Սպանություն փակ սենյակում
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Սպանություն փակ սենյակում (սպանություն փակ սենյակում, փակ սենյակի հանելուկը), դետեկտիվ արձակի համար դասական սյուժեի սխեմա, երբ սպանությունը (ավելի քիչ՝ գողությունը) կատարվում է հանցագործության այնպիսի վայրում, որտեղ ոչ ոք չէր կարող գալ և որտեղից ոչ ոք չէր կարող դուրս գալ[1]։ Ընդորում, տպավորություն է ստեղծվում, որ հանցագործությունը չէր կարող կատարվել, քանի որ հանցագործը անէանում է օդում։
Ներսից փակված սենյակում հանցագործությունը (սպանություն) մինչ օրս մնում է դետեկտիվ գրականության հիմնական թեմաներից մեկը[2]։
Փակ տարածքում կատարվող անբացատրելի իրադարձությունները համաշխարհային գրականությանը հայտնի են խոր հնությունից։ Նման պատմություններ հանդիպում են Հերոդոտոսի մոտ (պատմություն Ռամպսինիտի մասին «Պատմություններ»-ի 2-րդ գրքում)[3] և Դանիել մարգարեի աստվածաշնչյան գրքում (Պատմություն Վիլի և վիշապի մասին 15-րդ գլխում)[4]։ Այդ սյուժեները ժամանակակից քննադատության համար համարվում են «փակ սենյակի գաղտնիքի» նախատիպեր[5]։
Առաջին դետեկտիվ ստեղծագործությունը, որը հիմնված է «փակ սենյակում սպանություններ» սյուժեի վրա, համարվում է Էդգար Պոյի «Սպանություն Մորգ փողոցում» պատմվածքը (1841)[2], նույն ստեղծագործությունը համարվում է նաև դետեկտիվ ժանրի առաջին ստեղծագործությունը։ Գոյություն ունեն նաև ավելի հին պատմություններ, որոնք հիմնված են «փակ սենյակի գաղտնիքներ» բացահայտման վրա, սակայն դրանք հայտնի չեն դարձել[6][7]։
«Փակ սենյակում սպանություն» նախատիպի վրա հիմնված դետեկտիվ վեպերից առաջինը դարձավ գրող Իսրայել Զանգվիլի «Բիգ-Բուի գաղտնիքը» վեպը (The Big Bow Mistery), հրատարակված 1891 թվականին[4][8]։
1907 թվականին Գաստոն Լերը հրատարակում է «Դեղին սենյակի գաղտնիքը» վեպը, որը ֆրանսիական հասարակության մեջ խլացուցիչ հաջողություն է ունեցել և առաջացրել է շատ ընդօրինակություններ։ Ջոն Դիքսոն Կարը (գրող, որը մասնագիտացել է փակ սենյակներում սպանությունների մեջ) Լերայի գիրքը համարում էր էթալոն։ Նրա «Երեք դագաղներ» վեպը (1935) գնահատվել է բարձր[9] դետեկտիվ գրականության փորձագետների կողմից։ Վեպում նկարագրված են մի քանի կատարյալ կառուցված հանցագործություններ փակ տարածքներում, իսկ գլուխներից մեկում դետեկտիվ Գիդեոն Ֆելը կարդում է մի ամբողջ դասախոսություն տեխնիկական ասպեկտների և նման հանցագործությունների դասակարգման վերաբերյալ («Դասախոսություն փակ սենյակի մասին»)։
Փակ սենյակում կատարված հանցագործությունը բազմաթիվ հեղինակների ստեղծագործությունների հիմքն էր[4], այդ թվում դետեկտիվ ժանրի դասական պատմվածքներից են նաև Քոնան Դոյլի պատմվածքները («Պարող մարդուկներ», «Խայտաբղետ ժապավեն» և այլն[8][10]), փակ վայրերում բազմաթիվ հանցագործություններ են գրել Ագաթա Քրիստին («Եվ ոչ ոք չմնաց...», Թակարդ, «Սպանություն «Արևելյան ճեպընթացում»» և այլն), Գիլբերտ Կիտ Չեսթերտոնի («Անտեսանելի»), Բուալո Նարսեժակի («Ինժեները շատ էր սիրում թվեր») և այլ հեղինակների։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
