Բարեգործություն

Բարեգործություն, պետության, բարեգործական և այլ կազմակերպությունների (կրոնական կառույցներ, հիմնադրամներ, միություններ և այլն), ինչպես նաև անհատների անհատույց կամ զեղչով ցուցաբերվող օգնությունը կարիքավոր մարդկանց ու հաստատություններին։ Հնագույն շրջանում ծնունդ առած այս երևույթը տարբեր ժամանակներում դրսևորվել է տարբեր եղանակներով և կոչվել մեկենասություն, գթասրտություն, հովանավորություն, աջակցություն և, ի վերջո, բարեգործություն։ Մեկենասությունն սկզբում պոեզիայի ու արվեստների հովանավորությունն էր և կոչվել է հռոմեական Օգոստոս Օկտավիանոս կայսեր մերձավոր, առաջին հայտնի բարեգործ Գայ Մեկենասի (մ. թ. ա. 74 կամ 64-8 թթ.) անունով։ Գթասրտությունը կամ ողորմածությունը հիմնականում անօգնական կարիքավորներին (հիվանդ, վիրավոր, ծեր, հաշմանդամ) ցուցաբերվող կարեկցանքն է. այն առավել բնորոշ է եկեղեցուն։ Բարեգործության ձևերից են կարիքավորներին նյութական կամ դրամական միջոցներ հատկացնելը, նրանց համար անհատույց աշխատանք կատարելը, մասնագիտական հատուկ պատրաստվածություն պահանջող ծառայություններ մատուցելը, անհատների նվիրատվությունները, տարբեր նախագծերի և ծրագրերի ֆինանսավորումը, խոշոր միջոցառումների կազմակերպումը, կրթական, առողջապահական զանազան դրամաշնորհների սահմանումը և այլն։ Բարեգործության տեսակ է մարդասիրական և սոցիալական օգնությունը, երբ կարիքավորներին բաշխվում են մթերք, հագուստ, դեղորայք ու անհրաժեշտ այլ պարագաներ, իրականացվում երեխաներին, ծերերին, հաշմանդամներին և ռիսկային այլ խմբերի սատարող զանազան ծրագրեր։ Բարեգործական հիմնադրամի գործունեության ուղղությունն ու շրջանակները սահմանվում են կանոնադրությամբ, իսկ միջոցները հայթայթվում են հիմնականում 2 եղանակով. գտնվում է հովանավոր կամ մեկենաս (հովանավոր կարող են լինել պետությունը, զանազան ընկերություններ ու կազմակերպություններ, անհատ մարդիկ և այլն), կամ հիմնադրամն ինքն է հայթայթում այդ միջոցները։ Յուրաքանչյուր երկիր ունի բարեգործական գործունեությունը կարգավորող իր օրենքները։ Բարեգործությունն, այնուամենայնիվ, շատ ավելին է, քան նվիրաբերված միջոցների արժեքը, մանավանդ, երբ, ինչպես Ավետարանն է սովորեցնում, կատարվում է աննկատ, առանց կեղծ հանդիսավորության։ Բարեգործությունը հայ իրականության մեջ նույնպես վաղ ավանդույթներ ունի։ Դեռևս սկզբնավորման ակունքներից՝ IV-V դարերում, բարեգործական ծրագրեր է նախաձեռնել Հայ առաքելական եկեղեցին՝ նպաստելով երկրում քրիստոնեության ամրապնդմանը։ Հոգևոր-կրթական և բարեգործական ընդգրկուն գործունեությամբ հայտնի էր Ներսես Մեծ կաթողիկոսը (329-373 թթ.)։ Նա եկեղեցիներին կից բացել է դպրոցներ, որբանոցներ, հիվանդանոցներ, անկելանոցներ, աղքատանոցներ և բարեխնամ այլ հաստատություններ։ Հետագա դարերում նույնպես Հայ եկեղեցին շարունակել է բարեսիրական գործունեությունը։ Իրենց բարեգործություններով աչքի են ընկել նաև հայոց շատ թագավորներ, թագուհիներ, իշխաններ։ Հայոց Աշոտ Գ արքան (953-977 թթ.) հիմնել է վանքեր, դպրոցներ, հիվանդանոցներ, դրանց հատկացրել որոշ եկամուտներ, հատուկ հոգատարություն է ցուցաբերել աղքատներին, կույրերին, անդամալույծներին, որի համար էլ ստացել է Ողորմած պատվանունը։

