Սոցիալ-դեմոկրատիա
From Wikipedia, the free encyclopedia
Սոցիալ-դեմոկրատիա, քաղաքական, սոցիալական և տնտեսական փիլիսոփայություն և գաղափարախոսություն, որը հիմնված է սոցիալիստական, արհմիութենական, բանվորական և ժողովրդավարական շարժումների վրա, որը նպատակ ունի հասնել սոցիալական հավասարության և արդարության[1]։ Որպես կանոն, սոցիալ-դեմոկրատիան ձգտում է ստեղծել ազատական-ժողովրդավարական և սոցիալական բարեկեցության պետություն, որն օգտագործում է խառը կամ սոցիալական ուղղվածություն ունեցող շուկայական տնտեսություն[2][3]։ Գաղափարախոսությունն առաջացել է մարքսիզմի գաղափարների ռեվիզիոնիզմի արդյունքում, որի գործընթացը տեղի է ունեցել 20-րդ դարի առաջին կեսի ընթացքում[4][5]։
Միևնույն ժամանակ, ժամանակակից սոցիալ-ժողովրդավարության գաղափարախոսությունը մի փոքր ավելի ձախ է, քան սոցիալական լիբերալիզմը և մի փոքր ավելի աջ, քան ժողովրդավարական սոցիալիզմը։ Ի տարբերություն դեմոկրատական սոցիալիստների, սոցիալ-դեմոկրատները դեմ են մասնավոր սեփականության համընդհանուր ազգայնացմանը՝ սահմանափակվելով միայն պետության համար կարևոր տնտեսական ճյուղերում ազգայնացմամբ։ Այսպիսով, դեմոկրատական սոցիալիստները կարծում են, որ սոցիալական հավասարությունն ավելի կարևոր է, քան տնտեսական իրավունքները[3]։ Ի տարբերություն սոցիալական լիբերալների, սոցիալ-դեմոկրատները կարծում են, որ սոցիալական հավասարությունը և տնտեսական իրավունքները հավասարազոր են իրենց կարևորությամբ, մինչդեռ սոցիալ-լիբերալների համար գերակշռում է տնտեսական իրավունքների նշանակությունը[5]։
Այժմ ընդունված է համարել, որ սոցիալ-դեմոկրատիան ձևավորվել է սոցիալիստական հոսանքների, օրինակ՝ ուտոպիական սոցիալիզմի և մարքսիզմի ազդեցության տակ, սակայն համարվում է նաև, որ սոցիալ-դեմոկրատիայի հայեցակարգը ծնվել է քաղաքական զարգացման շատ ավելի վաղ ժամանակաշրջաններում[6]։