Կադիս
From Wikipedia, the free encyclopedia
Կադիս (իսպ.՝ Cadiz), քաղաք և նավահանգիստ Իսպանիայի հարավ-արևմուտքում, Անդալուզիայում, Ատլանտյան օվկիանոսի Կադիս ծոցի ափին։ Կադիս նահանգի վարչական կենտրոնն է։ Կադիսը հիմնադրվել է փյունիկացիների կողմից մոտ մ․ թ․ ա․ 1100 թվականին։ Հույները այն անվանում էին Գադիրա կամ Գադեյրա, իսկ հռոմեացիները՝ Գադես։
| Քաղաք | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Կադիս | |||||
| Cadiz | |||||
| |||||
.jpg) | |||||
| Երկիր |  Իսպանիա | ||||
| Համայնք | Բայա-դե-Կադիս | ||||
| Հիմնադրված է | մ.թ.ա. 11-րդ դար թ. | ||||
| Մակերես | 12.1 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 11 մ | ||||
| Պաշտոնական լեզու | իսպաներեն | ||||
| Բնակչություն | 123 948 մարդ (2012) | ||||
| Խտություն | 10 000 մարդ/կմ² | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1, ամառը UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | (+34) 956 | ||||
| Փոստային ինդեքս | 11071 | ||||
| Փոստային դասիչ | 11000 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | CA | ||||
| Պաշտոնական կայք | cadiz.es | ||||
| |||||
.svg)
Կադիսն Արևմտյան Եվրոպայի շարունակաբար բնակեցված ամենահին քաղաքներից է, որտեղ, ինչպես վկայում են հնագիտական պեղումների ադյունքները, մարդիկ սկսել են ապրել դեռևս 3100 տարի առաջ[1][2][3][4][5]։ Կադիսը ներառված է Եվրոպայի հնագույն քաղաքների ցանցում[4][6]։
Կադիսի ամենամյա կառնավալը Անդալուսիայի ամենահայտնի, սիրված, մեծ ժողովրդականություն վայելող տոնակատարությունն է[7]։
Անվանումը փյունիկերեն է։ Հնում հայտնի է եղել որպես Գադիր, որը հիմնադրել են փյունիկցիները մ․ թ․ ա․ մոտ 800 թվականին։ Գադիր նշանակում է «պատնեշ» (զառիթափ՝ զառիվեր ափ, ուր տեղակայված է քաղաքը)։ Հետագայում տարբեր լեզուներում անվանումը կրել է հնչյունային փոփոխություններ։ Հռոմեացիների մոտ ստացել է Gades (Gadis) ձևը, ավելի ուշ արաբների մոտ՝ Կադիս ձևը, որից առաջացել է այժմյան իսպաներեն Gadiz ձևը[8]։
Կադիսը թերևս ամենահինն է Հարավարևմտյան Եվրոպայի պահպանված քաղաքներից։ Ըստ մի ավանդազրույցի՝ կառուցվել է Տրոյական պատերազմից 80 տարի անց[9] և բնակեցված է եղել Tartessů ցեղի մարդկանցով (ուսումնասիրողները նրանց համադրում են Աստվածաշնչում հիշատակված թարշիշ ցեղի հետ)։ Մեր թվականությունից առաջ 500 թվականից քաղաքին տիրել են փյունիկեցիները, Պունիկյան երկրորդ պատերազմից (մ. թ. ա. 218 - 201 թթ.) հետո՝ նրանց հաղթած հինհռոմեացիները։ Հետագայում քաղաքը նվաճել են մավրերը, 1262 թվականին՝ իսպանացիները։
1492 թվականին Ամերիկայի հայտնագործումից հետո Կադիսը դարձել է Եվրոպայի ամենահարուստ քաղաքներից մեկը՝ երկրորդ պլան մղելով Սևիլյային և դառնալով դեպի Վեստ Ինդիա մեկնող ու այնտեղից վերադարձող նավերի հիմնական նավահանգիստը։ 16-18-րդ դարերում քաղաքը ենթարկվել է անգլիացիների բազմաթիվ հարձակումներին, բայց դրանց մեծ մասը կարողացել է ետ մղել՝ զգալի կորուստներ պատճառելով գրոհողներին։ 18-19-րդ դարերում Կադիսն սկսել է անկում ապրել՝ կապված Ամերիկայում Իսպանիայի գաղութների կորստի հետ։ Չնայած դրան՝ այսօր էլ շարունակում է մնալ իսպանական կարևորագույն նավահանգստային քաղաքներից մեկը։