Պատկերազարդում

Գործնականություն

Բարեգործությունը գումարների, ապրանքների կամ ժամանակի նվիրաբերությունն է նրանց, ովքեր բախտավոր չեն եղել, ուղղակիորեն կամ բարեգործական հիմնադրամի կամ այլ արժանավոր գործի միջոցով^[1][2]: Բարեգործությունը որպես կրոնական արարք կամ պարտականություն կոչվում է գթասրտություն կամ ողորմություն: Անվանումը ծագում է գթասրտության առաքինության ամենահայտնի դրսևորումից՝ կարիքավորներին անհրաժեշտ կենսական միջոցների տրամադրումից: Աղքատները, հատկապես այրիները, որբերը, հիվանդներն ու վիրավորները, սովորաբար համարվում են բարեգործական օգնության հարմար ստացողներ։ Մարդիկ, ովքեր ի վիճակի չեն սնուցելու իրենց և չունեն արտաքին եկամտի աղբյուրներ, երբեմն դառնում են «աղքատներ» և անմիջապես դիմում են անծանոթների օգնությանը հասարակության մեջ:

Որոշ խմբեր կարծում են, որ բարեգործությունը լավագույնս ուղղվում է իրենց կոնկրետ խմբի այլ անդամներին^[3]։ Չնայած մերձավորին օգնությունը երբեմն համարվում է բարեգործություն, ինչպես ասացվածքում՝ «Բարեգործությունը սկսվում է տանը», բարեգործությունը սովորաբար ենթադրում է օժանդակել նրան, ով հարազատ չէ^[4][5]։ Տերմիններ, ինչպիսիք են որդիական հարգանքը, նկարագրում են ընտանիքի և ընկերների աջակցությունը։ Հարազատներին որպես անծանոթների նկատմամբ գրեթե անտարբեր վերաբերմունքը, ում կարիքավոր են բարեգործական աջակցությունում, հանգեցրել է արտահայտության. "ցուրտ ինչպես գթասրտությունը"՝ զբաղվել հարազատներով այնպես, կարծես նրանք անծանոթներ են, առանց կապվածության: Վարքային հոգեբանությունն ուսումնասիրում է այն զգացումը, որ առաջանում է բարեգործական նվիրատվությունների պրակտիկայի արդյունքում, որպես ազդեցություն ունեցող այն, ինչքան և որքան հաճախ մարդիկ նվիրաբերում են: Բարեգործական նվիրատվություններից ստացվող^[6][7] «ջերմ փայլը» նկարագրվել է որպես ներքին արդյունք, որը ստացվում է բարեգործական նվիրատվություններից, որը առաջին անգամ նկարագրել է Ջեյմս Անդրեոնին: Անդման սահմանող զգացումները կարող են լինել թե դրական, թե բացասական անձի համար^[8][9]։

Արտաքին հղումներ

• Հայկական բարեգործական ընդհանուր միություն

Ծանոթագրություններ

1. «Institutional Equivalence: How Industry and Community Peers Influence Corporate Philanthropy». pubsonline.informs.org. Վերցված է 2024-10-25-ին.
2. «What Is Charity? A Guide To Giving». www.spiral.us. Վերցված է 2024-10-25-ին.
3. «Music Charities». www.harmonyandhealing.org. Վերցված է 2024-10-25-ին.
4. «International Day Of Charity: History, Awareness, Significance & Tips». drlogy.com. Վերցված է 2024-10-25-ին.
5. «Why Donations to Charity are Important». prairieecothrifter.com. Վերցված է 2024-10-25-ին.
6. «Attributional ambiguity reduces charitable giving by relaxing social norms». www.sciencedirect.com. Վերցված է 2024-10-25-ին.
7. «Warm glow vs. altruistic values: How important is intrinsic emotional reward in proenvironmental behavior?». www.sciencedirect.com. Վերցված է 2024-10-25-ին.
8. «Incentives and Prosocial Behavior». www.aeaweb.org. Վերցված է 2024-10-25-ին.
9. «Giving Versus Giving In». journals.aom.org. Վերցված է 2024-10-25-ին.