Կատյա Գրինևիչևա

Կատյա Գրինևիչևա (նաև Եկատերինա Գրինևիչ, օրիորդական ազգանունը՝ Բանախ, նոյեմբերի 19, 1875(1875-11-19) կամ 1875^[1], Վինիկի, Լվովի մարզ, Ուկրաինա - դեկտեմբերի 25, 1947(1947-12-25) կամ 1947^[1], Բերխտեսգադեն, Բերխտեսգադեն, Վերին Բավարիա, Բավարիա), ուկրաինացի գրող^[2][3]։

Կատյա Գրինևիչևա
Ծնվել է	նոյեմբերի 19, 1875(1875-11-19) կամ 1875[1]
Ծննդավայր	Վինիկի, Լվովի մարզ, Ուկրաինա
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 25, 1947(1947-12-25) կամ 1947[1]
Վախճանի վայր	Բերխտեսգադեն, Բերխտեսգադեն, Վերին Բավարիա, Բավարիա
Գերեզման	Բերխտեսգադեն
Մասնագիտություն	գրող

Կենսագրություն

Ծնվել է 1875 թվականի նոյեմբերի 19-ին Լվովի մոտ գտնվող Վիննիկ վայրում, Ավստրո-Հունգարիա, Վասիլի Բանախի՝ պետական ծառայողի և նրա կնոջ՝ Մարիայի ընտանիքում։ Եղել է ընտանիքի ավագ զավակը, որտեղ մեծացել են ևս վեց եղբայրները. Վալերին դարձել է Նադվորնայայում փաստաբան, Իվանը՝ հունակաթոլիկ ամբիոնի աշխատակից Պշեմիսլում, Վլադիմիրը՝ բժիշկ, Դենիսը՝ Գաի գյուղում երգչախմբի ուսուցիչ և կազմակերպիչ, Եվգենին՝ Գալիցյան բանակի խորունժի (կրտսեր սպա կոզակային զորքերում, զոհվել է 1920 թվականին Մահվան եռանկյունում), ամենափոքրը՝ Բոգդանը (զոհվել է Լվովում Նոյեմբերյան ապստամբության ժամանակ 1918 թվականին)^[3]։

Երբ աղջիկը դարձել է երեք տարեկան, Բանախների ընտանիքը տեղափոխվել է Կրակով։ Այստեղ անցել են Կատյայի մանկության և դպրոցական տարիները, որտեղ նա ավարտել է լեհական ուսուցչական սեմինարիան, սկսել է իր գրական գործունեությունը։ Սեմինարիայում ապագա ուսուցչուհիների համար եղել են ուկրաիներենի ֆակուլտատիվ (կամընտրական) դասընթացներ, որոնք պետք է աշխատեին Արևելյան Գալիցիայում, և Կատյա Գրինևիչևան սովորել է մայրենի լեզուն։ Այդ ժամանակ է տեղի ունեցել նրա հանդիպումը Վասիլի Ստեֆանիկ ի հետ, որը դեպի ուկրաինական գրականության կողմն ազդեցություն է ունեցել երիտասարդ գրողի վրա^[4]։

Իր հոր ծանոթի՝ Գրիգորի Վրեցյոնի միջոցով Կատյան ծանոթացել է Օսիպ Գրինևիչի հետ, որի հետ պսակադրվելուց հետո տեղափոխվել են Լվով, որտեղ ապրել են իրենց կյանքի մեծ մասը։ Նրա ամուսինը ուկրաինական դպրոցում աշխատել է ուսուցիչ Լվովի ուսուցչական սեմինարիայում։ 1896 թվականին ծնվել է նրանց որդին՝ Վլադիմիրը, 1898 թվականին՝ Յարոսլավը, 1903 թվականին՝ դուստրը՝ Դարիան։

