Մստիսլավ Վլադիմիրովիչ Մեծ

Մստիսլավ Վլադիմիրովիչ Մեծ, փետրվար 1076, Տուրով, Կիևյան Ռուսիա - ապրիլի 14, 1132, Կիև, Կիևյան Ռուսիա, փետրվարի կեսին 1076 թ.^[5][6]), մկրտությամբ Ֆեոդոր^[7], Արևմտյան Եվրոպայում հայտնի է որպես Հարալդ՝ ի պատիվ պապ Հարոլդ II Գոդվինսոնի՝ ^[8], վերջին անգլոսաքսոնական թագավոր Կիևյան Մեծ իշխան (1125—1132), հինռուսական իշխան Վլադիմիր Մոնոմախի որդի և անգլիական արքայադստեր՝ Գիտա Ուեսեկսկայայի որդին^[9]։

Մստիսլավ Վլադիմիրովիչ Մեծ
Ծնվել է	փետրվար 1076
Ծննդավայր	Տուրով, Կիևյան Ռուսիա
Մահացել է	ապրիլի 14, 1132 (56 տարեկան)
Մահվան վայր	Կիև, Կիևյան Ռուսիա
Գերեզման	Կիև
Քաղաքացիություն	Կիևյան Ռուսիա
Մասնագիտություն	քաղաքական գործիչ
Ամուսին	Քրիստինա Ինգեսդոտեր[1] և Liubava Dmitrievna Zavidich?[1]
Ծնողներ	հայր՝ Վլադիմիր Մոնոմախ[2][1], մայր՝ Gytha of Wessex?[3][4][1]
Զբաղեցրած պաշտոններ	Կիևի մեծ իշխան
Երեխաներ	Ingeborg of Kyiv?[1], Մալմֆրիդ Կիևցի, Vsevolod of Pskov?, Iziaslav II of Kiev?, Rostislav I of Kiev?, Vladimir III Mstislavich?, Euphrosyne of Kyiv?[1], Svyatopolk Mstislavich?, Eupraxia Mstislavna, Maria Mstislavna of Kyiv?, Q55656754? և Durancie?
Mstislav I of Kiev Վիքիպահեստում

Սուրբ ռուսական ուղղափառ եկեղեցու հետևորդ^[10][11][12]։

Կենսագրություն

Թագավորություն Նովգորոդում և Ռոստովում։ Պայքար Սվյատոսլավիչների դեմ

Նիկոլո-Դվորիշենսկի Մայր տաճար Յարոսլավյան պալատում Մեծ Նովգորոդում՝ հիմնադրված Մստիսլավի կողմից

:

Ուղղափառ եկեղեցի քաղաքում: Վերակառուցում XIV դարում

Յարոպոլկ Իզյասլավիչի սպանությունից հետո (1086) նրա եղբայր Սվյատոպոլկ Իզյասլավիչը խախտում է Նովգորոդում տրված ցմահ թագավորության խոստումը ու տեղափոխվում Տուրով, իսկ Նովգորոդում նրա տեղը զբաղեցնում է Կիևի Մստիսլավ Վսեվոլոդ Յարոսլավիչի թոռը։

1094 թվականին Սվյատոսլավիչները (օգտվելով Կիևի Սվյատոպոլկի և Վլադիմիր Մոնոմախի ժամանակավոր թուլացումից, որը այդ ժամանակ Չեռնիգովյան իշխան էր), իրենց պահանջներն են ներկայացնում Չեռնիգովի, Սմոլենսկի և Նովգորոդի համար։ 1094-1095 թվականներին ^[13] Դավիդ Սվյատոսլավիչը դառնում է Նովգորոդի իշխան։ XII դարի գերմանական եկեղեցու նշանավոր գործիչ Ռուպերտի «Գովասանքի խոսք Սուրբ Պանտելեյմոնիում» հաղորդվում է այն մասին, որ մոտավորապես այդ շրջանում, Մստիսլավը որսորդության ժամանակ քիչ է մնացել մահանա, երբ արջը պատռել է նրա որովայնը։ Երբ Մստիսլավին տուն են բերում նրա մայրը՝ Գիտան, աղոթում է Սուրբ Պանտելեյմոնին։ Այդ գիշեր Մստիսլավը երազում տեսնում է երիտասարդին, ով խոստացավ բուժել նրան։ Առավոտյան Շանոշան, գրավելով սուրբ Պանտելեյմոնի ուշադրությունը, բալասանով մոտենում է հիվանդին և բուժում նրան։ Հայտնի է, որ Մստիսլավիչի երկրորդ որդին մկրտությամբ կրում է Պանտելեյմոն անունը, բացի դրանից Մստիսլավը, ի պատիվ Պանտելեյմոնի, Նովգորոդի մոտ հիմնադրում է եկեղեցի^[14]։ 1102 թվականին, երբ Կիևի իշխան Սվյատոպոլկ Իզյասլավիչը ցանկանում էր, որ Մստիսլավին Նովգորոդում փոխարինի իր որդուն։ Նովգորոդցիները նրան պատասխանում են. «Եթե ձեր որդին երկու գլուխ ունի, ուղարկեք մեզ մեզ մոտ»^[15][16])։

