Լուսինյաններ

Լուսինյաններ, արքայական հարստություն Կիպրոսի թագավորությունում (1192-1489) և Կիլիկիայի հայկական թագավորությունում (փաստացի՝ 1341-1362, 1373-1375, տիտղոսակիր՝ 1375-1489)։ Որպես խաչակիր ասպետներ, նախ հաստատվել էին Պաղեստինում։

Լուսինյաններ
Տեսակ	արքայատոհմ և ազնվական տոհմ
Երկիր	Կիլիկյան Հայաստան
Տիրույթներ	Շերվյոյի ամրոց և tour Mélusine?
Տիտղոսներ	թագավոր
Հիմնադիր	Hugh I of Lusignan?
Հիմնում	1192
Ավարտ	1489
Ազգային պատկանելիություն	Հայ
Դավանանք	Քրիստոնեություն

Պատմություն

Լուսինյանների իշխան Գյուին կամ Գվիդոնը, որը Բալդուին I (Երուսաղեմի արքա) (Baudouin de Boulogne) թագավորի փեսան էր, նրանից ժառանգեց Երուսաղեմի գահը։ 1187 թվականին Գվիդոնին հաղթեց և գերվեց Եգիպտոսի սուլթան Սալահ ալ–Դինի կողմից, սակայն Անգլիայի միջնորդությամբ ազատվեց և կարգվեց Կիպրոսի թագավոր՝ հիմնադրելով Լուսինյանների արքայատունը Կիպրոս 1192-1489 թվականներ։ Գվիդոնին հաջորդեց եղբայրը՝ Ամորին, իսկ նրան՝ որդին՝ Հենրիկոսը։ Վերջինիս գահաժառանգ որդի Ամորի Բ 1293 թվականին ամուսնացավ Կիլիկիայի Հայոց թագավոր Լևոն Գ Հեթումյանի դստեր՝ Զապելի հետ։

Կիլիկյան Հայաստան

1310 թվականին Ամորի Բ–ի դավադրական սպանությունից հետո Զապելը հինգ զավակի հետ ապաստանեց Կիլիկիայի լատինամոլ թագավոր Լևոն Ե–ի արքունիքում։ 1342 թվականին Լևոն Ե-ն հանկարծամահ եղավ 22–ամյա հասակում՝ առանց գահաժառանգ թողնելու։ 1343 թվականին Զապելի կրտսեր որդի Գվիդոնը հայկական ծեսով օծվեց Կիլիկիայի Հայոց թագավոր՝ Կոստանդին Գ անունով։ Նրա լատինամոլ քաղաքականությունը սրեց դժգոհությունները երկրում։

1344 թվականին ժողովուրդն ապստամբեց՝ Օշին Բակուրան իշխանի գլխավորությամբ, Ադանայի պալատում սպանեց Գվիդոն–Կոստանդնին և կոտորեց նրան շրջապատող ֆրանսիական պալատականներին։ Լուսինյանների մյուս գահակալը Կիլիկիայում եղել է Կոստանդին Գ–ի եղբայր Ջիվանի որդին՝ Լևոն Զ, որը մոր հետ 1344 թվականին փախել է Կիպրոս։

1375 թվականին Եգիպտոսի սուլթանության զորքերը համառ կռիվներով գրավեցին Սիսը և գերեցին Լևոն Զ թագավորին, որը գերությունից ազատվեց Իսպանիայի թագավորի միջնորդությամբ։ Այնուհետև Կիպրոսի Լուսինյանները կրում էին նաև Կիլիկիայի Հայոց թագավոր տիտղոսը, որը հետագայում փոխանցվեց Սավոյների արքայատանը և մինչ օրս ներառված է նրանց տիտղոսաշարի մեջ։

Կիլիկիայի թագավորներ Լուսինյան արքայատոհմից

1. Կոստանդին Գ (1344-1362)
2. Լևոն Զ Լուսինյան (1373-1375)
3. Գուգո Լանսելոտ դե Լուսինյան (1426-1427)
4. Հակոբ (Ժակ) II դե Լուսինյան (1468-1474)
5. Եկատերինա Կորնարո (1474-1489)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 696)։