Լվովում Եկատերինա Գրինևիչը բացի գրականությունն զբաղվել է խմբագրական-հրատարակչական գործերով, դարձել է Գալիչինում կանանց շարժման գործիչներից մեկը։ 1909 թվականին «Պրոսվիտա» միությունը հանձնարարել է նրան խմբագրել երեխաների «Զանգակ» հանդեսը, որը հայտնի է դարձել ոչ միայն Գալիչինում, այլ նաև Պրիդնեպրովում։ Հանդեսում հայտնվել են հենց Եկատերինա Գրինևիչի գրած պատմական պատմվածքները՝ հասցեագրված երիտասարդներին։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկզբին նրա երկու որդիներն էլ դարձել են ուկրաինական նշանառուների լեգեոնի անդամներ, իսկ գրողը գալիչանցի այլ փախստականների հետ հայտնվել է Գմյունդի (Ներքին Ավստրիա) տեղափոխված անձանց համար ճամբարում։ Հետագայում եղել է Գրեդինգի ճամբարում, որտեղ նա աշխատել է ուսուցչուհի։ 1917 թվականին Եկատերինա Գրինևիչը վերադարձել է Լվով, աշխատել է «Ուկրաինական խոսքի» հրատարակչությունում։ 1920 թվականին պատերազմից վերադարձել են նրա երկու որդիները, 1922-1924 թվականներին նա գլխավորել է «Ուկրաինուհիների միությունը»։ 1926 թվականին 62 տարեկանում մահացել է գրողի ամուսինը։ Նա այլևս չի ամուսնացել, թեպետ նրա ձեռքը խնդրել են հայտնի տեղացիներ։ Իրեն նվիրել է թոռնուհու՝ Արետա Վիտանովիչի (դուստր Դարյան ամուսնացել է Իլյա Վիտանովիչի հետ) դաստիարակությանը։

Երբ սկսվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, Եկատերինա Գրինևիչը գտնվել է իր որդի Յարոսլավի մոտ՝ Նադվորնիում, որտեղից էլ եկել է Լվով։ 1940 թվականի հունվարին Յարոսլավի երկու որդիների և նրանց ընտանիքների հետ տեղափոխվել են Կրակով, որը պատկանել է գերմանական գեներալ-գնդապետությանը։ 1944 թվականին, փախչելով մինչև խորհրդային զորքերի գալը, Բրատիսլավայի և Վիեննայի միջոցով տեղափոխվել են Բավարիա՝ հանգրվանելով Բերխտեսգադեն քաղաքում։ 1947 թվականի օգոստոսին Գրինևիչը կոտրել է ոտքը, պառկել հիվանդանոցում, որտեղ էլ վիրահատել են։ Այդ նույն հիվանդանոցում էլ 1947 թվականի դեկտեմբերի 25-ին վախճանվել է գրողը։ Թաղվել է Բերխտեսգադենի քաղաքային գերեզմանատանը։

Կատյա Գրինևիչևան ձևավորվել է Արևմտյան Ուկրաինայի առաջադեմ և դեմոկրատական մտածողությամբ գրողների շրջանակում, բարեկամական հարաբերություններ է պահպանել Վասիլի Ստեֆանիկի, Մարկո Չերեմշինայի, Օլգա Կոբիլյանսկայայի, Օսիպ Մակովեյի հետ։ Բայց գրողին ավելի շատ առաջնորդել է Իվան Ֆրանկոն, որն առաջինն է նկատել նրա տաղանդը և սկսեց Գրինևիչևայի ստեղծագործությունները հրատարակել իր խմբագրած հրատարակություններում։

Ծանոթագրություններ

1. Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
2. Катря Гриневичева - Катерина Василівна Гриневич
3. Ігор Мельник (19.11.2015). «Катря Гриневичева - репрезентантка галицького жіноцтва» (ուկրաիներեն). Zbruch. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.
4. «Катря Гриневичева. Коло життя // Краківські вісті, 09.03.1941» (ուկրաիներեն). Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 4-ին.

Գրականություն

• Герасимова Г. П. Гриневичева Катря // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. - К. : Наук. думка, 2004. - Т. 2 : Г - Д. - С. 203. - 518 с. : іл. - ISBN 966-00-0405-2.
• Мишанич О. Катря Гриневичева та її історичні повісті // Гриневичева К. Шестикрилець. Шоломи в сонці. - К., 1990.
• Разживін В. М. Особливості стилю історичної прози Катрі Гриневичевої // Актуальні проблеми слов’янської філології: Міжвуз. зб. наук. ст. - К., 2005.
• Харлан О. Д. Катря Гриневичева: Літературний портрет. - К.: Знання, 2000.

Արտաքին հղումներ

• Կատյա Գրինևիչևա(ուկր.)
• Կատյա Գրինևիչևա Արխիվացված 2020-10-27 Wayback Machine(ուկր.)
• Կատյա Գրինևիչևա՝ ստեղծագործություններ(ուկր.)
• Забуті імена: письменниця Катря Гриневичева(ուկր.)