Աննալների դպրոց

Աննալների դպրոցը (École des Annales) 20-րդ դարում պատմագիտական ինքնօրինակ ոճի շուրջ համախմբված պատմագետների մի խումբ է, որին հատուկ էր երկարաժամկետ սոցիալական պատմության հայեցակարգը։ Դպրոցն իր անվանումն ստացել է հանդեսի անվանումից՝ «Տարեգրություններ տնտեսական և ընկերային պատմության» (Annales d'histoire économique et sociale), որն իր նշանակությունը պահպանել է մինչ օրս^[1]։ Դպրոց, որ «վճռորոշ նշանակություն ունեցավ ոչ միայն ֆրանսիական»^[2], այլև ընդհանրապես պատմագիտության մեջ, հատկապես նրանց, ովքեր իրենց կիզակետում էին պահում սոցիալական գիտամեթոդները։ Պատմագիտական մի ֆենոմեն, որն անգամ համեմատվում է «կոպեռնիկոսյան հեղափոխության հետ»^[3]։ Այսու՝ Դպրոցի ներկայացուցիչներն ընդգծում էին սոցիալական, ավելի ուշ՝ քաղաքակրթական, քան թե քաղաքական կամ իրադարձային թեմաները։

Դպրոցի հետազոտական հետաքրքրությունները մասնավորապես կենտրոնացված էին վաղ արդիական ժամանակաշրջանի վրա (մինչև Ֆրանսիական հեղափոխություն), իսկ ավելի քիչ ընդգրկումով՝ ուշ ժամանակների պատմագիտական հիմնախնդիրներով։ Արդյունքում՝ Դպրոցը գերակայում էր ֆրանսիական սոցիալական պատմագրության վրա՝ իր ազդեցությունը ծավալելով նաև Եվրոպայի և Լատինական Ամերիկայի պատմագրության վրա։ Դպրոցի հիմնադիր հայրերն են համարվում Լյուսիեն Ֆևրն (1878–1956) ու Մարկ Բլոկը (1886–1944)։ Երկրորդ սերունդը առաջնորդում էր Ֆեռնան Բրոդելը (1902-1985)։ Այս շրջափուլում Աննալների Երկրորդ սերունդը կոչվում է նաև բրոդելյան սերունդ։ Այն ներառում էր նաև մի շարք այլ պատմագետների ևս, որոնցից են Ժորժ Դյուբին (1919-1996), Պիեռ Գուբերը (1915-2012), Ռոբեր Մանդրուն (1921-1984), Պիեռ Շոնյուն(1923-2009), Ժակ լը Գոֆֆը (1924-) և Էռնեստ Լաբրուսը (1895-1988)։ Մինչ այդ (1949 թվականին) աննալականներին հաջողվում է հիմնել «Բարձրագույն կրթության Գործնական դպրոցի Վեցերորդ բաժանմունքը» (VIe section de l'Ecole pratique des hautes études)։ Իսկ արդեն 1959 թվականին Ֆ. Բրոդելը մի նոր գիտահետազոտական կենտրոն է հիմնում՝ Հումանիտար գիտությունների տունը (Maison des sciences de l'homme), որի պաշտոնական բացումը տեղի է ունենում միայն 1970 թվականին։ Դրանք տեղակայված են Փարիզում։ Երրորդ սերունդը ներկայացնում էին Էմմանուել լը Ռուա Լադյուրին (1929-), Ժակ Ռևելը և Ֆիլիպ Արիեսը (1914-1984), ով միանում է խմբին 1978 թվականին։ Ուշագրավ է, որ Երրորդ սերունդի մոտ կրկին ակտիվանում է պատմությունը մտակեցվածքի (mentalités) դիտանկյունից կազմակերպելու հեռանկարը։ Աննալների դպրոցի Չորրորդ սերունդը գլխավորում էին Բեռնար Լեպտին (1948-1996), Պիեռ Նոռան (1931-) և Ռոժե Շարտիեն (1945-), ով իրեն հեռու էր պահում մտակեցվածքային պատմության հղացքից, փոխարինելով այն մշակութային և լեզվաբանական շրջաբեկումով։ Դպրոցի կարևորագույն ձեռքբերումն էր Annales d'Histoire Economique et Sociale ("Տարեգրություններ տնտեսական և ընկերային պատմության") հանդեսն էր, որը տպագրվել էր 1929 թվականի հունվարի 15-ին Լուսիեն Ֆեվրի և Մարկ Բլոկի կողմից։ Հանդես, շնորհիվ որի արմատապես փոխակերպվեց ավանդական պատմագրությունը։

