From Wikipedia, the free encyclopedia
Le Prime Guerra Mundial[1] o Grande Guerra esseva un conflicto armate de scala mundial disveloppate inter 1914 e 1918. Illo esseva le prime conflicto militar que coperiva multo plus que le medietate del planeta.
| Prime Guerra Mundial |
|---|
| instantia de: world war[*], historical period[*] |
|
|
|
| , succedite per: Secunde Guerra Mundial, interwar period[*] |
| initio: 28 julio 1914 , fin: 11 novembre 1918 |
| Commons: World War I |
Illo ha ergo essite le secunde conflicto plus sanguilente in le historia, resultante in approximativemente le medietate de victimas que in le Rebellion Taiping. On soleva appellar iste guerra Le Guerra del Guerras per le contemporaneos, habente essite le conflicto armate le plus ample usque ille momento. Il es pro isto que on pote ancora referer se a illo como prime Grande Guerra. Le characteristicas principal que distingue iste evento bellic del alies son le guerra de trencheas e le prime battalias aeree, con enorme perditas de capital human pro minute ganios de territorio conquerite.
Le historiographos moderne considera 1914 como le anno de initio del Grande guerra civil europee, con su fin in 1945 al alba del termination del Secunde Guerra Mundial, intendente le periodo interbellic como un hiato in un plus vaste conflicto social, in continue fermentation per 31 annos.
Le guerra comenciava le 28 de julio 1914 con le declaration de guerra de Austria-Hungaria a Serbia. Illo finiva con le armistitio del 11 de novembre 1918, que establiva le victoria del coalition que ha emergite del Triple Entente.
Le evento initiante del guerra esseva le assassination de archiduce Franz Ferdinand de Austria, herede del throno de Austria-Hungaria, per le nationalista serbe Gavrilo Princip le 28 de junio 1914. Isto lanceava un crise diplomatic quando Austria-Hungaria emitteva un ultimatum al regno de Serbia. Le alliantias que esseva formate durante le previe decennios se intricava in iste conflicto. Intra septimanas le potentias grande entrava in le guerra, e le conflicto propagava super quasi le tote mundo.
Le 23 de julio Austria-Hungaria inviava un ultimatum a Serbia in que illo demandava, inter alia, un investigation judicial del assassination in que autoritates austriac-hungare debeva participar. Serbia acceptava le demandas de Austria-Hungaria solmente partialmente. Austria-Hungaria declarava guerra a Serbia. Russia supportava Serbia, e le 30 del julio tsar Nicolaus II commandava le mobilisation general del armea russe. Le 1 de augusto Germania declarava guerra a Russia, e le 3 de augusto a Francia.
Le armea german invadeva Francia del nord-est e violava le neutralitate de Belgica. Dunque Grande Britannia le 4 de augusto declarava guerra a Germania. Le offensiva german stoppava in le battalia del Marne, e le guerra in le west deveniva un guerra de trencheas.
Al fronte del est le armea russe faceva un offensiva succedite contra Austria-Hungaria, ma le armea german stoppava le invasion russe de Prussia Oriental in le battalias de Tannenberg e le lacos de Masuria. In novembre de 1914 le Imperio Ottoman se affiliava con le potentias central que aperiva frontes in le Caucaso, Mesopotamia e Sinai. In 1915 Italia se affiliava con le entente e Bulgaria se affiliava con le potentias central; Romania se affiliava con le entente in 1916 e le Statos Unite faceva isto in 1917.
In 1918 Russia se retraheva del entente e le bolchevicos faceva un pace separate con le potentias central. Le offensiva primaveral german finalmente esseva sin successo. Le difficultates de provision a causa del blocada britannic, le collapso del alliatos e le situation al fronte del west durante le offensiva de cento dies persuadeva le direction militar german que le fronte habeva devenite intenibile. Le 29 de septembre le supreme direction del armea – contrari a omne declarationes previe – informava le imperator e le governamento german sur le situation del armea german e demandava per Erich Ludendorff le comenciamento de negotiationes sur un armistitio. Quando le direction del flotta con le mandato de 24 de octobre 1918 voleva provocar un battalia con le flotta britannic, le marineros refusava le obedientia, que causava le revolution de novembre. Le armistitio entrava in vigor le 11 de novembre 1918. Le conditiones del pace esseva regulate in le annos de 1919 usque 1923 in tractatos de pace. Le Imperio Ottoman e le Imperio Russe disgregava, le tsarismo in Russia e le imperio de Germania finiva.
A fin del 19ne seculo, Europa dominava in le mundo technologic, financiari, economic e super toto politicamente: Africa esseva quasi totalmente occupate (con le exceptiones de Liberia e Ethiopia), assi como Asia Meridional. China cadeva sub dominantia europee gradualmente. Le Statos Unite e Russia habeva un dominio efficiente de lor vaste territorios. Un conflicto inter Francia e le Regno Unite poteva haber occurrite a causa del incidente de Fachoda, sed le rapide ascension del poter german univa le duo paises in le Entente cordiale. Britannia in special, assi como Francia, possedeva un immense imperio que assecurava un exclusivitate quasi total del commercio e le exploitation de ricchessas sub le regime colonial. Germania, que possedeva pauc e paupere colonias, comenciava a exiger alcunes.
Le systema de alliantias aspirate per Otto von Bismarck habeva le fin de isolar Francia. Pro isto bon relationes a Austria-Hungaria e Russia esseva necessari (Tractato del tres imperatores del 22 de octobre 1873). Per le crise de Balkanes iste tractato de facto falleva. Post le congresso de Berlin le relation inter Germania e Russia se pejorava, e Bismarck cercava altere alliatos. Austria-Hungaria e Germania in 1879 formava le alliantia duple, a que Italia affiliava in 1882 (Alliantia triple). In 1883 Romania se affiliava. Le alliantia obligava a appoio mutual in le caso de un attacco simultanee per duo potentias altere a un del signatores o de un attacco per Francia a Germania o Italia. Le 18 de junio 1881 le alliantia del tres imperatores, un tractato secrete de neutralitate inter Germania, Austria e Russia esseva formate. Ma iste alliantia collabeva in le crise bulgare de 1885/87. Post le destitution de Bismarck in 1890 su politica de alliantias anque finiva. Secundo le recommendation del successor de Bismarck, Leo von Caprivi, imperator Wilhelm II non prolongava le tractato de reassecurantia que esseva formate le 18 julio 1887 inter Germania e Russia. Russia se orientava crescentemente a Francia. In 1892 Francia e Russia formava un convention militar. Le confrontation inter Francia e Britannia in le crise de Fashoda (1898) esseva resolute in le Entente Cordiale, un serie de tractatos inter Francia e Britannia (8 de april 1904). In 1907 Britannia e Russia signava le Convention Anglo-russe. Assi un systema de tractatos inter Britannia, Francia e Russia ha emergite que deveniva cognite como le Triple Entente.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
