Kraịst, na 2% ndi ozo; na nghoputa nke Afrobarometer nke 2008 choputara 49% Christian, 50% Muslim, na 1% ndi ozo; Nyocha nke Pew hụrụ 52% Muslim, 46% Christian, na 1% ndị ọzọ. [6] [19]
Nigeria nwere otu n’ime obodo kacha baa ụba nke Alakụba bi na West Africa. [20] Na Nigeria, ihe ruru pesenti 52 nke ndị bi na ya bụ ndị Alakụba. Imirikiti ndị Alakụba bi na Naịjirịa bi na mpaghara ugwu na etiti. E webatara Islam na north na Central Nigeria na etiti afọ dị ka narị afọ nke iri na itoolu ma guzosie ike na isi obodo nke mpaghara ahụ site na narị afọ nke 16, na-agbasa n'ime ime obodo na n'akụkụ Middle Belt . Shehu Usman dan Fodio guzobere gọọmentị na Northern Nigeria dabere na Islam tupu ọbịbịa nke colonialism. Gọọmentị Briten na-achị achị wee guzobe iwu na-enweghị isi na Northern Nigeria dabere na usoro gọọmentị a. Alakụba bịakwara South- Yoruba Yoruba na-ekwu okwu n'oge ọchịchị Mansa Musa nke Mali .
Ọnụ ọgụgụ ka ukwuu nke ndị Alakụba na Nigeria bụ Sunni nke ụlọ akwụkwọ Maliki nke ikike ikpe ; Agbanyeghị, ọnụọgụ pere mpe bukwara nke Shafi madhhab . Ọtụtụ Sunni Alakụba bụ ndị òtù Sufi brotherhoods. Ọtụtụ Sufis na-agbaso usoro Qadiriyya, Tijaniyyah ma ọ bụ Mouride . Alakụba ala Nigeria abụrụla heterogenous site na mmalite nke ọtụtụ ngalaba okpukpe Alakụba. Omuma atu putara ihe bu otu ndi Izala, [21] ndi Shia na otutu ndi otu okpukpere chi nke Alakụba nwere mmachi di ala.
Shia Alakụba nke Nigeria bụ isi dị na Sokoto State . [22] [23] Alakụba Shia ruru nde abụọ na nde anọ bi na Naịjirịa. [24] [25] Ibrahim Zakzaky kpọbatara ọtụtụ ndị Naịjirịa na Shia Islam.
Fọdụ ndị Alakụba ala Nigeria na-ekwusi ike na ịta onwe onye ahụhụ na mysticism ma na-etolite otu dị iche iche a na-akpọ "tariqas", "Sufi iwu" ma ọ bụ "òtù ụmụnna Sufi". Ha na-ekwuwa okwu mgbe nile na-adị n'udo ma nwekwaa mmetụta ọmịiko maka Islam na-agbanwe agbanwe . Ọtụtụ Sufis na-agbaso usoro Qadiriyya, Tijaniyyah ma ọ bụ Mouride .
Movementtù Ahmadiyya guzobere na Naịjirịa na 1916, [26] ma bụrụ ihe ruru 3% nke ndị Alakụba. [27] Enwere otutu ebe Ahmadiyya di na Nigeria tinyere ulo alakụba Baitur-Raheem na Ibadan weputara n’afọ 2008, [28] ụlọ alakụba Mubarak na Abuja, nke bụ ụlọ alakụba ikpeazụ nke Ahmadiyya, wuru na narị afọ mbụ nke Ahmadiyya Caliphate . [29] Ahmadiyya ehiwekwala akwụkwọ akụkọ kwa izu a na-akpọ "Eziokwu" nke bụ akwụkwọ akụkọ Alakụba mbụ na mba ahụ. [30]
Ndi Kala Kato bu ndi otu ndi Nigeria tukwasiri obi. Aha ha pụtara "mmadụ nkịtị kwuru ya" na-ezo aka na ndị na-akọ akụkọ okwu Muhammad. Ndị Kalo Kato na-adabere kpam kpam na Quran ma a na-ahụ ha n'etiti obodo ndị dara ogbenye n'ofe ugwu Nigeria. [8]
Alakụba na Naịjirịa ahụla ịrị elu nke mbuso agha Alakụba ọkachasị n'etiti ha, ndị Boko Haram, Maitatsine, Darul Islam [31] [32] n'etiti ndị ọzọ.