Իշխանություն Բելգորոդում

1117 թվականին^[17] հայրը Մստիսլավին տեղափոխում է Բելգորոդ՝ դրանով խախտելով նովգորոդցիներին տված խոստումը։ 1118 թվականին նովգորոդյան բոյարին կանչում են Կիև, որտեղ նրա երդվեցնում են։ Մստիսլավի տեղափոխությունը հարավ առաջ է բերում Յարոսլավ Սվյատոսլավիչի դժգոհությունը։ Տարեգրությունը նրան մեղադրում է ոչ այնքան այն բանի համար, որ նա դեմ է գնացել իր քեռի Մոնոմախին, այլ նրանում, որ հակառակվել է զոքանչին։ Մստիսլավի տեղը զբաղեցնում է նրա ավագ որդին՝ Վսեվոլոդ Նովգորոդցին։

Մեծ իշխանություն

Բորիս Չերնիկով Մստիսլավ Վլադիմիրովիչ Մեծի թագադրումը

«Мстиславово Евангелие», заказанное князем у новгородского писца Алексы Лазаревича

1125 թվականին Վլադիմիր Մոնոմախի մահից հետո Մստիսլավը ժառանգում է մեծ իշխանությունը, որը Չեռնիգովյան Սվյատոսլավիչների դժգոհությունը չի առաջացնում և նրանց կողմից պայքարը չի լինում, ինչպես նաև 1113 թվականին էր Մոնոմախի իշխանության ժամանակ։ Եվ չնայած Մստիսլավի ավագությունը անվերապահորեն ճանաչվում էր նրա բոլոր եղբայրների կողմից, նրա անմիջական հսկողության տակ գտնվող իշխանական կենտրոններից սկզբում միայն Կիևն էր։

Վլադիմիր Մոնոմախի մահվան լուրը լսելով պոլովյանները գնում են թուրքերի մոտ, բայց Յարոպոլկ Վլադիմիրովիչը պերեյասլավյանների հետ կոտորում է նրանց։ Ներկայացված տարեգրությամբ պատմական իրադարձությունների միջև զուգահեռներ են անցկացվում։ Պատմվում է Մոնոմախի մախից հետո Կովկասից վերադարձած պոլովեցյան Շարկուանի որդիների երկու օրդերից մեկի մասին։ 1125—1126 թվականներին Մստիսլավը Վասիլկովիչներ տերեբովլսկիների հետ աջակցում է Ռոստիսլավ Վոլոդարևիչին հունգարների օգնությամբ փորձելով տիրանալ Պերեմիշլին, իսկ հետո պաշտպանվել Զվենիգորոդում։

Ծանոթագրություններ

1. Kindred Britain
2. В. Р—в Мстислав Владимирович Великий (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1897. — Т. XX. — С. 104—105.
3. Гида (ռուս.) // Русский биографический словарь — М.: 1916. — Т. 5. — С. 174—175.
4. А. Э. Гида Гаральдовна (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. VIIIа. — С. 633.
5. Мстислав родился в 1076 году согласно летописным сообщениям. По расчетам В. А. Кучкина основанным на Поучении Владимира Мономаха — в середине февраля (Кучкин В. А. «Поучение» Владимира Мономаха и русско-польско-немецкие отношения 60-70-х годов XI века // Советское Славяноведение. — 1971. — № 2.). В. Н. Татищев считал днем рождения Мстислава 1 июня.
6. Согласно Ипатьевской летописи. По данным Лаврентьевской летописи Мстислав умер 14 апреля. См. Домбровский Д. Генеалогия Мстиславичей. Первые поколения (до начала XIV в.) / Пер. с польского и вступ. слово к рус. изд. К. Ю. Ерусалимского и О. А. Остапчук. — СПб.: ДМИТРИЙ БУЛАНИН, 2015. — С. 69—70.
7. Կաղապար:Книга: Литвина А. Ф., Успенский Ф. Б. Выбор имени у русских князей в X-XVI вв. С. 184, 581—582. В некоторых летописях Георгий (Литвина… Там же. — С. 582.)
8. Пашуто В. Т. Внешняя политика Древней Руси. — М.: Наука, 1968, с. 134. История имянаречения князя, вероятно, восходит к сюжету низложения короля Гаральда (1066 г.).
9. Рудаков В. Е. (1890–1907). «Смоленская земля». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
10. СВЯТОЙ БЛАГОВЕРНЫЙ ВЕЛИКИЙ КНЯЗЬ МСТИСЛАВ ВЛАДИМИРОВИЧ
11. Կաղապար:ПЭ
12. СОБОР НОВГОРОДСКИХ СВЯТЫХ // Древо — открытая православная энциклопедия.
13. Историки Т. В. Круглова и А. В. Назаренко оспаривают границы сроков и место княжения.
14. Морозова Л. Е. «Великие и неизвестные женщины Древней Руси».
15. Лавренченко Мария. «Как была устроена жизнь типичного князя : Постриги, свадьба, смерть отца и другие важные вехи в биографии князя из рода Рюриковичей». Arzamas (arzamas.academy). Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 12-ին.
16. Строительство обоих церковных сооружений связано с локализацией княжеской резиденции на территории Новгорода.
17. Ипатьевская летопись

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մստիսլավ Վլադիմիրովիչ Մեծ» հոդվածին։