Յուջին Փոլ Վիգներ Էուգեն Պոլ Վիգներ (հունգ.՝ Jenő Pál Wigner, անգլ.՝ Eugene Paul "E. P." Wigner, նոյեմբերի 17, 1902(1902-11-17)[1][2][3][…], Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա - հունվարի 1, 1995(1995-01-01)[4][2][3][…], Փրինսթոն, Մերսեր շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[5]), ամերիկյան ֆիզիկոս-տեսաբան, ծագումով՝ հունգարացի։
Արագ փաստեր Յուջին Վիգներհունգ.՝ Jenő Pál Wignerանգլ.՝ Eugene Wigner, Ծնվել է ...
Յուջին Վիգներ հունգ.՝ Jenő Pál Wigner անգլ.՝ Eugene Wigner |
---|
|
Ծնվել է | նոյեմբերի 17, 1902(1902-11-17)[1][2][3][…] Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա |
---|
Մահացել է | հունվարի 1, 1995(1995-01-01)[4][2][3][…] (92 տարեկան) Փրինսթոն, Մերսեր շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[5] բնական մահով |
---|
Գերեզման | Փրինսթոնի գերեզմանատուն[6] |
---|
Քաղաքացիություն | Հունգարիա և ԱՄՆ |
---|
Ազգություն | հրեա |
---|
Մասնագիտություն | մաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս, ֆիզիկոս-տեսաբան և միջուկային ֆիզիկոս |
---|
Հաստատություն(ներ) | Փրինսթոնի համալսարան[2], Բեռլինի տեխնիկական համալսարան[2], Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում[2], Գյոթինգենի համալսարան[2], Լեյդենի համալսարան[7], Փրինսթոնի համալսարան[2], Մանհեթթենյան նախագիծ[2], Փրինսթոնի համալսարան[2][8] և Օք Ռիջի ազգային լաբորատորիա[9] |
---|
Գործունեության ոլորտ | ֆիզիկա |
---|
Անդամակցություն | Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[10], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[10], Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն[10], Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա |
---|
Ալմա մատեր | Ֆաշորիի գիմնազիա (1919)[2] և Բեռլինի տեխնիկական համալսարան (1925)[2] |
---|
Տիրապետում է լեզուներին | անգլերեն[1][11] և հունգարերեն |
---|
Գիտական ղեկավար | Michael Polanyi? |
---|
Եղել է գիտական ղեկավար | Ջոն Բարդին[12], Վիկտոր Վայսկոպֆ[13], Marcos Moshinsky?, Abner Shimony?[14], Fred Tappert?[14], William Tout Sharp?[14], Ralph Zvi Roskies?[14], Theodore Duddell Newton?[14], Francis Joseph Narcowich?[14], Rajmund Lewis Somorjai?[14], Leonard Eisenbud?[14], George Abraham Snow?[14], Conyers Herring?[14], Joseph O. Hirschfelder?[14], Edwin Thompson Jaynes?[14] և Frederick Seitz?[14] |
---|
Պարգևներ | |
---|
Ամուսին(ներ) | Amelia Frank?, Mary Annette Wheeler? և Eileen Clare-Patton Hamilton? |
---|
Երեխա(ներ) | David Wheeler Wigner? |
---|
Ստորագրություն
|
Eugene Wigner Վիքիպահեստում |
Փակել
Ավարտել է Բեռլինի բարձրագույն տեխնիկական ուսումնարանը (1925)։ 1930 թ. տեղափոխվել է ԱՄՆ, 1938 թվականից՝ Փրինսթոնի համալսարանի պրոֆեսոր։ Աշխատանքները վերաբերում են քվանտային մեխանիկային ու էլեկտրադինամիկային, միջուկային ֆիզիկային և տարրական մասնիկների ֆիզիկային։ Առաջիններից մեկն է կիրառել խմբերի տեսության մեթոդները և սիմետրիայի հիմնարար սկզբունքները քվանտային մեխանիկայում, տարրական մասնիկների տեսության մեջ և միջուկային ֆիզիկայում։ 1936 թ. ամերիկացի ֆիզիկոս Դ․ Բրեյթի հետ առաջարկել է միջուկային ռեակցիաների դիսպերսիոն բանաձևը։ 1942-45 թթ. մասնակցել է Չիկագոյում առաջին միջուկային ռեակտորի նախագծմանը։ «Ատոմը խաղաղության համար» մրցանակ (1960)։ Նոբելյան մրցանակ (1963)։