Ֆելիքս Ձերժինսկի
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ֆելիքս Էդմունդովիչ Ձերժինսկի (ռուս.՝ Феликс Эдмундович Дзержинский, լեհ.՝ Feliks Dzierżyński [ˈfɛliks dʑerˈʐɨɲski], օգոստոսի 30, (սեպտեմբերի 11), 1877, Զերժինովո կալվածք (ներկայումս Մինսկի մարզի Մաոլբցիի շրջանում) - հուլիսի 20, 1926, Մոսկվա), լեհ բոլշևիկ հեղափոխական, խորհրդային պետական և կուսակցական գործիչ, հեղափոխական շարժման ակտիվ մասնակից։ 1917-1926 թվականների ընթացքում գլխավորել է Խորհրդային Միությում ձևավորված պետանվտանգության առաջին երկու կառույցները՝ ՉԵԿԱ և ՆԿԳԲ։ ԽՍՀՄ քաղաքական բռնաճնշումների և զանգվածային սպանությունների (Կարմիր ահաբեկչություն, կազակազերծում) կազմակերպիչ-պատասխանատուներից է։
 |
Ուշադրություն, այս հոդվածը կամ դրա բաժինը փոխադրված է Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ Քանի որ հոդվածի ստեղծման համար օգտագործվել են խորհրդային աղբյուրներ, այն կարող է շարադրված լինել խորհրդային գաղափարախոսության տեսանկյունից և հակասել Վիքիպեդիայի չեզոք տեսակետի հիմնարար սկզբունքին։ |
| Ֆելիքս Ձերժինսկի Feliks Dzierżyński | |||
 | |||
| Ձերժինսկին 1918 թվականին | |||
| |||
|---|---|---|---|
| դեկտեմբերի 20, 1917 - հուլիսի 8, 1918 | |||
| Հաջորդող | Յակով Քրիստափորիչ Պետերս | ||
| օգոստոսի 22, 1918 - մարտի 1, 1922 | |||
| Կուսակցություն՝ | ԽՄԿԿ, Լեհաստանի և Լիտվայի Թագավորության սոցիալ-դեմոկրատիա, Լիտվայի սոցիալ դեմոկրատական կուսակցություն և Ռուսական սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն (բոլշևիկների) | ||
| Կրթություն՝ | Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան | ||
| Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ և հեղափոխական | ||
| Ազգություն | ռուս | ||
| Դավանանք | չդավանող կաթոլիկ | ||
| Ծննդյան օր | սեպտեմբերի 11, 1877 | ||
| Ծննդավայր | Մինսկի մարզ, Մոլբցիի շրջան | ||
| Վախճանի օր | հուլիսի 20, 1926 | ||
| Վախճանի վայր |  Մոսկվա | ||
| Թաղված | Կրեմլի պատի պանթեոն | ||
| Դինաստիա | Ձերժինսկիներ | ||
| Քաղաքացիություն | Ռուսական կայսրություն, .svg){kind=small} ՌԽՖՍՀ և .svg){kind=small} ԽՍՀՄ | ||
| Հայր | Էդմունդ Իոսվիչ Ձերժինսկի | ||
| Մայր | Ելենա Իգնատևնա Յանուշևսկի | ||
| Ամուսին | Սոֆիա Մուշկատ Սիգիզմունդովա | ||
| Զավակներ | Յան | ||
| Ինքնագիր |  | ||
| Պարգևներ |
 | ||
,_bolshevik_revolutionary_and_official._Portrait).jpg)
Իբրև ԼԹ և ԼՄԴ գլխավոր վարչության անդամ գլխավորել է 1905 թվականի մայիսմեկյան ցույցը Վարշավայում։
Աշխատել է ՌՄԴԲԿ Վարշավայի ռազմահեղափոխական կազմակերպությունում։
Փետրվարյան հեղափոխության հաղթանակի շնորհիվ Ձերժինսկին ազատվել է Մոսկվայի «Բուտիրսկայա» բանտից և անմիջապես անցել ակտիվ կուսակցական գործունեության։ Եղել է Մոսկվայի քաղաքային կուսակցական 1-ին կոնֆերանսի (1917 թվականի ապրիլ), ՌՍԴԲ(բ) կ 7-րդ (Ապրիլյան) կոնֆերանսի և ՌԱԴԲ(բ) կ 6-րդ համագումարի պատգամավոր, որտեղ ընտրվել է կուսակցության ԿԿ անդամ։ 1917 թվականի հոկտեմբերի 16 (29)-ին ՌՄԴԲ(բ) կ ԿԿ ընդլայնված նիստում ընտրվել է ռազմահեղափոխական կուսակցական կենտրոնի կազմում՝ զինված ապստամբությունը ղեկավարելու համար, իսկ Պետրոգրադի խորհրդի կողմից՝ ՌՀԿ կազմում։
Հոկտեմբերյան զինված խռովության կազմակերպիչներից է, ղեկավարել է կապը Սմոլնիի և ապստամբական ջոկատների միջև։ Եղել է խորհուրդների (սովետներ) Համառուսաստանյան 2-րդ համագումարի պատգամավոր. ընտրվել է ԿԴԿ թվականի և նրա նախագահության անդամ։ 1917 թվականի դեկտեմբերի 7(20)-ին, Լենինի առաջարկությամբ, նշանակվել է Համառուսաստանյան արտակարգ հանձնաժողովի (ՎՉԿ, ՉԵԿԱ) նախագահ, որը մեծ ռեսուրսներ ու լիազորություններ ստանալով անխնա հետապնդում և բռնաճնշումների էր ենթարկում «հակահեղափոխական» և «հակասովետական» ընկալվող տարրերի։ Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմի տարիներին կուսակցության Կենտկոմի և խորհրդային կառավարության հանձնարարականով Չեկան զբաղվել է քաղաքական հակառակորդների և դիվերսանտների ձերբակալմամբ ու զանգվածային գնդակահարություններով։
1921 թվականի հունվարի 27-ից ՀամԿ(բ)Կ-ին կից՝ «երեխաների կյանքը բարելավող հանձնաժողովի» նախագահն էր, որտեղ լայնածավալ աշխատանք է կատարել խորհրդային ու համաճարակից միլիոնավոր անապաստան երեխաների համար որբանոցներ կառուցելու գործում։ 1921 թվականի ապրիլի 14-ից՝ հաղորդակցության ճանապարհների ժողկոմ, մնալով ՎՉԿ նախագահ և ներքին գործերի ժողկոմ։
1924 թվականի փետրվարի 2-ից՝ ԽՍՀՄ «ԺՏԲԻ» նախագահ, մնալով ԽՍՀՄ ԺԿՍ-ին կից Միացյալ պետքաղվարչության նախագահ։ Ձերժինսկին եղել է կուսակցության 8-րդ, 10-14-րդ համագումարների պատգամավոր, 7-14-րդ համագումարներում ընտրվել է ԿԿ անդամ, 1920 թվականի ապրիլից՝ ՌԿ(բ) կ ԿԿ կազմբյուրոյի, 1924 թվականի հունիսից՝ ԿԿ քաղբյուրոյի անդամության թեկնածու։ Համառուսաստանյան և ԽՍՀՄ ԿԴԿ անդամ էր։
Պարգևատրվել է Կարմիր դրոշի շքանշանով։ Աճյունն ամփոփված է Կրեմլի պատի մեջ։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