Ֆ. Բրոդելը «Աննալներ» (Տարեգրությունք) հանդեսի խմբագիր է եղել 1956-1968 թվականներին, ում հաջորդում է միջնադարագետ Ժ. լը Գոֆֆը։ Սակայն Ֆ. Բրոդելի ոչ պաշտոնական ժառանգորդն ու դպրոցի ղեկավարը Է. լը Ռուա Լադուրին էր։ Նշելով քաղաքական հեղաշրջումները Եվրոպայում և հատկապես Ֆրանսիայում 1968 թվականին, Էրիկ Հոբսբաումը պնդում է, որ «Ֆրանսիայում բրոդելյան պատմության և Աննալների դպրոցի իրական հեգեմոնիան ավարտվեց 1968 թվականից հետո, իսկ հանդեսի միջազգային ազդեցությունը կտրուկ նվազեց»^[4]։ Դպրոցի ներկայացուցիչները չեն ուշացնում և բազմաթիվ հակազդումները։ Նրանք հետազոտության թեմա դարձրեցին պատմագիտության բազմաչափ ըմբռնումը՝ ընդգրկելով պատմության տարբեր դարաշրջանների և տարբեր տարածքների սոցիալական, տնտեսական, մշակութային և քաղաքակրթական պատմությունները։ Ճգնաժամի ընթացքում Դպրոցը ստեղծում է հսկայական հրատարակչական և գիտահետազոտական ցանց. Ֆրանսիայից ծավալվելով Եվրոպա և աշխարհի մյուս մասը։ Արդյունքում՝ ազդեցությունը ևս արտահանվում է Փարիզից դուրս, սակայն ավելի ու ավելի քիչ նոր հարացույցերի, հղացքների կամ հայեցակարգերի առաջադրմամբ։ Այս ընթացքում շեշտը դրվեց քանակային պատմության և շարային պատմության վրա, որով և դիտարկում էին ողջ սոցիալական պատմությունը^[5]։ Չնայած դրան, աննալականներն անտեսեցին քանակական տվյալների զարգացումը ԱՄՆ-ում և Բրիտանիայում, որը վերաձևեց տնտեսական, քաղաքական և ժողովրդագրական հետազոտությունները^[6]։ Ուշագրավ է, որ ֆրանսիական դպրոցների համար Աննալների դպրոցի փորձառնության հիման վրա գրված դասագիրքը կառավարության կողմից մերժվում է^[7]։

1980 թվականին հետարդիական զգայունությունը (postmodern sensibilities) հարցականի տակ է դնում մետապատմումների (metanarratives) նկատմամբ համընդգրկուն վստահությունը։ Ինչպես Ժակ Ռեվելն է նշում, Աննալների դպրոցի հաջողությունները, մասնավորապես նրա կողմից սոցիալական կառույցների կիրառումն իբրև մեկնաբանական ուժեր (explanatory forces), բովանդակում էր իր մեջ նաև սեփական խորտակման սերմերը, քանի որ «այլևս չկա ոչ բացահայտ համաձայնություն, որի վրա կարելի է հիմնել իրականի հետ նույնականացվող սոցիալականության միասնականությունը»^[8] Արդյունքում Աննալներ դպրոցը պահպանեց իր ենթակառուցվածքը, բայց կորցրեց մտակեցվածքները (mentalités)։ .^[9]

Հանդեսը

Հրատարակության ընթացքում հանդեսն ունեցել է մի քանի անվանումներ։ Սկզբնապես՝ «Տարեգրություններ տնտեսական և ընկերային պատմության» (Annales d'histoire économique et sociale) անվամբ (1929-1938) Ստրասբուրգում։ Փարիզյան հրատարակությունը հայտնի է «Տարեգրություններ ընկերային պատմության» (Annales d'histoire sociale) անվամբ (1941 թ.)։ Ֆաշիստական տիրապետության տարիներին հրատարակվել է ժողովածուների տեսքով՝ «Ընկերային պատմության ժողովածու» (Melanges d'histoire socialie) անվամբ (1942-44 թթ.)։ Մ. Բլոկի հիշատակին նվիրված երկու հատորները հայտնի են «Տարեգրություններ ընկերային պատմության» (Annales d'histoire sociale) անվամբ (1945 թ.)։ Այնուհետև՝ «Տարեգրություններ. Տնտեսություններ, հասարակություններ, քաղաքակրթություններ» (Annales: Économiques. Societés. Civilisations) անվամբ (1946-1994 թթ.)։ Իսկ արդեն 1994 թվականից՝ «Տարեգրություններ. Պատմություն և սոցիալական գիտություններ» (Annales: Histoire et sciences socials) անվամբ^[10]։