Ufo du mgbe ndị a amalitewo mgbe ụfọdụ iji ime ihe ike na-emezu nzube ha banyere ndị Alakụba na ndị Naijiria n'ozuzu ha. [33]
Ebuputala ịrị elu nke mmeghari mmeghari a na ndi ihe ndoro-ndoro ochichi nke obodo na ochichi dara ogbenye na Naijiria. [34] A hụwo ịda ogbenye dịka isi ihe na-eduga na mmụba ngwa ngwa na ndị otu nke ndị otu okpukpe dị egwu. Ọganihu nke ịrọ òtù a enwewokwa njikọ na mmụba na inye aka nke ndị na-emebiga ihe ókè n’okpukpe nke ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị maka oké ọchịchọ ọdịmma onwe ha nanị.
N'ime oge 1980s ọgbaaghara okpukpe mere na na gburugburu obodo ise nke Kano na 1980, Kaduna na 1982, Bulum-Ketu na 1982, Jimeta na 1984 na Gombe na 1985. Ọgba aghara ndị a bụ mbugharị nke ndị dara ogbenye n’ime ime obodo n’obodo mepere emepe n’oge ọkọchị. Otu okpukpe Alakụba akpọrọ ' Yan Tatsine ' nupụrụ isi n'isi ndị ọchịchị na ndị na-abụghị ndị otu. Ndị Alakụba a na- emebiga ihe ókè sitere n'aka Alhaji Mohammed Marwa Maitatsine . Ọ bụ onye nkwusa nke Cameroon nke mere ka gọọmentị kwụsị, ihe nke dugara na njide ya na Nigeria na 1975, mana ka ọ na-erule 1972 ọtụtụ mmadụ soro ya gafee ọha mmadụ, sitere na ndị isi na ụmụ akwụkwọ Koranic a na-akpọ almajiral ma ọ bụ gardawa na ndị si mba ọzọ na-enweghị ọrụ. Maitatsine na ndị na-eso ụzọ ya kewapụrụ iche na okpukperechi Ọtọdọks, na-akatọ nrụrụ aka nke ndị okpukperechi okpukpe na nke ụwa na klaasị nke ndị ọgaranya na-eri ngwa ahịa ndị ọdịda anyanwụ n'oge mmụba mmanụ ụgbọala na 1974-81 [35] Ejikọtara ndị otu Boko Haram na ndị otu Maitatsine. Ha choro itinye iwu iwu Sharia na mba Nigeria dum. [36]
Nigeria nwere Onu ogugu ndi Kristian n’Africa n’agbanyeghi na ndi kristo dika 48% nke onu ogugu ha. Dabere na akụkọ 2011 Pew, ihe karịrị nde 80 ndị Nigeria bụ Ndị Kraịst. N’etiti ndị otu Kristi, ihe dịka otu ụzọ n’ụzọ anọ bụ ndị Katọlik, ụzọ atọ n’ime ha bụ ndị Protestant, ihe dịka narị puku asaa na puku ise sokwa n’okpukpe Ndị Kraịst ndị ọzọ ma ole na ole n’ime ha bụ Ndị Kraịst Ọtọdọks. [37] [15]
Nzuko Baptist Baptist kwuru ihe ruru nde mmadu ato. [38]
Site na 1990s rue 2000s, enwere otutu uto na uka ndi Protestant , tinyere Redeemed Christian Church of God (RCCG), Living Faith Church ( Winners 'Chapel ), Christ Apostolic Church (CAC) (Aladura Movement nke mbu na Nigeria), Deeper Christian Life Ministry, Evangelical Church Winning All ( ECWA ), Mountain of Fire and Miracles ( MFM ), Christ Embassy, Common Wealth of Zion Assembly ( COZA ), Aladura Church (churchesmụ amaala Ndị Kraịst nọ na chọọchị siri ike karịkarị na Yoruba Mpaghara ndi igbo ), na nke ulo uka ozioma n’ozuzu ha. Churcheslọ ụka ndị a agbasaala banye n'akụkụ na mpaghara ndịda nke eriri etiti. Okpukpe ndị dị ka ụbọchị nke asaa Adventist dịkwa.
