Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում Ղազախստանի օբյեկտները թվով 5-ն են (2017 թ), որը կազմում է ընդհանուր թվի 0,5 %-ը (1073՝ 2017 թվականի դրությամբ)։ 3 օբյեկտներ ընդգրկված են մշակութային չափանիշներով, այդ թվում՝ 1-ը համարվում է մարդկային ստեղծագործ հանճարի գլուխգործոց, մնացած 2-ը՝ բնական չափանիշներով։ Բացի դրանից 2017 թվականի դրությամբ ևս 13 օբյեկտներ ընդգրկված են թեկնածու ցանկում^[1]։

Ղազախստանը վավերացրել է Համաշխարհային ժառանգության պաշտպանության կոնվենցիան 1994 թվականի ապրիլի 29-ին^[2]։ Ղազախստանի առաջին օբյեկտներն ընդգրկվել են ցանկում 2003 թվականին, Համաշխարհային ժառանգության հանձնաժողովի 27-րդ նիստում։

Ցանկ

Տվյալ աղյուսակում տեղանքներն ընդգրկված են Համաշխարհային ժառանգության կողմից դասակարգված ձևով։

#	Պատկեր	Անվանում	Տեղադրություն	Ստեղծման տարեթիվ	Ցանկում ընդգրկվելու տարեթիվ	№	Չափանիշներ
1		Խոջա Ախմեդ Յասավիի դամբարան[3] (ղազ.՝ Қожа Ахмет Ясауи кесенесі)	Քաղաք՝ Թուրքեստան Հարավ-Ղազախստանյան մարզ	1389-1405	2003	1103	i, iii, iv
2		Թամաղլի (Թանբալի) հնագիտական լանդշաֆտի պետրոգլիֆներ[4] (ղազ.՝ Тамғалы петроглиф тас кешені)	Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի Ալմաթայի մարզ	Մ․ թ․ ա 2-րդ հազարամյակ - 20-րդ դարի սկիզբ	2004	1145	iii
3		Սարիարկա՝ Հյուսիսային Ղազախստանի տափաստաններ և լճեր[5] (ղազ.՝ Сарыарқа - Солтүстік Қазақстан даласы мен көлдері)	Աքմոլայի, Կարագանդայի, Կոստանայի մարզեր	—	2008	1102	ix, x
4		Մետաքսի ճանապարհի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ[6]	Ալմաթայի, Ժամբիլի մարզեր (Չինաստանի և Ղրղզստանի հետ համատեղ)	-	2014	1442	ii, iii, v, vi
5		Արևմտյան Տյան Շան[7] (ղազ.՝ Батыс Тянь-Шань) * Կարատաու բնական արգելոց * Ակսու-Ջաբագլի բնական արգելոց * Սաիրամ-Ուգամ ազգային պարկ	Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի մարզեր (Ուզբեկստանի և Ղրղզստանի հետ համատեղ)	-	2016	1490	x

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Ղազախստան)

Խոջա Ախմեդ Յասավիի դամբարան

Թամղալի

Սարիարկա

Ակսու-Ջաբագլի բնական արգելոց

Տյան Շան

Սաիրամ-Ուգամ ազգային պարկ

Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտներ

Նախնական ցանկ

Աղյուսակում օբյեկտները դասավորված են նախնական ցանկում դրանք ավելացնելու հերթականությամբ։ Ցանկում նշված են այն օբյեկտները, որոնք Ղազախստանի կառավարության կողմից առաջարկվել են որպես թեկնածուներ համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկվելու համար։

