Գորանբոյ գործողություն

Գորանբոյ գործողություն` ադրբեջանական ուժերի լայնամասշտաբ հարձակում հայկական ինքնապաշտպանական ուժերի դիրքերին 1992 թվականին։ Եթե նախկինում ադրբեջանական ուժերի անվճռականությունը արտահայտվում էր ներքին հակասություններով ու ազգայնական ընդդիմության միջև, ապա Աբուլֆազ Էլչիբեյին ընտրելով նախագահ Ադրբեջանին թույլ էր տալիս մոբիլիզացնել ուժերը և ձեռնարկել հակահարված Արցախին։ Չնայած նրան, որ կռիվը ընթանում էր Մարտակերտից 5 կմ հեռավորության վրա, հայերին հաջողվեց հետ մղել հարձակումը ռազմավարական նշանակություն ունեցող Սարխավենդ և Կեչան գյուղերից։ Հայկական կողմը բացառեց ադրբեջանական հարձակման սրընթացությունը և փոխանցումը Ադրբեջանին, ՌԴ-ի զինված ուժերի ղեկավարմամբ 100 տանկերով և ռուսական զինծառայողների մասնակցմամբ («Կոմմերսանտի տվյալներով Սրխավենդում 200 սպանված ադրբեջանական զինվորների մեծամասնությունը եղել են սլավոններ, որը հաստատում են գերիները) զինված գործողություններում, որը հերքում է Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը»։ Ըստ ցուցմունքների գերեվարված սպաների սլավոնների, հարձակումից մեկ ժամ առաջ խոստացվել է 15 հազ․ ռուբլի։ ՌԴ-ի պաշտպանության նախարար Պավել Գրաչովը Շիրհանյանի հետ զրույցում նշեց, որ Ադրբեջանում տեղակայված 4-րդ ռուսական բանակը պահպանում է խիստ չեզոքությունը, իսկ գերիները հայկական սպաներն են — ոչ ռուսական զինծառայողները, այլ վարձկաններ են, որոնց հետ հայերը կարող են վարվել ինչպես ցանկանում են։ ԼՂՀ պաշտպանության խորհուրդը ընդունեց որոշում գնդակահարել վարձկաններին, որոնց իրավունքները միջազգային ակտերով պաշտպանված չէին, բացառությամբ Ադրբեջանի քաղաքացիների, համարվում էին ռազմագերի, և որոնք ենթակա էին ներկալման և փոխանակման։ Ադրբեջանական զորքերի հարձակման ժամանակ Ադրբեջանի կողմից մասնակցում էր 328-րդ դեսանտային գվարդիան, օդա-դեսանտային 104-րդ գունդը, գվարդիական օդա-դեսանտային դիվիզիան Վլադիմիր Շամանովի գլխավորմամբ։

Գորանբոյ գործողություն
Թվական	1992 թվականի 12 հունիսի—26 օգոստոսի
Մասն է	Արցախյան ազատամարտ
Վայր	նախկին Շահումյանի, Մարտակերտի շրջաններում ԼՂԻՄ
Արդյունք	մասամբ Շահումյանի և Մարտակերտի շրջանները ժամանակավորապես անցան Ադրբեջանի վերահսկողության տակ
Հակառակորդներ
Ադրբեջան	ԼՂՀ
Հրամանատարներ
Սուրաթ Հուսեյնով Իսգանդար Համիդով	Մանվել Եղիազարյան
Կողմերի ուժեր
8000 զինվոր լրացուցիչ 4 գումարտակ 110 տանկ առնվազն 70 ԲՏՌ-80 ու ԲՄՊ-2	Արաբո կամավորական ջոկատ "Արամո ջոկատ" "Արծիվ 9 ջոկատ" "Զեյթուն ջոկատ" "Նիկոլ Դուման ջոկատ" "Զորավար Անդրանիկ ջոկատ" "Մեղրաձոր ջոկատ"
Ռազմական կորուստներ
անհայտ է	20 խաղախ բնակիչ գերեվավերվել են (ավելի ուշ բոլորը ազատ են արձակվել) Էթնիկ հայ բնակչությունը լքեց գորանբոյի տարածաշրջանը[1]
Ընդհանուր կորուստներ

Ծանոթագրություններ

1. Alexander Cherkasov. Как нам заправляют арапа. Polit.ru. 17 September 2004.
2. Օ. Վ. Կրիվոպալով — Խորհրդային սպայի գրառումներ։ Դարի եզրագծին - էջ.328 ISBN 9663313897, 9789663313894

   Որպես գումարտակի հրամանատար 104 գնդում ծառայում էր մայոր Վլադիմիր Շամանովը, գաղթաց Տաշքենտի տանկային ուսումնարանից, տեղափոխված Չիրչիկայից 1976 թվականին ուսումնական վաշտի կազմում, սովորելով վերջին երկու կուրսերը ՌԲԴԹՈՒ-ում։ Կարիերային երթուղին հետևանք թողեց և սպան հայտնվեց հաջողակ՝ դասակի ինքնագնաց-հրետանային 76-րդ դիվիզիայում, ջոկատի հրամանատար դեսանտային ուսումնարանում, ակադեմիայում, մեկ տարի փոխգնդապետ 300 ադլ (98 գօդ), հրամանատար 328-րդ ադլ-ի 104-րդ գօդ (Գանձակ, Ադրբեջան). «Խաղաղեցնել» Ղարաբաղ, աշխատելով ադրբեջանական բանակի կողմից։ 1992 թվականին դեսանտները ճեղքեցին հայկական պաշտպանությունը, ապահովելով բաքվական ուժերի առաջխաղացումը

3. ДМИТРИЙ Ъ-КАМЫШЕВ (01.07.1993). «Сурет Гусейнов переходит из мятежников в премьеры» (ռուսերեն). Газета «Коммерсантъ».