E nwere ihe karịrị 300,000 Early Pentikọstal Apostolic Churches parish na Nigeria nwere ihe dị ka nde mmadụ 4.2. Dendị ụka dị otu a bụ:
E nwekwara ihe dị ka parish 380,000 New Apostolic Church na-eme ihe dịka nde ndị kwere ekwe 6.5 | Ndị Kraịst ọhụrụ Apostolic na Nigeria gụnyere: 1) Rka Redeemed, 4) Deeper Life Church, 5) Ndị Mmeri 'Minista na isi iyi ndị ọzọ. Bye na nnukwu, Protestantism ọ kachasị ndị Pentikọst, ndị Apostolic na ndị na-agbasa ozi ọma bụ ndị Kristian kachasị na Naijiria site na ngwụcha 1990 ruo ugbu a .
Uka nke Jisos Kraist nke Ndi Nsọ nke Ikpeazu (LDS) kwuputara nhiwe ozi ohuru ohuru na Owerri na Nigeria n’afọ 2016. [39]
Archdioceses nke Roman Catholic Church bụ: Abuja, Onitsha, Benin City, Calabar, Ibadan, Lagos na Owerri . [40] O nwere ihe ruru nde mmadụ iri na itoolu na Naịjirịa n’afọ 2005. [41] Kadịnal Francis Arinze bụ Kadịnal Roman Katọlik si Naịjirịa. [42]
Egbè ndị ụka nke Chọọchị Nigeria bụ:
Lagos, Ibadan, Ondo, Bendel, Niger, Niger Delta, Owerri, Abuja, Kaduna na Jos . [43] Primate ya bụ Nicholas Okoh . Chọọchị Nigeria nwere ihe dịka nde mmadụ iri na asaa. [44]
Imirikiti ndị Kristian dị na ndịda ọwụwa anyanwụ, South-South, ndịda ọdịda anyanwụ na mpaghara Middle-belt. [45] Ọnụ ọgụgụ na-arịwanye elu nke ọdụ ọrụ mgbasa ozi na ebe a na-ere akwụkwọ ozi, yana ụka ndị na-eje ozi na ndịda ndịda na ndị ugwu ugwu Ndị Kraịst na obodo mgbago ugwu na obodo ndị ka ukwuu, dị na mpaghara ugwu Alakụba. Iso Christianityzọ Kraịst na mpaghara Yoruba bụbu Protestant na Anglịkan, ndị ụka Pentikọstal / ndị nkwusa Protestant ugbu a, ebe ala Igbo bụ ebe mpaghara ụka kachasị ukwuu nke ụka Roman Katọlik na-enwekarị echiche nke Protestantism. Okpukpe ndị ọzọ dịkwa ọtụtụ .
Ndị Presbyterian rutere na ngwụcha narị afọ nke 17 na mpaghara Ibibio, Annang na Efik na mpaghara Niger Delta ma nwee ọrụ ọzọ na eriri etiti . Ọrụ nke bylọ ụka Presbyterian dị na Calabar site na Scotland nke ndị ozi ala ọzọ dịka Rev Hope M. Waddell, ndị rutere na Calabar 10 Eprel 1846, na narị afọ nke 19 na nke Mary Slessor nke Calabar bụ ihe atụ. E kwere ka obere ndị ozi ala ọzọ bido, n'ozuzu na 1920s, mgbe elere belt nke dị n'etiti anya. Okpukpe ọ bụla guzobere netwọk ime obodo site n'inye ụlọ akwụkwọ na ụlọ ọrụ ahụike. Ọtụtụ n'ime ụlọ ọrụ ndị a nọgidere na 1990, n'agbanyeghị na n'ọtụtụ ọnọdụ, gọọmentị gọọmentị weghaara ụlọ akwụkwọ iji hazie usoro ọmụmụ na ụmụ amaala ndị nkuzi. .