Կադիսը, ըստ Köppen climate classification|Köppen Csa-ի դասակարգման, ունի միջերկրածովյան կլիմա՝ շոգ ամառներով և չափազանց մեղմից տաքի հասնող ձմեռներով։ Արևոտ օրերի քանակով առաջին տեղն է զբաղեցնում Եվրոպայում։ Ձյան տեղումներ այստեղ չեն եղել առնվազն սկսած 19-րդ դարից[10]։
| Կադիս (1981–2010)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 22.5 (72.5) |
25.3 (77.5) |
29.0 (84.2) |
31.4 (88.5) |
36.5 (97.7) |
37.6 (99.7) |
40.0 (104) |
43.0 (109.4) |
37.8 (100) |
31.5 (88.7) |
27.6 (81.7) |
23.6 (74.5) |
43.0 (109.4) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 16.0 (60.8) |
16.8 (62.2) |
18.8 (65.8) |
19.9 (67.8) |
22.1 (71.8) |
25.3 (77.5) |
27.7 (81.9) |
27.9 (82.2) |
26.3 (79.3) |
23.4 (74.1) |
19.6 (67.3) |
16.9 (62.4) |
21.6 (70.9) |
| Միջին օրական °C (°F) | 12.7 (54.9) |
13.8 (56.8) |
15.5 (59.9) |
16.8 (62.2) |
19.1 (66.4) |
22.4 (72.3) |
24.6 (76.3) |
25.0 (77) |
23.3 (73.9) |
20.3 (68.5) |
16.5 (61.7) |
13.9 (57) |
18.6 (65.5) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 9.4 (48.9) |
10.7 (51.3) |
12.3 (54.1) |
13.7 (56.7) |
16.2 (61.2) |
19.5 (67.1) |
21.4 (70.5) |
22.0 (71.6) |
20.3 (68.5) |
17.3 (63.1) |
13.4 (56.1) |
10.9 (51.6) |
15.4 (59.7) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | 0.2 (32.4) |
3.2 (37.8) |
3.0 (37.4) |
8.0 (46.4) |
9.2 (48.6) |
14.0 (57.2) |
16.8 (62.2) |
17.2 (63) |
14.0 (57.2) |
9.0 (48.2) |
4.6 (40.3) |
2.2 (36) |
0.2 (32.4) |
| Անձրևի տեղումներ մմ (դյույմ) | 69.0 (2.717) |
58.5 (2.303) |
34.7 (1.366) |
45.2 (1.78) |
26.9 (1.059) |
6.7 (0.264) |
0.2 (0.008) |
1.7 (0.067) |
23.8 (0.937) |
67.3 (2.65) |
97.7 (3.846) |
92.3 (3.634) |
524 (20.631) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր (≥ 1.0 mm) | 6.9 | 6.4 | 4.8 | 5.6 | 3.2 | 1.0 | 0.1 | 0.2 | 2.5 | 5.6 | 7.2 | 8.1 | 51.6 |
| % խոնավություն | 75 | 74 | 71 | 69 | 70 | 69 | 68 | 70 | 71 | 74 | 74 | 76 | 71.8 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 184 | 197 | 228 | 255 | 307 | 331 | 354 | 335 | 252 | 228 | 187 | 166 | 3024 |
| աղբյուր: Agencia Estatal de Meteorología[11] | |||||||||||||
| Բնակչության 2001-2023 թվականների վիճակագրություն | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Տաճարն ու առափնյան
Տաճարը
Սան Խուան դե Դիոս հրապարակը
Սան Սեբաստիան ամրոցը
Քաղաքի տեսքը տիեզերքից
Պատնեշի մի հատվածը
Նավահանգիստը
Քաղաքը մայրցամաքին կապող կամուրջը
Դոկերը
Նավահանգստում
Հրապարակներից մեկը
Քաղաքապետարանը
Ճարտարագիտության բարձրագույն դպրոցը
Համալսարանի մասնաշենքերից մեկը
Պուերտա դել Մարը՝ դեպի նավահանգիստ տանող պողոտան
Սբ. Անտոնիոսի եկեղեցին
Պուերտա դե Տիեռան
Մեծ թատրոնը
Հինհռոմեական ամֆիթատրոնը
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
