Կորթին

Կորթին (այլ անվանումներ՝ ծոթրին, ծիթրոն, ծիտրոն, ծիթորի)^[1] (լատին․՝ Satureja), խուլեղինջածաղկավորների ընտանիքի բույսերի ցեղ։ Միամյա խոտեր, կիսաթփեր և թփեր են։ Կոթրինն մոտ 30 տեսակ։ Շատ տեսակներ պարունակում են եթերայուղեր։ Տարածված է գլխավորապես միջերկրածովյան երկրներում։

՞ Կորթին
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Բաժին Ծածկասերմեր Դաս Երկշաքիլավորներ Կարգ Խուլեղինջածաղկավորներ Ընտանիք Խուլեղինջազգիներ Ցեղ Կորթին
Լատիներեն անվանում
Satureja L., 1753
Հոմանիշներ
Argantoniella G.López & R.Morales Ceratominthe Briq. Euhesperida Brullo & Furnari Micromeria Benth. Oreospacus Phil.
այլ անվանումներ
ծոթրին, ծիթրոն
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում ITIS32293 NCBI49986 EOL61454 IPNI21206

Կենսաբանական նկարագիր

Կոթին մեքսիկական՝ ծաղիկը

Ցողունը ճյուղավորվող է, բարձրությունը՝ 15–50 սմ։ Տերևները նշտարաձև են, հակադիր, սրածայր։ Ծաղիկները մանր են, կլորավուն, ձվաձև, բաց վարդամանուշակագույն, ծաղկաբույլում՝ 3–5 ծաղիկ։ Պտուղը քառաբաժան ընկուզիկ է։ Սերմերը մանր են, կլորավուն, ձվաձև։ Հոտավետ Կորթինի ցողունը ճյուղավորվող է, 20-30 սմ բարձրությամբ, տերևները՝ նշտարաձև, ծաղկաբույլում կա 3-5 ծաղիկ։ Սերմերը մանր են, կլորավուն, ձվաձև։ Սննդի մեջ, որպես համեմունք, օգտագործվում են թարմ և չորացրած տերևները։

Նշանակություն և կիրառում

Դեղաբույս է. պատրաստուկներն օգտագործվում են որպես ցավամոքիչ, խորխաբեր միջոց, փորկապության և այլ դեպքերում։ Պարունակում է եթերայուղեր (օգտագործում են օծանելիքի, կոնյակի, լիկյորի արտադրության, սննդի արդյունաբերության մեջ)։ Թարմ և չորացրած տերևները լավորակ համեմունք են։ Ժողովրդական բժշկության մեջ կիրառվում է որպես ցավամոքիչ, նաև փորկապության դեմ։

Դասակարգում

Տեսակներ

Դասը ընդգրկում է 30-ից 52 տեսակ^[2]

Satureja alpina L. Satureja atropatana Bunge]] Satureja biflora (Buch.-Ham. ex D.Don) Briq. Satureja boissieri Hausskn. ex Boiss. Satureja boliviana (Benth.) Briq. Satureja brevicalix Epling Satureja brownei (Sw.) Briq. Satureja coerulea Janka Satureja cuneifolia Ten. Satureja douglasii (Benth.) Briq. Satureja edmondi Briq. Satureja hortensis L. Satureja icarica P.H.Davis Satureja intricata Lange Satureja isophylla Rech.f. Satureja kitaibelii Wierzb. exHeuff. (s. d.) Satureja laxiflora K.Koch

Satureja macrostema (Moc. & Sesse ex Benth.) Briq. Satureja mexicana (Benth.) Briq. Satureja mimuloides (Benth.) Briq. Satureja montana L. — Чабер горный Satureja multiflora (Ruiz & Pav.) Brizicky Satureja mutica Fisch. & C.A.Mey. Satureja obovata Lag. Satureja palmeri (A.Gray) Briq. Satureja pseudosimensis Brenan Satureja rotundifolia Briq. Satureja rumelica Velen. Satureja spicigera (K.Koch) Boiss. Satureja subspicata Bartl. ex Vis. Satureja taurica Velen. Satureja thymbra L. Satureja viminea L. Satureja visianii Silic

Տաքսոնոմիա

Կորթին դասը մտնում է Lamiaceae ընտանիքի և Lamiales կարգի մեջ։

21 ընտանիք (համաձայնAPG II Համակարգի)

e1

Կարգ Խուլեղինջածաղկավորներ

դասԿորթին

f1

ԲաժինԾաղկավորներ կամ Ծածկասերմեր

ընտանիք Խուլեղինջազգիներ

e2

ավելի քան 44 կարգի ծաղկավոր բույսեր (համաձայնAPG II Համակարգի)

մոտ 210 դաս

f2

Ծանոթագրություններ

1. Русский орфографический словарь Российской академии наук. Отв. ред. В. В. Лопатин. © Электронная версия, «ГРАМОТА.РУ», 2001—2007.
2. По данным сайтов GRIN и NCBI и TPL (см. карточку растения).

Գրականություն

• Борисова А. Г. Род 1290. Чабер — Satureja // Флора СССР. В 30 т. / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Ред. тома Б. К. Шишкин. — М.—Л.։ Изд-во АН СССР, 1954. — Т. XXI. — С. 413—426. — 703 с. — 3000 экз.
• Siegmund Seybold (Hrsg.)։ Schmeil-Fitschen interaktiv. CD-ROM, Version 1.1, Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2002, ISBN 3-494-01327-6.
• Avril Rodway։ Kräuter und Gewürze. Die nützlichsten Pflanzen der Natur - Kultur und Verwendung. Tessloff Verlag, Hamburg 1980, ISBN 3-7886-9910-8

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 656)։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կորթին» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կորթին» հոդվածին։