Փարիզի աստղադիտարան

Փարիզյան աստղադիտարան (ֆր.՝ Observatoire de Paris), աստղադիտարան Փարիզում, Ֆրանսիա։ Հիմնական աստղադիտակի տրամագիծը կազմում է 38 սանտիմետր։ Հիմնվել է 1667 թ. Լյուդովիկոս XIV-ի հրամանով (նորացված շենքը հանդիսավոր բացվել է նրա կողմից 1682 մայիսի 1-ին), հանդիսանում է աշխարհում այսօր գործող աստղադիտարաններից ամենահինը։

Փարիզի աստղադիտարան Observatoire de Paris
Տեսակ	grand établissement?
Նախագահ	Ջովանի Դոմենիկո Կասինի[1], Ժակ Կասինի[1], César-François Cassini de Thury?[1], Jean-Dominique, comte de Cassini?[1], Fabienne Casoli?[2], Claude Catala?, Daniel Egret? և Michel Combes?
Երկիր	Ֆրանսիա[3][4]
Հիմնադրվել է՝	1667[5]
Couperin Consortium?[6], Վերափոխվել[7] և European Open Science Cloud Association?[8]
Կայք	observatoiredeparis.psl.eu​(ֆր.)
Observatoire de Paris Վիքիպահեստում

Աստղադիտարանի խոշորագույն գործիքն է կրկնակի ֆոտոտեսային ռեֆրակտորը (տեսային ռեֆրակտորի օբյեկտիվի տրամագիծը 83 սմ է, աստղագրաֆինը՝ 63 սմ, երկուսի կիզակետային հեռավորությունն է 17 մետր)։ Գործիքը, որը ստացել է Grand Lunette անվանումը, տեղադրվել է աստղադիտարանի մասնաճյուղում Մյոդոնում 1895 թ.։

Այժմ դիտարկումներ են կատարվում Մյոդոն (կոդը` «005») և Նանսեյ մասնաճյուղերում, իսկ Փարիզում տեղադրված են երեք գործիքներ, որոնք գործարկվել են XIX դարում, այժմ օգտագործվում են այցելուների համար դիտարկումների կազմակերպման ժամանակ։

Հայտնի աշխատակիցները

• Էժեն Միշել Անտոնիադի
• Ֆրանսուա Արագո
• Վենիամին Ժեխովսկի
• Բրենդոն Կարտեր
• Ջովանի Կասինի
• Ժակ Կասինի
• Ցեզար Ֆրանսուա Կասինի
• Անդրե Կուդեր
• Ուրբեն Լե Վերյե
• Ժակ Ֆիլիպ Մարալդի
• Պյեր Մեշեն
• Ժան Պիկար
• Էդուարդ Ռոշ
• Ֆրանսուա Տիսսերան
• Պյեր Ֆատու
• Կամիլ Ֆլամարիոն
• Ժան Բերնար Լեոն Ֆուկո
• Հուգո ֆոն Ցեյպել

Տնօրենները

Աստղադիտարանի պաշտոնական ղեկավարի պաշտոնը, «աստղադիտարանի կառավարող տնօրեն», ներդրվել է Լյուդովիկոս XV թագավորի հրամանով (Թագավորական հրաման 1771 թ. նոյեմբերի 12-ի^[9]), և փաստորեն պաշտոնապես առաջին մարդը, որ ստանձնել է այս պաշտոնը եղել է Ցեզար Ֆրանսուա Կասինին, այս հայտնի աստղագետների տոհմի երրորդ ներկայացուցիչը։ Նրանից առաջ փաստացի տնօրեններ են եղել նրա հայրն ու պապը, այդ պատճառով ցանկը սկսվում է նրանցից։

• Ջովանի Կասինի (1671 - 1712)
• Ժակ Կասինի (1712 - 1756)
• Ցեզար Ֆրանսուա Կասինի (1756 - 1784)
• Ժան Դոմենիկ Կասինի (1784 - 1793)
• Ջոն Պեմի Վիլնյով, տնօրենի պաշտոնակատար (սեպտեմբեր 1793 - 1794)
• Նիկոլա-Անտուան Նուե, տնօրենի պաշտոնակատար (մոտ 1794 - 1795)
• Ժոզեֆ Ժերոմ Լալանդ (1795 - 1800)
• Պյեր Մեշեն (1800 - 1804)
• Ժան Բատիստ Ժոզեֆ Դալամբր (1804 - 1822)
• Ալեքսիս Բուվար (1822 - 1843)
• Ֆրանսուա Արագո (1843 - 1853)
• Ուրբեն Լե Վերյե (1854 - 1870)
• Շարլ Էժեն Դելոնե (1870 - 1872)
• Ուրբեն Լե Վերյե (1873 - 1877)
• Ամադեյ Մուշե (1878 - 1892)
• Ֆելիկս Տիսերան (1892 - 1896)
• Մորիս Լևի (1896 - 1907)
• Բենիամին Բայո (1908 - 1926)
• Անրի Դելանդր (1926 - 1929)
• Էռնեստ Էկլանգոն (1929 - 1944)
• Անդրե Դանժոն (1945 - 1963)
• Ժան Ֆրանսուա Դենիս (1963 - 1967)
• Ժան Դելյե (1967 - 1971)
• Ռայմոն Միշար (1971 - 1976)
• Ժակ Բոլտ (1976 - 1981)
• Պյեր Շարվեն (1981 - 1991)
• ՄԻշել Կոմբ (1991 - 1999)
• Պյեր Կուտյուրյե (1999 - 2003)
• Դանիել Էգրե (2003 - 2011)
• Կլոդ Կատալա (2011 -)

Ծանոթագրություններ

1. Berry A. A Short History of Astronomy (բրիտ․ անգլ.) — London: John Murray, 1898.
2. https://www.femmesetsciences.fr/actualites/fabienne-casoli-membre-de-femmes-sciences-elue-presidente-de-lobservatoire-de-paris-psl/
3. base Mérimée (ֆր.) — ministère de la Culture, 1978.
4. archINFORM (գերմ.) — 1994.
5. History and Heritage
6. http://www.couperin.org/presentation/notre-organisation/les-membres-de-couperin/items?cid=162id=221lang=fr
7. https://discovery.renater.fr/renater/
8. https://eosc.eu/members/
9. Archives nationales, O1 117, fol. 991—993. Voir également Charles Wolf, Histoire de l’Observatoire de Paris de sa fondation à 1793, Paris : Gauthier-Villars, 1902, p. 194 et suiv.

Արտաքին հղումներ

• Պաշտոնական կայք
• Աստղադիտարանի Երկրի պտույտի ծառայությունը

• Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Փարիզի աստղադիտարան» հոդվածին։