Ndị Pentikọst bịara ọtụtụ dị ka ụmụ amaala na-arụ ọrụ na oge nnwere onwe, na 1980s, Evangelical na Apostolic Pentikọstal na-agbasa ngwa ngwa n'akụkụ ndịda ọdịda anyanwụ na etiti belt, na-enwe nnukwu ihe ịga nke ọma ruo ugbu a Roman Katọlik na ndị Protestant obodo ndịda. . E nwekwara ụlọ nkewa, ma ọ bụ ụka Africa, ndị jikọtara akara ọdịnala Ndị Kraịst na akara amaala. Otu n'ime ha bụ ngagharị Aladura (ekpere) na-agbasa ngwa ngwa na ala Yoruba ma banye na mpaghara beliti ndị na-abụghị ndi Alakuba
Ewezuga Benin na Warri, bụ ndị ndị Pọchugiiz matara na Kristian oge mbido narị afọ nke 15, ọtụtụ ndị ozi ala ọzọ rutere n'oké osimiri na narị afọ nke 19. Dị ka ọ dị na mpaghara ndị ọzọ dị na kọntinent Africa, ndị Roman Katọlik na ndị Anglịkan nwere ike iguzobe mpaghara ọchịchị na mpaghara ndịda Nigeria. Mgbe a lụchara Agha Worldwa nke Mbụ, obere chọọchị ndị dị ka Chọọchị nke threnmụnna (dị ka Ekklesiyar Yan'uwa a Nigeria ), ndị Seventh-Day Adventist na ndị ọzọ rụrụ ọrụ n’etiti mba ndị ọzọ, na-anwa ịghara ịsọ mpi. Ọ bụ ezie na ndị a ma ama amachaghị, ụka ndị Africa na Amerịka banyere na mpaghara ndị ozi ala ọzọ na narị afọ nke 19 wee mepụta kọntaktị na Nigeria nke dabara nke ọma n'oge ọchịchị. Ọzọkwa, n’oge a, Ndịàmà Jehova malitere ọrụ ozi ala ọzọ ha na Nigeria ma gbasaa n’oge na-adịghị anya n’obodo ahụ [46]
E hibere ụlọ ụka ndị Africa site n'obere òtù dị iche iche na-apụ n'okpukpe ndị Europe, karịsịa na Yorubaland, ebe ụdị nnwere onwe dị otú ahụ malitere na mmalite nke narị afọ nke 19-nke ndị ozi ala ọzọ America na nke Britain nwere mmetụta na mbido 1900s ma bụrụ nnukwu mkpalite nke 1930. Ha bụ maka ọtụtụ akụkụ na nkwenkwe na ụka dịka nne na nna, ọ bụ ezie na egwu ndị ọzọ n'Africa, na mgbe e mesịrị ịgba egwu na uwe / uwe, batara ma jikọta ya na ọrụ ụka dị na ya. Ndị a ma ama n'etiti mmiri ọhụrụ nke 1930 bụ ndị Pentikọst Protestant dị ka Chọọchị Apostolic Christ - ngalaba nke ụlọ ọrụ Faith Tabernacle nke dị na United States nke gafere Western Western ma bụrụ nke ndị ụka Celestial na Cherubim na Chọọchị Seraphim bụ ndị nwe obodo kwụụrụ onwe ha. mmiri. Ọtụtụ chọọchị ndị amaala jiri amaokwu Akwụkwọ Nsọ kwado ịlụ karịa otu nwanyị .
Site na nnwere onwe ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ndị ụkọchukwu Africa nwere ma ụka Roman Katọlik ma nke Protestant. Ememe na ụdị ofufe bụ nke obodo nke ndị ozi ala ọzọ mbụ. Ka ọ na-erule afọ 1980, a na-ewebata egwu Africa na ọbụna ịgba egwu nwayọ n'ime ụka ụka ndị metụtara ọdịda anyanwụ, n'agbanyeghị agbanyeghị iji dabaa n'ememe sitere na Euro-America. Ndị Kraịst ndịda bi na mgbago ugwu, ọkachasị na obodo ndị ka buo ibu, nwere ọgbakọ na ụka hibere n'oge 1920.
