Թվային դրամապանակ

Թվային դրամապանակը, որը նաև հայտնի է որպես էլեկտրոնային դրամապանակ, էլեկտրոնային սարք, առցանց ծառայություն կամ ծրագրային ապահովում անուններով, թույլ է տալիս կողմերից մեկին էլեկտրոնային գործարքներ կատարել մյուս կողմի հետ՝ փոխանակելով թվային արժույթի միավորները ապրանքների և ծառայությունների համար։ Սա կարող է ներառել ապրանքների գնումներ՝ օգտագործելով բջջային վճարման տարբերակը։ Գումարը կարող է մուտքագրվել թվային դրամապանակում ցանկացած գործարքից առաջ կամ, այլ դեպքերում, անհատի բանկային հաշիվը կարող է կցվել թվային դրամապանակին։ Օգտատերերը կարող են նաև դրամապանակում պահել իրենց վարորդական վկայականը, առողջապահության քարտը, հավատարմության քարտը և անձը հաստատող այլ փաստաթղթեր։ Հավատարմագրերը կարող են փոխանցվել վաճառք իրականացնող անձի տերմինալին անլար եղանակով մոտ դաշտային հաղորդակցության (NFC) միջոցով։

Ժամանակի հետ թվային դրամապանակները պատրաստվում են ոչ միայն հիմնական ֆինանսական գործարքների, այլ նաև սեփականատիրոջ հավատարմագրերը վավերացնելու ուղղությամբ։ Օրինակ՝ թվային դրամապանակը կարող է ստուգել գնորդի տարիքը խանութում ալկոհոլ գնելիս։ Համակարգն արդեն լայն տարածում ունի Ճապոնիայում, որտեղ թվային դրամապանակները հայտնի են որպես «դրամապանակի բջջայիններ»^[1]։

Կրիպտոարժույթի դրամապանակը թվային դրամապանակ է, որտեղ մասնավոր «բանալիները» պահվում են բիթքոինի նման կրիպտոարժույթների համար։

Տեխնոլոգիա

Թվային դրամապանակն ունի թե՛ ծրագրային, թե՛ տեղեկատվական բաղադրիչ։ Անվտանգ և արդար էլեկտրոնային վճարային համակարգեր ունենալը կարևոր խնդիր է^[2]։ Ծրագիրը ապահովում է անվտանգություն և գաղտնագրում անձնական տեղեկատվության և իրական գործարքի համար։ Որպես կանոն, թվային դրամապանակները պահվում են հաճախորդի կողմից և հեշտությամբ ինքնասպասարկում են, նաև լիովին համատեղելի են էլեկտրոնային առևտրի կայքերի մեծ մասի հետ։ Սերվերի կողմից թվային դրամապանակը, որը նաև հայտնի է որպես բարակ դրամապանակ, կազմակերպությունը ստեղծում է օգտվողների համար և նրանց մասին, պահպանում իր սերվերներում։ Սերվերի կողմից թվային դրամապանակները վայելում են մեծ ժողովրդվարություն մանրածախ վաճառողների շրջանում՝ շնորհիվ վերջնական օգտագործողին տրամադրվող անվտանգության, արդյունավետության և հավելյալ օգտակարության, ինչը մեծացնում է նրանց գոհունակությունը նրանց ընդհանուր գնումից^[3]։ Տեղեկատվական բաղադրիչը հիմնականում օգտագործողի կողմից մուտքագրված տեղեկատվության տվյալների բազա է։ Այս տեղեկատվությունը բաղկացած է առաքման հասցեից, վճարման հասցեից, վճարման եղանակներից (ներառյալ վարկային քարտի համարները, ժամկետի ավարտը և անվտանգության համարները) և այլ տեղեկություններ։

