Ջոն Պոլիդորի

Ջոն Ուիլյամ Պոլիդորի (անգլ.՝ John William Polidori, սեպտեմբերի 7, 1795(1795-09-07)^{[1][2][3][…]}, Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն^[4] - օգոստոսի 24, 1821(1821-08-24)^{[2][3][5][…]}, Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն^[4]), իտալական ծագմամբ անգլիացի գրող և բժիշկ։ Հայտնի է որպես վամպիրի մասին պատմող առաջին գրական ստեղծագործության՝ «Վամպիրը» պատմվածքի (1819) հեղինակ։

Ջոն Պոլիդորի
Ծնվել է	սեպտեմբերի 7, 1795(1795-09-07)[1][2][3][…]
Ծննդավայր	Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն[4]
Վախճանվել է	օգոստոսի 24, 1821(1821-08-24)[2][3][5][…] (25 տարեկան)
Վախճանի վայր	Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4]
Գերեզման	St Pancras Old Church, Camden
Մասնագիտություն	գրող
Լեզու	անգլերեն
Քաղաքացիություն	Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Կրթություն	Էդինբուրգի համալսարան և Ամփլեֆորդ քոլեջ
Ուշագրավ աշխատանքներ	Վամպիրը
John William Polidori Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Ջոն Ուիլյամ Պոլիդորին ծնվել է 1795 թվականին Լոնդոնում։ Եղել է իտալացի քաղաքական վտարանդի, գիտնական Գաետանո Պոլիդորիի և անգլիացի տնային դաստիարակչուհի Աննա Մարիա Փիրսի որդին և ունեցել է երեք եղբայր ու չորս քույր։

Ջոն Պոլիդորիի քույրը՝ Ֆրենսիս Պոլիդորին, ամուսնացած է եղել իտալացի գիտնակ Գաբրիել Ռոսետտիի հետ, և Ջոն Պոլիդորին եղել է Մարիա Ֆրանչեսկա Ռոսետտիի, Դանթե Գաբրիել Ռոսսետտիի, Ուիլյամ Մայքլ Ռոսետտիի և Քրիստինա Ռոսետտիի քեռին, թեև վերջիններս ծնվել են նրա մահվանից հետ։

1804 թվականից Ջոն Պոլիդորին եղել է Ամփլֆորտ քոլեջի առաջին աշակերտներից մեկը, իսկ 1810 թվականին ընդունվել է Էդինբուրգի համալսարան, որտեղ գրել է ատենախոսություն լուսնոտության վերաբերյալ և 1815 թվականի օգոստոսի 1-ին տասնինը տարեկան հասակում ստացել բժշկության դոկտորի գիտական աստիճան։

1816 թվականին Ջոն Պոլիդորին դարձել է լորդ Ջորջ Գորդոն Բայրոնի անձնական բժիշկն ու ուղեկցել նրան Եվրոպայում կատարած ճանապարհորդության ընթացքում։ Նույն թվականին Դիոդատի վիլլայում (Շվեյցարիա) Բայրոնն ու Պոլիդորին հանդիպել են Մերի Գոդվինի, նրա քաղաքացիական ամուսին Պերսի Բիշի Շելլիի, ինչպես նաև նրանց ընկերակցող (Մերիի խորթ քույրը) Ջեյն Քլեր Քլերմոնտի հետ^[6][7]։

Հունիսյան մի գիշեր՝ այն բանից հետո, երբ ընկերախումբը բարձրաձայն ընթերցել է «Ֆանտասնմագորիանա, կամ Ուրվականների, հոգիների, տեսիլքների և այլնի մասին պամությունների ժողովածուն» (1812 թվական), Բայրոնն առաջարկել է, որ ներկաներից յուրաքանչյուրը գրի «սարսափելի» պատմվածք։ Մերի Շելլին ստեղծել է իր «Ֆրանկենշթեյն կամ Ժամանակակից Պրոմեթևս» հայտնի վեպի նախնական ուրվագիծը։ Լորդ Բայրոնը գրել է պատմության մի հատված, որի գլխավոր հերոսն էր Ավգուստ Դարվելը, բայց շուտով հրաժարվել է այդ մտքից։ Բայրոնի այդ բանավոր պատմությունը Պոլիդորին պահել է մտքում, ապա զարգացրել այն ու դրա հիման վրա ստեղծել «Վամպիրը» ստեղծագործությունը (1819 թվական)^[8][9], որը դարձել է առաջինը վամպիրիզմը պատմության մեջ, որ հրատարակվել է անգլերեն^[10][11]։