Ọbụna obodo ndị pere mpe (mmadụ 20,000 ma ọ bụ karịa) nke nwere mpaghara ndịda nwere ugwu nwere ụka ụka dị iche iche, ọkachasị na eriri etiti, ebe okpukpe abụọ a ma ama nwere ụkwụ siri ike. Ọpụpụ ndị Igbo site na north na ngwụcha afọ 1960 hapụrụ ọgbakọ ụka Roman Katọlik nke anaghị eme nke ọma. Site na 1980s ndị na-eso ụzọ abanyela na ọnụ ọgụgụ ka ukwuu, a rụwokwa ọtụtụ chọọchị ọhụrụ. Eke etiti na ọdịda anyanwụ na ọdịda anyanwụ Naịjirịa bụ njide nke ndị Protestant (Pentikọstal, Oziọma na ụmụ amaala nke ụka ụka Ndị Kraịst).
Aladura, dị ka ọtụtụ ụka ndị ọzọ na-ekewapụ, na-ekwusi ike ọgwụgwọ na mmezu nke ebumnuche ndụ maka onwe ya na ezinụlọ ya. Nkwenkwe Africa na ịgba afa na amoosu bụ ikike ọjọọ nke a na-anakwere nchebe megide; ememe okpukpe na-ekpo ọkụ ma nwee mmụọ, na-emesi ike itinye aka onwe onye na ịnakwere mmụọ. Nkà mmụta okpukpe bụ nke Akwụkwọ Nsọ, mana ụfọdụ ịkwụ ụgwọ na-agbakwunye usoro ndị a na-akwụ ụgwọ na ụfọdụ na-anabata ịlụ nwanyị .
Isi ọgbakọ nke nnukwu ụka Anglịkan na Roman Katọlik na-anọchite anya ezinụlọ ndị ama ama nke mpaghara ha, ọ bụ ezie na ụka ọ bụla nwere ndị otu si n'ogo niile na ọtụtụ ụlọ ụka dị ala. Ka o sina dị, agbamakwụkwọ na katidral Anglican dị na Lagos na-abụkarị nzukọ ndị isi nke mba ahụ dum, ọkachasị nke Lagos na Yorubaland. Ezinụlọ dị otú a nwere njikọ na chọọchị ha laghachi na narị afọ nke 19 ma ọ nweghị mmasị na chọọchị ndị ahụ . Majorlọ isi obodo ukwu niile, mahadum nile, na isi obodo ọhụrụ nke Abuja nwere mpaghara maka ndị okpukperechi bụ isi iji wuo ụka na alakụba na ebe a ga-eli ozu.
N'akụkụ nke otu okpukperechi nke okpukpe bu usoro nkwenkwe omenala nke na-emegideghi iwu obodo nke na-achịkwakwa ụkpụrụ omume na ụkpụrụ omume n'etiti ọtụtụ mmadụ.
N'ime obodo na steeti Yoruba na ndị agbataobi ya, ụzọ ndụ echekwabara na-egosipụta nkà mmụta okpukpe nke jikọtara nkwenkwe obodo na gọọmentị etiti na ọbụbụeze ya na agbata obi ma ọ bụ obodo site na eze, eze. Oche nke eze ( oba ) bụ maka ọrụ dịrị ndị ọ na-achị, dịka nkwenye nke izi ezi nke ọchịchị oba (eze) na ndị ọ na-achị. .
Na mgbakwunye na ịh ụ nnweta, yana ọmụmụ ọ na - aga n’ihu, ma ala ma ndị mmadụ, carnival nke oge na - eme ihe ngosi maka “njem” nke na - enye aka na arụpụta mpaghara. Ka ọ dị ugbu a, omume ndị ahụ abụghị otu; ha nwere ụfọdụ myirịta na iche. Omume a na-eme na ememme ọdịnala enyere mmadụ dabere n'ụdị chi ma ọ bụ chi nwanyị ndị a ga-efe ofufe. Ọ bụ ezie na carnival tradi na-adọtakarị ndị njem nleta, ndị na-achọ ihe ọchị, na ndị obodo, ọ dịkwa mma iburu n'uche na enwere ụfọdụ omume amachibidoro nke na-egbochi ndị mmadụ ịme ufodu ihe na-adịghị mma, ikekwe tupu na n'oge oriri a.