Թվային դրամապանակները կազմված են ինչպես թվային դրամապանակների սարքերից, այնպես էլ թվային դրամապանակների համակարգերից։ Կան հատուկ թվային սարքեր, ինչպիսիք են Dunhill-ի կենսաչափական դրամապանակը^[4], որը պահում է կանխիկ գումար և քարտեր Bluetooth բջջային կապի հետ միասին։ Ներկայումս կան լրացուցիչ հետազոտություններ NFC թվային դրամապանակով սմարթֆոնների համար։ Վերջիններս օգտագործում են Google-ի Android և Apple-ի iOS օպերացիոն համակարգերը դրամապանակների հզորացման համար՝ Google Pay և Apple Pay^[5]:

Թվային դրամապանակների համակարգերը թույլ են տալիս լայնորեն օգտագործել թվային դրամապանակով գործարքները տարբեր մանրածախ վաճառողների շրջանում բջջային վճարումների համակարգերի և թվային դրամապանակների հավելվածների տեսքով։ M-PESA բջջային վճարումների համակարգը և միկրոֆինանսավորման ծառայությունը լայնորեն կիրառվում է Քենիայում և Տանզանիայում^[6], մինչդեռ MasterCard PayPass հավելվածն ընդունվել է մի շարք վաճառողների կողմից ԱՄՆ-ում և ամբողջ աշխարհում^[7]։

Թվային դրամապանակները հաճախ են օգտագործվում ասիական երկրներում։ Այնտեղ յուրաքանչյուր հինգերորդ սպառողն այժմ օգտագործում է թվային դրամապանակ, ինչը կրկնակի աճ է ներկայացնում երկու տարի առաջվա համեմատ։ MasterCard բջջային գնումների հարցումը 8500 մեծահասակների շրջանում՝ 18-64 տարեկան 14 շուկաներում, ցույց է տվել, որ Չինաստանում օգտատերերի 45%-ը, Հնդկաստանում՝ 36,7%-ը և Սինգապուրի օգտատերերի 23,3%-ը թվային դրամապանակների ամենամեծ ընդունողներն են։ Հարցումն անցկացվել է 2015 թվականի հոկտեմբերից դեկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում։ Հետագա վերլուծությունները ցույց են տվել, որ այս տարածաշրջանների սպառողների 48,5%-ը գնումներ է կատարել սմարթֆոնների միջոցով։ Առաջատարն են հնդիկ սպառողները, որոնց 76,4%-ը սմարթֆոն է օգտագործում գնումներ կատարելու համար, ինչը նախորդ տարվա համեմատ կտրուկ աճ է 29,3%-ով։ Սա ոգեշնչել է այնպիսի ընկերություններին, ինչպիսիք են Reliance-ը և Amazon India-ն, հանդես գալ սեփական թվային դրամապանակով։ Flipkart-ն արդեն ներկայացրել է իր սեփական թվային դրամապանակը^[8]։

Անվտանգություն

Սպառողները պարտավոր չեն լրացնել պատվերի ձևաթղթերը յուրաքանչյուր կայքում, երբ նրանք գնում են ապրանք, քանի որ տեղեկատվությունը արդեն պահվել է և ավտոմատ կերպով թարմացվում և մուտքագրվում է առևտրի կայքերի պատվերի դաշտերում թվային դրամապանակ օգտագործելիս։ Սպառողները նաև օգուտ են քաղում թվային դրամապանակներից օգտվելիս, քանի որ նրանց տեղեկատվությունը գաղտնագրված և պաշտպանված է մասնավոր ծրագրային կոդով. առևտրականները շահում են՝ ստանալով խարդախությունից պաշտպանություն, վճարումների ավելի արագ ստացում, գործարքի ծախսերի նվազում և գողության կորուստների նվազում։