1962 թվականին Ֆեռնան Բրոդելն և Գաստոն Բերգերը օգտագործեցին Ֆորդ հիմնադրամի գումարն ու կառավարության ֆոնդը և ստեղծեցին նոր, անկախ հիմնադրամ՝ Հումանիտար գիտությունների տունը (Fondation Maison des sciences de l'homme - FMSH), որը Բրոդելը տնօրինել է 1970-ից մինչև իր մահը (1985)։ 1970 թվականին VI բաժանմունքն ու Աննալներ հանդեսը տեղափոխվում են հիմնադրամի շենքը։ FMSH-ն ստեղծում է միջազգային ցանցեր՝ Աննալների դպրոցի կողմից մշակված հարացույցները, հայեցակարգներն ու հղացքները Եվրոպայով և աշխարհով տարածելու համար։ Իսկ արդեն 2013 թվականից այն սկսեց հրատարակվել նաև անգլերեն լեզվով։

Հանդեսի կազմած թեմաների շրջանակը լայնածավալ և փորձառական բնույթ են կրում, որտեղ ներառված են համընդհանուր պատմության (total history) վերաբերյալ և նոր մոտեցումներով հետազոտություններ^[11]։

Հիմնական շեշտադրումն արված է սոցիալական պատմությունների և երկար տևողությունների (longue durée) վրա։ Հաճախ կիրառվում են և քանակային ու շարային մեթոդները՝ ուշադրությունը սևեռելով աշխարհագրության^[11] և հասարակ մարդկանց բանական աշխարհայացքի կամ մտակեցվածքների (mentalité) վրա։ Ավելի քիչ էին ուշադրություն դարձնում քաղաքական, դիվանագիտական, ռազմական պատմությունների կամ հայտնի մարդկանց կենսագրության վրա։ Փոխարենը՝ աննալականները հետազոտություններ էին իրականացնում սոցիալական, տնտեսական, մշակութային պատմությունների, վիճակագրության, բժշկական հաղորդումների, ընտանեկան հետազոտությունների և անգամ հոգեվերլուծության համադրական հեռանկարում։

Ծագում

Աննալներ (Տարեգրություններ) հանդեսը հիմնադրվել է Լյուսիեն Ֆևրի և Մարկ Բլոկի կողմից 1929 թվականի հունվարի 15-ին, երբ նրանք դասավանդում էին Ստրասբուրգի համալսարանում։ Իսկ 1941 թվականից այն հրատարակվում է արդեն Փարիզում։ Դպրոցի հիմնադիր-հայրերը՝ Լյուսիեն Ֆևրն (վաղ արդիական դարաշրջանի պատմագետ) և Մարկ Բլոկը (միջնադարի պատմագետ) կարճ ժամանակում կարողացան ստեղծել պատմագրական մի ոճ, որը դարձավ թե՛ հանդեսի և թե՛ կազմավորվող Դպրոցի հատկանշական կողմը. նրանք կարողացան միմյանց համադրել աշխարհագրությունը, սոցիոլոգիան (ընկերաբանությունը), հոգեբանությունն ու պատմագիտությունը՝ ավելի հստակորեն ի հայտ բերելով միջգիտակարգային մեթոդաբանությունը։ Մի բան, որն արդեն իրենցից առաջ ֆրանսիական իրականության մեջ ոչ ծավալուն մակարդակով իրականացրել էր Անրի Բեռն (Henri Berr) իր կողմից հիմնադրված «Պատմական համադրություններ» հանդեսի շրջանակներում։ Արդյունքում՝ ստեղծվում է մի մեթոդաբանություն, որը մերժում էր քաղաքական, դիվանագիտական, իրադարձային ու պատերազմական պատմությունները, որոնք հատուկ էին 19-րդ դարին և անգամ 20—րդ դարի սկզբին։ Պատմագիտական նման թեքում ունեցող հետազոտողներին Լ. Ֆևրն անվանում էր Սորբոնիստներ (Les Sorbonnistes)։

