Lafia
Nasarawa Steeti isi obodo na ọchịchị ime obodo Naijiria From Wikipedia, the free encyclopedia
Nasarawa Steeti isi obodo na ọchịchị ime obodo Naijiria From Wikipedia, the free encyclopedia
Lafia bụ obodo dị na mpaghara ugwu etiti nke Naịjirịa. Ọ bụ isi obodo na obodo kachasị ukwuu nke Nasarawa Steeti, nke nwere ndị bi na ya dị puku narị atọ na iri atọ, narị asaa na iri na abụọ site na ọnụ ọgụgụ nkè afọ 2006.
Lafia, nke a makwaara dị ka Lafian bare-bari, bụ isi obodo Nasarawa Steeti, etiti ugwu nke Naijiria. Ọ bụ Muhammadu Dunama guzobere ya na ngwụcha narị afọ nke iri na asaa na mpaghara ndịda nke obodo Shabu. Obodo a nwere Emir nke iri na asaa ugbu a n'onye Hon. Justice Sidi Bage Muhammad I JSC rtd. Lafia ghọrọ isi obodo nke ndị isi obodo a ma ama na ngwụcha narị afọ nke iri na iteghete. N'oge ọchịchị Mohamman Agwai nke afọ 1881rue 1903, ahịa Lafia ghọrọ otu n'ime ndị kachasị mkpa na Ndagwurugwu Benue, e meghere ụzọ azụmahịa gaa Loko iri ise nà isii mi , km iri iteghete n'ebe ndịda ọdịda anyanwụ, ọdụ ụgbọ mmiri Mmiri Benue. N'afọ 1903, ndị Britain, ndị na-achịkwa Ugwu nke Naijiria nabatara Chief Musa dị ka eze mbụ nke Lafia. Alaeze ahụ bụ akụkụ ka ukwuu nke Okike Lafia nke mpaghara Benue. N'afọ 1967, obodo ahụ ghọrọ akụkụ nke Benue-Plateau steeti, n'afọ 1976, e kenyere ya Plateau steeti.Ndị mbụ bi na Lafia bụ ndị Kanuri, Fulani Gwandara, Alago, Migilli Koro. O nwekwara ọnụ ọgụgụ buru ibu nke Ndị Hausa. Nke a bụ n'ihi ọdịdị ọbịa nke ụmụ amaala ma mee ka obodo ahụ bụrụ obere Naịjirịa.
Lafia nke oge a ma e wezụga ịbụ ebe nchịkwa na agụmakwụkwọ, ọ bụkwa ebe nchịkọta maka mkpụrụ sesame, soybeans, ọ bụkwa ụlọ ahịa maka Ji, sọghum, millet, na ogho. E wezụga ọrụ ugbo, ịkpa ogho na ite ágbá bụ ọrụ dị mkpa nke ndị bi n'obodo ahụ. Ịkpa anụ bụkwa ọrụ a ma ama karịsịa n'etiti ndị na-azụ atụrụ Fulani.
Ezinụlọ eze abụọ nke Ari na Dallah Dunama nke Ndị Kanuri Bare-Bari bụ ụlọ na-achị ala eze Lafia. Onye Emir nke ugbu a bụ Sidi Bage, sitere n'ezinụlọ eze Dallah Dunama. Ọ nọchiri Emir kachasị ogologo oge, HRH Isa Mustapha Agwai I nke afọ 1976 rue 2019.[1][2][3]
Ụlọ alakụba etiti Lafia : Arabic: النصراوا لافيا), nke a makwaara dị ka ụlọ alakụba steeti Nasarawa, bụ ụlọ alakụka steeti nke Nasarawa. E wuru ụlọ alakụba ahụ n'afọ 1971 [1] ma meghee ya maka ọha na eze na-abụghị ndị Alakụba, ma e wezụga n'oge ekpere ọgbakọ.
Lafia bụ ebe obibi nke Mahadum Federal nke Lafia, Mahadum Nasarawa Steeti Ngalaba nke Ọrụ Ugbo Lafia Kampus, Isa Mustapha Agwai I Polytechnic Lafia, ụlọ akwụkwọ nke Nọọsụ na Midwiferị, ụlọ akwụkwọ nke ǹkà ahụike Lafia, ụlọ mmụta nke ọrụ ugbo Lafia, na ebe ọmụmụ nke Mahadum mmepe nke mba Naijiria. O nwere ọnụ ọgụgụ buru ibu nke ụlọ akwụkwọ praịmarị na sekọndrị.Katidral St Williams, nke dị n'okporo ụzọ Jos, bụ isi ụlọ ọrụ diocese Lafia ma ka na-ewu.
Ọ dị n'okporo ụzọ ụgbọ okporo ígwè si Port Harcourt na n'okporong ụzọ awara awara dị n'etiti Makurdi na Jos. E mere atụmatụ na ọnụ ọgụgụ ndị bi na mpaghara gọọmentị Lafia dị ka narị puku atọ na iri atọ, narị asaa na iri na abụọ.[4]
Lafia nwere oge ọkọchị, mmiri, nke na-ekpo ọkụ, oge mmiri ozuzo na-emegbu, oge mmiri na-ezo, na okpomọkụ sitere na iri isii nà anọ°F ruo iri iteghete nà asaa°F n'afọ niile. Ọ naghị adịkarị n'okpuru iri ise nà iteghete°F ma ọ bụ na-arị elu karịa otu narị nà atọ°F. [5] [6][7]
Site na ọnwa Jenụwarị ruo ọnwa Eprel, Lafia na-atachi obi n'oge okpomọkụ na-adịkarị elu kwa ụbọchị na-agafe iri iteghete nà anọ°F. Ọnwa kachasị ọkụ bụ Machị, nke na-enwe nkezi nke iri iteghete nà asaa°F na ala nke iri asaa nà ise°F. A na-enwe elu n'okpuru iri asatọ nà isii°F maka ọnwa anọ amaghị ihe ọbula n'oge oge oyi. Ọnwa kachasị jụụ bụ ọnwa Disemba, nke nwere elu nke iri iteghete °F na ala nke iri isii na ise°F.[5][6]
Na Lafia, okwu ahụ bụ "oge uto" na-ezo aka n'oge kachasị ogologo n'afọ nke okpomọkụ na-adịghị n'okpuru oyi (iri atọ na abụọ°F). Na ndabere nke iri ise°F na elu nke iri asatọ na isii°F, ụbọchị ogo na-eto eto bụ ihe atụ nke nchịkọta okpomọkụ kwa afọ nke a na-eji ebu amụma mmepe osisi na anụmanụ.[5]
Lafia bụ ebe Nasarawa United dị, otu klọb bọọlụ nke ámá egwuregwu ya bụ Lafia
Lafi.a na-eje ozi site na nnukwu ụzọ Ụgbọ okporo ígwè dị warara sitere na Port Harcourt.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
