Կոմա (անգլ.՝ coma), օրգանիզմի ծայրահեղ ծանր ախտաբանական վիճակը, որը բնորոշվում է կենտրոնական նյարդային համակարգի խոր ընկճումով և գիտակցության կորստով, արտաքին գրգիռների հանդեպ ռեակցիայի թուլացմամբ կամ բացակայությամբ, ռեֆլեքսների մարմամբ մինչև լրիվ անհետանալը, օրգանիզմի կենսական կարևոր ֆունկցիաների կարգավորման խանգարումով (շնչառության խորության և հաճախականության, ջերմակարգավորման խանգարմամբ, անոթային տոնուսի փոփոխություններով, պուլսի դանդաղեցմամբ կամ հաճախացմամբ)։
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կոմա (այլ կիրառումներ)
Կոմայի զարգացման հիմնական պատճառը գլխուղեղի արյան շրջանառության խանգարումն է, որն առաջացնում է իշեմիա կամ հիպերեմիա, կանգային պրոցեսներ գլխուղեղում, ինչպես նաև ողնուղեղային հեղուկի (լիքվոր) շրջանառության խանգարում։
Կոմայի ժամանակ նյարդային հյուսվածքում առաջանում են թթվահիմնային հավասարակշռության խանգարումներ, թթվածնային քաղց, իոնային փոխանակության խանգարումներ և նյարդային հյուսվածքի էներգետիկական քաղց։
Գլխուղեղի նորմալ կենսագործունեության խանգարման հետևանքով առաջացող հիպօքսիան, ացիդոզը, էկզոգեն և էնդոգեն տոքսիններով թունավորումը առաջացնում են գլխուղեղի կեղևի, նրա թաղանթների այտուց, բարձրացնում ներգանգային ճնշումը, որոնք էլ բերում են կենսական կարևոր կենտրոնների ընկճման և գիտակցության խոր խանգարման։ Կախված նյարդային համակարգի ախտահարման խորությունից, տարբերում են կոմայի հետևյալ աստիճանները.
I° (չափավոր) կոմա - գիտակցությունն ընկճված է, հարցերին չի պատասխանում, կամային շարժումներ չկան, բբերը նեղացած են, ունեն թույլ լուսային ռեակցիա, աչքերը չի բացում ուժեղ ցավային գրգիռի դեպքում հիվանդը ցուցաբերում է չկոորդինացված պաշտպանական շարժական ռեֆլեքս, ցավային միմիկա, բբերի լայնացում։ Կլման ակտը դժվարացած է մկանային տոնուսն ընկած է, ջլային և մաշկային ռեֆլեքսները նույնպես։ Սրտային գործունեությունն ու շնչառությունը խանգարված են աննշան չափով։
II° (խորը) կոմա - գիտակցությունը խիստ ընկճված է և բացակայում է, արտահայտված` ազդակների նկատմամբ պաշտպանական ռեակցիան բացակայում է, բբերը նեղացած են և աննշան են արձագանքում լույսին, մնացած ռեֆլեքսները խիստ ընկճված են, հաճախ առկա է ախտաբանական Բաբինսկի ռեֆլեքսը։ Կլման ակտը, միզարձակումն ու կղազատումը խանգարված են։ Սրտխփոցը խլացած է, առիթմիկ, պուլսը հազիվ շոշափվող, Զ/Ճ ընկած է, կա ցիանոզ։
III° (տերմինալ կամ «ատոնիկ» կոմա) - բնորոշ է անգիտակից վիճակը, լրիվ ուժասպառություն (պրոստրացիա), առեֆլեքսիա, մկանների ատոնիա։ Սրտխփոցը խիստ խլացած, պուլսը չի շոշափվում (անոթային տոնուսի անկում), Զ/Ճ չի որոշվում, շնչառությունը առիթմիկ, Չեյն Ստոքսյան կամ Բիոտի տիպի, կա ցիանոզ և հիպոթերմիա։ Ցանկացած կոմայի հիմքում ընկած է ուղեղի թթվածնային քաղցը, փոխանակության պրոցեսների (ջրա-աղային, ածխաջրատային, սպիտակուցային, վիտամինային ևն) խանգարումները։
Կոմայի ախտորոշումը բավականին բարդ և պատասխանատու խնդիր է, որից կախված է հիվանդի ճիշտ բուժումը։ Հիվանդի անգիտակից վիճակն անհնար է դարձնում անամնեզի հավաքումը, ուստի մինչև բժիշկ ռեանիմատոլոգի կողմից անամնեստիկ տվյալները հավաքելը հարազատներից, ուղեկցող անձանցից, կարևոր է նրանց տեղեկությունների հայտնելը բուժքրոջը, որը պետք է կարևորը զատի երկրորդայինից, ռեանիմատոլոգին տեղյակ պահելով միայն հիվանդության հետ կապված կարևոր փաստերին և մանրամասներին։ Կլինիկական պրակտիկայում ընդունված է կոմաները բաժանել հինգ հիմնական խմբերի.
- կոմաներ, որոնք պայմանավորված են ԿՆՀ առաջնային ախտահարմամբ, կոչվում են նևրոլոգիական կոմաներ, դրանցից են ապոպլեքսիկ կոման (ինսուլտների ժամանակ), վնասվածքային կոման (գանգուղեղային վնասվածքների ժամանակ), էպիլեպտիկ (էպիլեպսիայի ժամանակ) և գլխուղեղի, նրա թաղանթի բորբոքումներով և գլխուղեղի ուռուցքներով պայմանավորված կոմաներ
- կոմաներ էնդոկրին հիվանդությունների ժամանակ՝ պայմանավորված են նյութափոխանակության խանգարումներով (մետաբոլիկ), այս տեսակը առավել հաճախ հանդիպում է շաքարային դիաբետով հիվանդների մոտ
- տոքսիկ կոմաներ, որոնք առաջանում են էնդոգեն թունավորումների հետևանքով՝ վարակիչ հիվանդությունների ժամանակ (օրինակ՝ վիրուսային հեպատիտ) լյարդային և երիկամային անբավարարություններից ևն
- կոմաներ, որոնք պայմանավորված են օրգանիզմից էլեկտրոլիտների, որի Էներգետիկ նյութերի առաջնային կորստով քլորհիդրոպենիկ
- կոմաներ, որոնք պայմանավորված են գազափոխանակության խանգարումներով՝ հիպօքսիկ կոմաներ (պայմանավորված, օրինակ խեղդվելու կամ անեմիաների հետ), ռեսպիրատոր կոմաներ, որոնք պայմանավորված են շնչական անբավարարությամբ որը զարգանում է թոքերում գազափոխանակության զգալի խանգարումներով։
Կախված կոմայի տեսակից՝
- պատճառի վերացում,
- սիպտոմատիկ թերապիա,
- կենսական կարևոր օրգաների աշխատանքի կարգավորում,
- թթվահիմնային հավասարակշռության և շնչառության վերականգնում,
- պայքար թթվածնային քաղցի դեմ։
 |
Սա Բժշկության մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 532)։  |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