"Otu n'izu jiri nwayọ nwayọ wee gbasaa iji mee ka ndị ọhụụ ọhụụ, ọ ga-abụrịrị nke doro anya na ha ga-anọgide na-ekwupụta ọdịbendị ọdịiche ha n'ụzọ okike na ụzọ ọgụgụ isi." [47]
Mgbe ọnụnọ dịpụrụ adịpụ na ngwụsị afọ ndị 1920, [48] okwukwe Baháʼí na Naịjirịa na-amalite site na ịsụ ụzọ Baháʼí na- abịa na Sub-Sahara West Africa na 1950s na-agbaso mbọ nke Enoch Olinga bụ onye metụtara uto nke okpukperechi na Nigeria n'ụzọ na-apụtaghị ìhè. . [49] N'isochi uto n'ofe odida anyanwu Africa, a hoputara Mgbakọ Mba Ime Mmụọ nke [50] Dika obodo di otutu n’ofe obodo ma di iche na ntinye aka ya hoputara Mgbakọ nke ime mmuo nke ya n’afo 1979 [51] na Operation World na-eme atụmatụ 1000 Bahá'ís ke 2001 [52] ezie na Association of Religion Data Archives (ịdabere ukwuu n'ime na ndị World Christian Encyclopedia ) na-eme atụmatụ ụfọdụ 34.000 Bahá'ís ke 2005. [53]
Okpukpe Hindu gbasaruru Nigeria nke kachasị site na mbata nke ndị Hindu si India na nke ndị ozi ala ọzọ nke Hare Krishna. Ọtụtụ ndị Naịjirịa agbanweela n'okpukpe Hindu ọkachasị n'ihi mbọ nke ndị mgbasa ozi ISKCON. ISKCON emepeela Vedic Welfare Complex na Apapa. [54]
Gụnyere ndi Nigeria sitere na India na ndi NRI nwere ndi Hindu 250,000 na Nigeria. Ọtụtụ n’ime ha bi na Legọs, onye bụbu isi obodo Naịjirịa.
Chrislam bụ ngwakọta nke Iso Christianityzọ Kraịst na Islam nke na-eme omume sitere na Akwụkwọ Nsọ na ọrụ . O nwere olile anya ịkwụsị esemokwu okpukpe n’etiti ndị Nigeria. [55]
Naijiria abụrụla ebe Africa maka Grail Movement, nke sitere n’ọrụ Abd-ru-shin, nke kachasị mkpa In the Light of Truth: The Grail Message .
Gratù Grail abụghị nzukọ dị na usoro iwu kwadoro, mana okwu mkpokọta maka ụdị mbọ niile ịgbasa ihe ọmụma nke Ozi Grail na iji ya mee ihe n'akụkụ niile nke ndụ.
Ikwado ụdị oge a maka ndị na - eso ya na ndị na - agụ Ozi Grail bụ - na mgbakwunye na mgbasa ozi nke Grail - otu n’ime nchegbu ndị mba ụwa na-atụgharị uche. [56] Ebumnuche ebumnuche ya na oge awa nke Ofufe na Ememme Grail, mmemme nkuzi, ọgụgụ, mgbede mkparịta ụka, nzukọ ọmụmụ, mmemme maka ụmụaka na ndị na-eto eto, ihe ngosi nka, egwu na ihe ndị ọzọ, gụnyere ọrụ nke Movement.
Otu òtù nke na-etinye ntụnye na insignia sitere na Ogboni mbụ, dabere na usoro ochie, usages na omenala. Guzobe na 1914 site na Ven. Archdeacon TAJ Ogunbiyi . Ndi otu ghere oghe nye ndi toro eto nabatara isonye n’ekpere arusi na Chineke. Isi òtù a dị na Lagos, Nigeria. Na 1996 o nwere ihe ruru 710 conclaves / Lodges or Iledi na Nigeria na ofesi.
A na-atụle irreligion na Nigeria na-erughị otu pasent nke ndị bi na ya. Dị ka ọ dị n'ọtụtụ akụkụ Africa, enwere nnukwu ihere na enweghị ekweghị na Chineke.
Nnyocha e mere na 2010 site na Pew Research Center gosiri na 51% nke ndị Alakụba Nigeria kwenyere na ọnwụ ọnwụ maka ịhapụ Islam. N’akụkụ ụfọdụ nke Naịjirịa, e nwere ọbụna iwu megidere nkwulu.
