Luna

Le Luna^[1] (simbolo astronomic: ) es le unic satellite natural del Terra. Su diametro es minus de un tertio del Terra (3.476 km), su superficie, un dece-quarte parte (37.700.000 km²) e su volumine, circa un dece-quinte parte (21.860.000 km³). Le gravitate al superfacie es 0,165 G, un valor assi parve que Luna non poterea jamais posseder un atmosphera ultra de tracias miniscule.

Luna
instantia de: planetary moon[*], planetary-mass moon[*], regular moon[*]
parte de: Earth-Moon system[*]
data de creation: 4527 million de annos AEC
Commons: Moon

Con un diametro equatorial de 3474 km illo es le quinte satellite le plus grande del systema solar, dum que le grandor proportional respecto de su planeta illo es le satellite le plus grande: un quarto del diametro del Terra e 1/81 de su massa. Post Io, illo es alsi le secunde satellite le plus dense. Illo se incontra in relation synchronic con le Terra, semper monstrante le mesme facie verso le planeta. Le hemispherio visibile es marcate con obscur mares lunares de origine vulcanic inter le brillantes montes antique e le distaccate astroblemas. Malgrado esser in apparentia le objecto le plus brillante in le celo depost le Sol, su superficie es in realitate multo obscur, con un reflexion similar al del carbon. Su prominentia in le celo e su cyclo regular de phases ha facto ex le luna un objecto con importante influentia cultural desde le antiquitate tanto in le linguage, como in le calendario, le arte o le mythologia. Le influentia gravitational del Luna produce le mareas e le augmento del duration del die. Le distantia orbital del Luna, circa trenta vices le diametro del Terra, face que illo se vide in le celo con le mesme grandor quam le Sol e illo permitte que le Luna coperi exactemente le Sol in le eclipses solar total.

Le Luna es le unic corpore celeste sur le qual le esser human ha realisate un descenso habitate. Ben que le programma Luna del Union Sovietic esseva le prime in attinger le Luna per un nave spatial non-habitate, le programma Apolo del Statos Unite attingeva le unic missiones habitate usque hodie, comenciante con le prime orbita lunar habitate per le Apolo 8 in 1968, e sex atterrages habitate inter 1969 e 1972, essente le prime le Apolo 11 in 1969. Iste missiones retornava con plus quam 380 kg ex rocca lunar, que ha permittite attinger un detaliate comprension geologic del origines del Luna (se crede que illo se formava ante 4500 milliones de annos post un grande impacto), le formation de su structura interne e su posterior historia.

Desde le mission del Apolo 17 in 1972, illo ha essite visitate unicamente per sondas spatial non habitate, particularmente per le astro-mobiles sovietic Lunokhod. Desde 2004, Japon, China, India, Statos Unite, e le Agentia Spatial Europee ha inviate orbitatores. Iste naves spatial ha confirmate le discoperta de aqua gelate fixate sur le regolite lunar in crateres que se incontra in le zona de umbra permanente e illos es ubicate sur le polos. Il se ha planate futur missiones habitate al Luna, sed illos ancora non comencia. Le Luna remane, sub le tractato del spatio exterior, libere pro le exploration de qualcunque nation con fines pacific.

Le Orbita del Luna

Pro que le Luna sorti un hora (plus o minus) plus tarde cata die?

Isto se explica facilemente cognoscente le orbita del luna circum le Terra.

Le Luna se move circum le Terra approximatemente un vice per mense. (Solo como dato curiose nos dicera que, in le lingua anglese, le parola month mense proveni de moonth [un forma saxon primitive pro "lunation"].) Si le Terra non faceva un gyro in un die complete, il serea multo facile detectar le movimento del Luna in su orbita. Iste movimento face que le Luna avantia circa 12 grados in le celo cata die. Si le Terra non gyrava, lo que viderea serea le Luna transversante le celo durante duo septimanas, e depois disparerea e esserea duo septimanas absente (durante le qual le Luna serea visibile in le latere opposte del Globo.)

Non obstante, le Terra completa un gyro cata die (e, per certo, le direction de gyro es pro le oriente), durante que le Luna se move in su orbita tamben pro le oriente. Assi, cata die le Terra tarda 50 minutas plus que le Luna pro dar fronte al Luna novemente (lo qual significa que nos pote vider le Luna in le Celo.) Le gyro del Terra e le movimento orbital del Luna se combina, de tal sorte que le sortita del Luna se retrahe in le ordine de 50 minutas cata die.

Pro notar le movimento del Luna in su orbita, on debe haber in mente su ubication in le momento del posta del Sol durante alcun dies. Su movimento orbital lo portara a un puncto plus al oriente in le celo in le crepusculo cata die.

Referentias

1. Derivation (in ordine alphabetic): (ca) Lluna || (de) Mond || (en) Moon || (es) Luna || (fr) Lune || (it) Luna || (pt) Lua || (ro) Luna || (ru) Луна