Նույն թվականին Բայրոնն աշխատանքից ազատել է Պոլիդորիին, և վերջինս մեկնել է ճանապարհորդելու Իտալիայում, ապա վերադարձել է Անգլիա, որտեղ հաստատվել է Նորվիչում։ Նա սկսել է զբաղվել բժշկությամբ, բայց հաջողություն չի ունեցել և վերադարձել է գրական աշխատանքին։ Նրա «ՎամպիրW վիպակը, որի գլխավոր հերոսը դարձել է լորդ Ռուտվենը, հրատարակվել է 1819 թվականի ապրիլին New Monthly Magazine-ում որպես Բայրոնի ստեղծագործություն։ Բայրոնին վրդովվեցրել է այդ հանգամանքը և նա բողոքի նամակ է ուղակել հրատարակչություն՝ ժխտելով իր հեղինակությունը։ Պոլիդորին ստիպված է եղել հրապարակայնորեն ներկայացնել մեծ հաջողության արժանացած երկի ստեղծման հանգամանքները։ Դրան ի պատասխան Բայրոնը հրատարակել է իր «Վեպի հատված» վիպակը։ Սակայն կարճ ժամանակ անց Ֆրանսիայում և Գերմանիայում լույս տեսած թարգմանություններում այդ ստեղծագործությունը շարունակել է վերագրվել Բայրոնին։

Ջոն Պոլիդորին մահացել է 1821 թվականի օգոստոսի 24-ին Լոնդոնում։ Չնայած այն հանգամանքին, որ պաշտոնապես արձանագրվել է բնական մահ, տարածված է այն կարծիքը, թե նա ինքնասպան է եղել՝ ընդունելով թույն^[12]։

Մշակույթում

Դիոդատի վիլլայում անցկացված հայտնի «գոթական» երեկոն բազմիցս պատկերվել է կինոէկրանին.

• «Գոթիկա» (1986), ռեժսոր՝ Քեն Ռասել,
• «Ուրվականների ամառը» (1988), ռեժիսոր՝ Իվան Պասեր
• «Թիավարել քամու ուղղությամբ» (1988), ռեժիսոր՝ Գոնսալո Սուարես
• «Գեղեցկուհի հրեշի համար» (2017), ռեժիսոր՝ Հաիֆա ալ Մանսուր

Դիոդատի վիլլայում տեղի ունեցած իրադարձությունները հիմք են ծառայել նաև Ֆեդերիկո Անդախազիի «Գթասրտություն» (իսպ.՝ Las Piadosas) վեպի համար, որը հրատարակվել է 1998 թվականին։

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Internet Speculative Fiction Database — 1995.
3. NooSFere (ֆր.) — 1999.
4. CERL Thesaurus — Consortium of European Research Libraries.
5. Vegetti Catalog of Fantastic Literature (իտալ.)
6. Gittings, Robert and Jo Manton Claire Clairmont and the Shelleys. — Oxford: Oxford University Press, 1992. — С. 33. — ISBN 0-19-818594-4
7. Tony, Perrottet (27 мая 2011). «Lake Geneva as Shelley and Byron Knew It» (անգլերեն). The New York Times. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 28-ին.
8. Fairclough, Peter Three Gothic Novels. — Penguin Books Limited, 1968. — ISBN 0-14-043036-9
9. Sunstein, Emily W. Mary Shelley: Romance and Reality. — Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1991. — С. 118-124. — ISBN 0-8018-4218-2
10. http://www.enotes.com/nineteenth-century-criticism/polidori-john-william Արխիվացված 2011-05-27 Wayback Machine Accessed August 2009
11. Three Gothic Novels, ed. Mario Praz. Penguin Classics, New York, 1968. p. xxxix. ISBN 0-14-043036-9
12. Garnett R. Polidori, John William // Dictionary of National Biography, 1885—1900, Vol. 46.

Գրականություն

• Антонов С. А. Тонкая красная линия // Гость Дракулы и другие истории о вампирах. М., 2010.
• Вацуро В. Ненастное лето в Женеве, или История одной мистификации // Бездна: "Я" на границе страха и абсурда. (АРС: Российский журнал искусств. Темат. вып.). СПб., 1992.
• Nigel Leask, "Polidori, John William (1795–1821)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004 Retrieved 30 April 2006.
• Rieger, James. "Dr. Polidori and the Genesis of Frankenstein." Studies in English Literature 3 (1963): 461-72. The origin of Frankenstein was in a conversation between John William Polidori and Percy Bysshe Shelley on June 15, 1816.
• Rossetti, William Michael, The Diary of Dr. John William Polidori, Elkin Matthews, 1911 Retrieved 2 October 2015.
• Stott, Andrew McConnell. "The Poet, the Physician and the Birth of the Modern Vampire", The Public Domain Review. Retrieved 7 August 2017.
• Stott, Andrew McConnell. The Poet and the Vampyre: The Curse of Byron and the Birth of Literature’s Greatest Monsters. New York: Canongate/Pegasus, 2013.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Պոլիդորի» հոդվածին։