N’afọ 2017 ndị otu Humanist Association nke Naịjirịa nwetara nnabata gọọmenti mgbe afọ 17 lụrụ ọgụ. Ihe sochiri nke a bụ nkwado nke ndị Atheist Society of Nigeria, Northern Nigerian Humanist Association na Nigerian Secular Society.
A na-ewere ya dị ka onye nwere nsọpụrụ iji okwu a bụ 'onye na-eche echiche n'efu' mgbe ọ na-ekwu maka ekweghị na Chineke. Maatụ: you bụ onye Kristian, onye Alakụba, ma ọ bụ onye ‘nweere onwe ya’?
Ihe omume ụfọdụ nke ndị otu a emeela n'oge na-adịbeghị anya kpatara ọnwụ nke ndụ na ihe onwunwe ka ha na-agabiga ibibi ụlọ ọrụ gọọmentị nke ha na-ahụ dị ka ihe nketa ma ọ bụ oyiri nke ọdịbendị ọdịda anyanwụ na obodo ha dị iche iche. Mgbasa ozi okpukpe ndị a ahụla mmụba egbe na-ada n'etiti ndị otu a na ndị ọrụ nchekwa na ọnwụ nke ndị akaebe gbara n'akụkụ abụọ. [57] Agbanyeghi na esemokwu dị n’etiti ndị otu Kristi na ndị Alakụba adịkarịghị, esemokwu dapụtara n’etiti otu abụọ a ka otu ọbụla gbanwere. Esemokwu dị na Ọktoba 1982 mgbe ndị ụka Alakụba ji ịnụ ọkụ n'obi na Kano nwee ike ịmanye ikike ha iji gbochie Churchlọ Nzukọ Anglican ịgbasa ogo ya na ike ya n'ihi na ha hụrụ ya dịka ihe iyi egwu na alakụba dị nso, n'agbanyeghị na thoughlọ Nzukọ Anglican nọrọ ebe ahụ afọ iri anọ tupu e wuo ụlọ alakụba. [58]
Ọzọkwa, e nwere otu ụmụ akwụkwọ abụọ nọ na Naịjirịa batara n'asọmpi, Mmekọrịta Ndị Mmụta Ndị Kraịst na Ndị Mmụta Mmụta Alakụba. N'otu oge enwere mkpọsa mgbasa ozi nke ndị FCS haziri wee weta ajụjụ banyere ihe kpatara otu ịrọ òtù ga-eji na-achịkwa ogige agụmakwụkwọ agụmakwụkwọ Kafanchan. Esemokwu a dị ngwa rue ụmụ akwụkwọ Alakụba haziri ngagharị iwe na gburugburu obodo nke mechara ụfọdụ Ndị Kraịst na-aza site n'ịkụ ụlọ alakụba na kọleji. Na Machị, ndị otu Kristi na kọleji gburu ihe dịka ndị Alakụba 9-12 ma gbaa ọtụtụ alakụba ọkụ ka ihu igwe ụjọ bidoro. [59]
Nrigbu nke ndi oru mgbasa ozi na-agbasa echiche nke esemokwu ahụ, si otú a na-agbanwe ikike ọ bụla karịa. Mgbasa ozi dị iche iche na-enweghị mmasị n'akụkụ ọ bụla n'ihi ya ebe ebe dị ka ụlọ ọrụ redio gọọmentị etiti tụlere echiche nke ịgbachitere Islam n'oge a dị mkpirikpi nke ụjọ mana ọ naghị ekwupụta ọnwụ na mmebi nke ndị Alakụba kpatara, na-eme ka ọnụ ọgụgụ ndị Alakụba na-akpali. N'otu aka ahụ, akwụkwọ akụkọ Ndị Kraịst ekwupụtaghị mmebi na ọnwụ Ndị Kraịst kpatara kama ha lekwasịrị anya na ụjọ Alakụba. [60] Ndị ọzọ na-eduga òtù okpukpe ndị a na-eji mgbasa ozi agbasa ozi nke jiri nwayọọ nwayọọ bụrụ onye na-anaghị anabata okpukpe ndị ọzọ. [61]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