Փոխարենը՝ նրանք իրադարձությունների և քաղաքական փոխակերպությունների պատմությունը դիտարկում են սոցիալական կառույցների տևական (la longue durée) հեռանկարում^[12]։ Հետազոտական տիրույթներ էին նաև աշխարհագրությունը, նյութական մշակույթը, մտակեցվածքները կամ դարաշրջանի հոգեբանությունը։ Աննալականների նպատակն էր ի չիք անել սորբոնիստների աշխատանքը, որպեսզի ֆրանսիացի պատմագետներին կարողանային հեռու պահել սոցիալ-տնտեսական պատմության բացառապես քաղաքական և դիվանագիտական դիտանկյուններից լուսաբանելու եղանակից^[13]։

1967 թ. «Անալներ» հանդեսում հրատարակվեց Երևանի Մատենադարանի նախկին տնօրեն, ակադեմիկոս Լևոն Խաչիկյանի «Le registre d'un marchand arménien en Perse, en Inde et au Tibet (1682-1693)» հոդվածը (Annales. Histoire, Sciences Sociales, 22e Année, No. 2 (Mar. - Apr., 1967), pp. 231–278)՝ նվիրված նորջուղայեցի վաճառական Հովհաննէս Տեր Դավթյանի վաճառականական Հաշվեմատյանի քննությանը։

Դպրոցի հարացույցը

Դպրոցի հայտնի ներկայացուցիչներից Ժորժ Դյուբին իր «Բուվինյան կիրակի» (Le dimanche de Bouvines) գրքի նախաբանում այսպես է ձևակերպում աննալականների պատմագիտական նոր հարացույցը.

Պատմությունից վտարել զգայացունցը (sensational) և հրաժարվել իրադարձությունների պարզ հաշվառումից։ Հակառակ դրան՝ ձգտել առաջադրել և լուծել հիմնախնդիրները և, անտեսելով մակերեսային խառնակությունները, դիտարկել տնտեսության, հասարակության ու քաղաքակրթության երկար և միջին տևողությունների զարգացումը։

Աննալականները, հատկապես Լյուսիեն Ֆևրը, պաշտպանում էին համընդգրկուն պատմություն հղացքը, այլ կերպ ասած՝ պատմական հիմնախնդրի բազմակողմանի հետազոտությունը։

Հետպատերազմյան շրջան

Երկրորդ աշխարհամարտի ժամանակ, երբ Ֆրանսիան օկուպացվել էր հիտլերյան Գերմանիայի կողմից, Մ. Բլոկը գնդակահարվում է գեստապոյականների կողմից՝ պատերազմում Ֆրանսիայի դիմադրական շարժման մեջ ակտիվ մասնակցության համար։ Իսկ Լ. Ֆևրին նույն այդ թվականներին հաջողվում է շարունակել «Անալներ»-ի հրատարակումը։ Հենց այդ ժամանակ էլ նա ուղղորդել Ֆ. Բրոդելին, ով հետագայում կդառնա Աննալների դպրոցի ամենահայտնի Ներկայացուցիչը։ Ֆ. Բրոդելի աշխատությունը սահմանագծում է Անալների պատմագրության երկրորդ շրջափուլը, և մեծ ազդեցություն է ունենում 1960-1970-ական թվականներին (մասնավորապեսն նրա «Միջերկրածովքը և միջերկրածովյան ավազանը Ֆիլիպ II-ի դարաշրջանում» եռահատոր մենագրությամբ)։

Ֆ. Բրոդելը առաջադրել և մշակել է «պատմական ժամանակի» նոր հղացքը։ Այն իր վերջնական բանաձևումը ստացավ 1958 թվականին հրատարակած նրա «Պատմությունը և ընկերային գիտությունները. երկար տևողություն» տեսական հոդվածում։ Համաձայն որի պատմությունը հիմնված է ժամանակի երեք չափման վրա՝ կարճ տևողություն (curte durée) կամ՝ քաղաքական, միջին տևողություն (moyen durée) կամ՝ տնտեսական և երկար տևողություն (longue durée) կամ՝ քաղաքակրթական։