#	Պատկեր	Անվանում	Տեղադրություն	Ստեղծման ժամանակ	Ցանկում ընդգրկվելու տարին	№	Չափանիշներ
1		Մերկե սրբավայր[8] (ղազ.՝ Меркі)	Մոտակա բնակավայր՝ Մերկե Ժամբիլի մարզ	VI-XI դարեր	1998	1131	նշված չեն
2		Բեգազի Դանդիբայ մեգալիթյան դամբարան[9] (ղազ.՝ Беғазы - Дәндібай мәдениеті)	Մոտակա բնակավայր՝ Աքթոգայ Քարաղանդայի մարզ	Մ․ թ․ ա XIII-IX դարեր	1998	1132	ii, iii, iv
3		Թասմոլա մշակույթի քարե շրջաններով դամբարանաբլուրներ[10] (ղազ.՝ Тасмола мәдениеті)	Քարաղանդայի, Աքմոլայի, Պավլոդարի մարզեր	Մ․ թ․ ա VII-III դարեր	1998	1133	նշված չեն
4		Եշկիոլմեսի ժայռապատկերներ[11] (ղազ.՝ Ешкіөлмес петроглифтері)	Մոտակա քաղաք՝ Տալդի Կուրգան Ալմաթայի մարզ	Մ․ թ․ ա XIII-IX դարեր	1998	1134	նշված չեն
5		Արփա-Ուզենի ժայռապատկերներ[12] (ղազ.՝ Арпаөзен петроглифтері)	Մոտակա բնակավայր՝ Չուլակկուրգան Հարավ-Ղազախստանյան մարզ	Մ․ թ․ ա I հազ․	1998	1135	ii, iii, iv
6		Կարաթաուի պալեոլիթական օբյեկտներ[13] (ղազ.՝ Қаратау)	Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի, Ղիզիլօրդայի մարզեր	—	1998	1136	նշված չեն
7		Օթրար օազիսի հնագիտական օբյեկտներ[14] (ղազ.՝ Отырар)	Մոտակա քաղաք՝ Թուրքեստան Հարավ-Ղազախստանյան մարզ	—	1998	1137	iii, iv
8		Ուլիթաու մշակութային լանդշաֆտ[15] (ղազ.՝ Ұлытау)	Մոտակա քաղաք՝ Ժեզկազգան Քարաղանդայի մարզ	—	1998	1138	նշված չեն
9		Հյուսիսային Տյան Շան (Իլե-Ալաթաու ազգային պարկ)[16] (ղազ.՝ Іле-Алатау ұлттық паркі)	Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի Ալմաթայի մարզ	—	2002	1681	x
10		Ալթին Էմել պետական ազգային պարկ[17] (ղազ.՝ «Алтынемел» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі)	Մոտակա քաղաք՝ Ալմաթի Ալմաթայի մարզ	—	2002	1682	vii, viii, ix
11		Աքսու Ժաբագլի արգելոց[18] (ղազ.՝ Ақсу-Жабағылы мемлекеттік табиғи қорығы)	Հարավ-Ղազախստանյան, Ժամբիլի մարզեր	—	2002	1683	vii, x
12		Մետաքսի ճանապարհ[19] (ղազ.՝ Жібек жолы)	Եվրոպա-Չինաստան	—	2012	5754	նշված չեն
13		Սաուիսկանդիկի ժայռապատկերներ[20]	Մարզ՝ Ղիզիլօրդայի մարզ	XVIII век до н. э. — III век н. э.	2016	6156	ii, iii, iv

Օբյեկտների աշխարհագրական դասավորվածություն

Ղազախստանում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ (Ղազախստան)

Մերկե

Բեգազի Դանդիբայ

Թասմոլա

Եշկիոլմեսի

Արփա-Ուզեն

Օթրար

Ուլիթաու

Իլե-Ալաթաու

Ալթին Էմել

Աքսու Ժաբագլի

Կարաթաու

Թեկնածու օբյեկտների տեղադրություն

Տես նաև

• Միավորված ազգերի Կրթության, գիտության և մշակույթի կազմակերպություն
• Համաշխարհային ժառանգություն
• Եվրոպայում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցանկ

Ծանոթագրություններ

1. «Tentative» (անգլերեն). UNESCO World Heritage Centre — Список кандидатов в объекты всемирного наследия ЮНЕСКО в Казахстане. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 10 октября 2011-ին.
2. «The States Parties - Kazakhstan». unesco.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 10 октября 2011-ին.
3. http://whc.unesco.org/en/list/1103
4. http://whc.unesco.org/en/list/1145
5. http://whc.unesco.org/en/list/1102
6. http://whc.unesco.org/en/list/1442
7. http://whc.unesco.org/en/list/1490
8. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1131/
9. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1132/
10. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1133/
11. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1134/
12. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1135/
13. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1136/
14. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1137/
15. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1138/
16. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1681/
17. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1682/
18. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1683/
19. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5754/
20. http://whc.unesco.org/en/tentativelists/6156/

Արտաքին հղումներ

• Казахстан на официальном сайте всемирного наследию ЮНЕСКО
• Возможности Номинации Объектов всемирного Природного и Смешанного Наследия в Центральной Азии. Արխիվացված 2007-03-10 Wayback Machine