Obere mbara ala
From Wikipedia, the free encyclopedia
Obere mbara ala dị obere ihe dị na mbara ala nke dị na Usoro Anyanwụ nke na agba gburugburu anyanwụ, buru ibu nke ukwuu iji bụrụ nke gbara gburugburu, mana ezughị iji nweta ikike okirikiri dị ka mbara ala asatọ. Mbido mbara ala dị mkpụmkpụ bụ Pluto, nke a na ewere dị ka mbara ala dị mma tupu ewebata echiche "dwarf" na agụmakwụkwọ na 2006.
Mmasị nke mbara ala ndị dị mkpụmkpụ na ndị ọkà mmụta ala bụ na ha nwere ike ịbụ ihe ndị na arụ ọrụ na ala, atụmanya nke e gosipụtara na 2015 site na ọrụ Dawn na Ceres na ọrụ New Horizons na Pluto. Ndị na enyocha mbara igwe kwenyere n'ozuzu ha na ọ dịkarịa ala itoolu kachasị ukwuu bụ mbara ala ndị dị obere n'usoro siri ike, Pluto, Eris, Haumea, Makemake, Gonggong, Quaoar, Sedna, Ceres, na Orcus - ọ bụ ezie na enwere obi abụọ maka Orcus. N'ime itoolu ndị a tinyere onye nke iri kachasị ukwuu Salacia, ụgbọ mbara igwe eletawo abụọ (Pluto na Ceres) na ndị ọzọ asaa nwere ọ dịkarịa ala otu ọnwa a maara (Eris, Haumea, Makemake, Gonggong, Quaoar, Orcus, na Salacia), nke na enye ohere ka a chọpụta ịdị arọ ha ma si otú a chọpụta atụmatụ nke njupụta ha. A pụrụ itinye ịdị arọ na njupụta n'ime ụdị geophysical na mgbalị iji chọpụta ọdịdị nke ụwa ndị a. Naanị otu, Sedna, a na eletaghị ma ọ bụ nwee ọnwa ọ bụla a maara, na eme ka atụmatụ ziri ezi nke ịdị arọ sie ike. Ụfọdụ ndị na enyocha mbara igwe na agụnye ọtụtụ obere ihe, mana enweghị nkwekọrịta na ndị a nwere ike ịbụ obere mbara ala.
Ọ bụ onye ọkà mmụta sayensị na-ahụ maka mbara ala bụ Alan Stern chepụtara okwu ahụ dị ka akụkụ nke nhazi ụzọ atọ nke ihe ndị dị na mbara ala na usoro anyanwụ: mbara ala oge ochie, mbara ala dị mkpụmkpụ, na Mbara ala Satellite. N'ihi ya, a tụpụtara mbara ala ndị dị mkpụmkpụ dị ka otu ụdị mbara ala. Otú [1] dị, n'afọ 2006, International Astronomical Union (IAU) nabatara echiche ahụ dị ka otu ụdị ihe ndị dị na mbara ala, akụkụ nke ụzọ atọ nke ihe ndị na agba anyanwụ gburugburu: mbara ala, mbara ala ndị dị obere na obere ihe ndị dị n'usoro anyanwụ. [2] mere, Stern na ndị ọzọ na amụ banyere ala na ewere mbara ala dị obere na nnukwu satellites dị ka mbara ala, mana kemgbe afọ 2006, IAU na ikekwe ọtụtụ ndị na enyocha mbara igwe ewepụla ha na ndepụta nke mbara ala.