Թվային դրամապանակները սպառողներին հասանելի են անվճար, և դրանք բավականին հեշտ է ձեռք բերել։ Օրինակ` երբ սպառողը գնում է կատարում առևտրի կայքէջից, որը ստեղծվել է սերվերի կողմից թվային դրամապանակների համար, նրանք մուտքագրում են իրենց անունը, վճարման և առաքման տեղեկությունները։ Գնման վերջում սպառողին խնդրում են գրանցվել իրենց նախընտրած դրամապանակում՝ մուտքագրելով օգտվողի անուն և գաղտնաբառ ապագա գնումների համար։ Օգտագործողները կարող են նաև դրամապանակներ ձեռք բերել դրամապանակի վաճառողի կայքում։

Թեև դրամապանակն անվճար է սպառողների համար, վաճառողները գնորդներից գանձում են դրամապանակները։ Դրամապանակների որոշ վաճառողներ պայմանավորվում են, որ վաճառողները վճարեն իրենց դրամապանակների միջոցով կատարված յուրաքանչյուր հաջող գնումների տոկոսը։ Այլ դեպքերում թվային դրամապանակների վաճառողները մշակում են քարտապանների և մասնակից վաճառողների միջև գործարքները և վաճառողներից գանձում են հաստատագրված վճար:^[փա՞ստ]

Առավելություններ

• Հարմարավետություն․ էլեկտրոնային դրամապանակները թույլ են տալիս օգտատերերին պահել և մուտք գործել վճարման բազմաթիվ եղանակներ մեկ տեղում՝ վերացնելով ֆիզիկական քարտեր կամ կանխիկ գումար կրելու անհրաժեշտությունը։ Այս դեպքում կարելի է մուտք գործել բջջային սարքերի միջոցով՝ վճարումներ կատարելով արագ և հարմար։
• Անվտանգություն․ թվային դրամապանակների մեծ մասը, եթե ոչ բոլորը, առաջարկում են առաջադեմ անվտանգության առանձնահատկություններ, օրինակ՝ կենսաչափական նույնականացում և գաղտնագրում, որը պաշտպանում է օգտատերերի ֆինանսական տեղեկատվությունը՝ այդպիսով կանխելով խարդախությունը^[9]։
• Արդյունավետություն․ էլեկտրոնային դրամապանակները կարող են ավելի ծախսարդյունավետ լինել, քան ավանդական վճարման մեթոդները, քանի որ դրանք հաճախ առաջարկում են գործարքների ավելի ցածր վճարներ և կարող են նվազեցնել ֆիզիկական ենթակառուցվածքի կարիքը, ինչպիսիք են քարտերի ընթերցողները:
• Ավելի լավ հաշվառում․ էլեկտրոնային դրամապանակներն օգտատերերին տրամադրում են իրենց գործարքների մանրամասները, ինչը հեշտացնում է ծախսերին ուշադիր լինելը և բյուջեի կառավարումը:

Ծանոթագրություններ

1. Clark, Sarah (2012 թ․ հոկտեմբերի 11). «NTT Docomo to take Japanese mobile wallet global». NFC World. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 23-ին.
2. «SAGE Journals: Your gateway to world-class journal research» (անգլերեն). doi:10.1177/1748301817727123. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
3. Miklesh Prasad Yadav, Madhu Arora (2019). Study on impact on customer satisfaction for E-wallet using path analysis model. International Journal of Information Systems & Management Science. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
4. Murphy, David. «Dunhill Wallet Uses Biometrics». PC Magazine. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 23-ին.
5. «eWallet vs Digital Wallet vs Mobile Wallet». nimbleappgenie. 5 հունվարի 2024 թ. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 8 ապրիլի 2024թ-ին.
6. «Dial M for money». The Economist. 2007 թ․ հունիսի 30. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 23-ին.
7. «PayPass Adoption Study». MasterCard Advisors. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 23-ին.
8. Chanchani, Madhav (2016 թ․ մարտի 7). «Amazon India planning launch of digital wallet in a bid to build online payments business» – via The Economic Times.
9. «Top Five Emerging Trends in Procurement - SIPMM Publications». publication.sipmm.edu.sg (ամերիկյան անգլերեն). 2018 թ․ օգոստոսի 17. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 6-ին.