Մարկ Աարոնսոն

Մարկ Աարոնսոն (անգլ.՝ Marc Aaronson, օգոստոսի 24, 1950(1950-08-24), Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ - ապրիլի 30, 1987(1987-04-30), Թուսոն, Արիզոնա, ԱՄՆ), ամերիկացի աստղագետ, ծնունդով Լոս Անջելեսից^[3]։

Մարկ Աարոնսոն անգլ.՝ Marc Aaronson
Ծնվել է	օգոստոսի 24, 1950(1950-08-24) Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Մահացել է	ապրիլի 30, 1987(1987-04-30) (36 տարեկան) Թուսոն, Արիզոնա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	աստղագետ
Հաստատություն(ներ)	Արիզոնայի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	աստղագիտություն
Ալմա մատեր	Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ և Հարվարդի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն
Պարգևներ	Ջորջ Վան Բիսբրուկի Մրցանակ [1] և Նյուտոն Լեյսի Փիրսի աստղագիտության մրցանակ [2]

Կրթություն և գործունեություն

Աարոնսոնը սովորել է Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտում, որտեղ էլ 1972 թվականին ստացել է գիտությունների բակալավրի աստիճան։ 1977 թվականին նա ինֆրակարմիր տիրույթում գտնվող գալակտիկաների բացվածքային ֆոտոմետրիայի վերաբերյալ դիսերտացիայի համար Հարվարդի համալսարանում ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան^[4], դրանից հետո Արիզոնայի համալսարանում դարձել է հետդոկտորատ «Ստյուարդյան աստղադիտարանում (Steward Observatory)», իսկ 1988 թվականին՝ էքստրաօրդինար աստղագիտության պրոֆեսոր։ 1981 թվականին Աարոնսոնը և Ջերեմի Մոուլդը հաղթել են Ժորժա վան Բիսբրուկի մրցանակը։ Երեք տարի անց՝ 1984 թվականին, նա նաև ամերիկյան աստղագիտական խորհուրդի կողմից արժանացել է «Նյուտոն Լեյսի Փիրսի աստղագիտության մրցանակի», իսկ 1983 թվականին Հարվարդի համալսարանի կողմից՝ «Բարտ Յան Բոկա» մրցանակին։

Նրա աշխատանքը կենտրոնացված էր երեք բնագավառում․ Թալլի Ֆիշերի կախվածության միջոցով Հաբլի հաստատունի (H₀) որոշում, ածխածնային աստղերի հետազոտություն և գաճաճ գնդաձև գալակտիկայում դրանց արագությունների որոշում։

Աարոնսոնը առաջին աստղագետներից էր, որը զբաղվում էր ջերմագրության միջոցով նյութերի արտացոլմամբ։ Նա «նկարահանել» է գալակտիկաների շուրջ անհայտ նյութի ինֆրակարմիր արտացոլանքը։

Վախճան

Աարոնսոնը մահացել է 1987 թվականի ապրիլի 30-ին Կիթ Պիկի ազգային աստղադիտարանի չորրորդ «Nicholas U. Mayall» աստղադիտակի գմբեթում տեղի ունեցած դժբախտ պատահարի հետևանքով^[5]։ Աարոնսոնը ճզմվել է՝ մնալով դեպի ամբիոն տանող դիտահորի տակ։ Դիտահորի անջատիչը ավտոմատ կերպով անջատել է գմբեթի շրջադարձի շարժիչը, սակայն, այնուամենայնիվ, դիատահորը շարունակել է մի քանի վայրկյան շարունակել է շարժվել։ Միջադեպից հետո շենքի նախագծում այդ սխալը շտկվել է, իսկ Աարոնսոն իր մահվան համար ստացել է Դարվինի մրցանակ^[6]։

Մարկ Աարոնսոնի պատվին անվանակոչվել է աստղակերպ՝ «3277 Aaronson»^[7]։

Ծանոթագրություններ

1. https://aas.org/grants-and-prizes/george-van-biesbroeck-prize
2. https://aas.org/grants-and-prizes/newton-lacy-pierce-prize-astronomy
3. «Marc Aaronson | Print Edition - Physics Today». archive.is. 2013 թ․ հոկտեմբերի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 9-ին.
4. International Astronomical Union Symposium, Marc A. Aaronson, Sándor Szalay, International Astronomical Union Large Scale Structures of the Universe. — Springer Science & Business Media, 1988-07-31. — 662 с. — ISBN 978-90-277-2744-2
5. Ap (1987 թ․ մայիսի 2). «Marc a. Aaronson, Astronomer, Killed by Revolving Dome». The New York Times. 0362-4331. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 9-ին.
6. «1987 Darwin Award: Samurai Astronomer». darwinawards.com. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 9-ին.
7. Lutz Schmadel Dictionary of Minor Planet Names. — Springer Science & Business Media, 2003-08-05. — 1018 с. — ISBN 978-3-540-00238-3