Թեև Անալների դպրոցի Երրորդ սերնդի կարկառուն ներկայացուցիչներ Էմմանուել լը Ռուա Լադուրին, Մարկ Ֆերրոն և Ժակ լը Գոֆֆը շարունակում են բարձր պահել Անալների «դրոշը», սակայն այսօր բազմաթիվ այլ պատմագետների գործունեությունը մշակութային պատմության, քաղաքական պատմության և տնտեսական պատմության բնագավառներում Աննալների մոտեցումներից ավելի նշանակալի է։

Մտակեցվածքներ (Mentalités)

Մ. Բլոկն իր «Հրաշագործ արքաները» կոթողային աշխատության մեջ (1924)^[14] հետազոտության խնդիր դարձրեց ժողովրդական վաղեմի այն հավատալիքը, համաձայն որի՝ արքան կարող է բուժել գեղձախտն իր հրաշագործ հպումի շնորհիվ։ Իրոք, Ֆրանսիայի և Անգլիայի արքաները կանոնավոր կերպով կատարում էին այս ծիսակարգը։ Իբրև պատմագետ՝ Մ. Բլոկը մտահոգված չէր արքայական հպումի արդյունավետությամբ, փոխարենը նա՝ իբրև մարդաբան(anthropologist) խնդրարկում է այնը, թե ինչո՞ւ են մարդիկ հավատում դրան, և թե իրականում ինչպե՞ս է այդ հավատը ձևավորում արքաների ու հասարակ մարդկանց միջև հարաբերությունները։ Գիրքը մեծ ազդեցություն ունեցավ մասնավորապես համադրական հետազոտությունների (comparative studies) վրա (այս դեպքում՝ Ֆրանսիայում և Անգլիայում), ինչպես նաև երկար տևողությունների ("longue durée") հետազոտությունների, որն ընդգրկում է մի քանի դարաշրջաններ, անգամ մեկ հազարամյակ՝ արժեզրկելով կարճաժամկետ իրադարձությունները։ Մ. Բլոկի մտակեցվածքների կամ mentalités տեսությունը մեծ արձագանք է գտնում գիտնականների շրջանում, ովքեր կարդացել էին Զիգմունդ Ֆրոյդ և Մարսել Պրուստ։ 1960-ական թվականներին Ռոբեր Մանդրուն (Robert Mandrou) և Ժորժ Դյուբին (Georges Duby) մտակեցվածքի (mentalité) հղացքը համաձայնեցնում են Ֆեռնան Բրոդելի պատմական ժամանակի կառույցներին ու սոցիալական կացությունների փոփոխություններին։ Իսկ արդեն 1970-1980-ական թվականներին ի հայտ են գալիս Mentalité-ի հետազոտությունների հսկայական խմբաքանակներ՝ հիմնված այդ մոտեցումների վրա։ Սակայն արդեն 1990-ական թվականներին մտակեցվածքների (mentalité) պատմությունը միջգիտակարգայինից (interdisciplinary) դարձավ հատվածական (fragmentation)՝ չունենալով տեսական ամուր հենք։ Ոչ ուղղակիորեն մերժելով մտակեցվածքի (mentalité) պատմությունը՝ երիտասարդ պատմագետներն ավելի ու ավելի հակվեցին դեպի այլ մոտեցումները։

Ծանոթագրություններ

1. See for recent issues
2. F. Braudel, Ecrits sur l'Histoire, Paris, 1969, p. 32
3. P. Burke, The French Historical Revolution. The Annales School 1929–89, p. 2.
4. Eric J. Hobsbawm (2003). Interesting times: a twentieth-century life. Pantheon Books. էջ 295.
5. One of numerous spin-off journals was Histoire & mesure (1986– ), devoted to quantitative history.
6. Georg G. Iggers, Historiography in the Twentieth Century: From Scientific Objectivity to the Postmodern Challenge," 59–61.
7. Hunt (1986)
8. Jacques Revel and Lynn Hunt, "Microanalysis and the Construction of the Social," in Histories: French Constructions of the Past, ed. by Jacques Revel and Lynn Hunt (1995) 480.
9. On the decline of Annales, see Hunt (1986); for a summary of the movement see Burke, French Historical Revolution, 106–107.
10. Տե՛ս Սմբատ Խ. Հովհաննիսյան, Անալների պատմագիտական դպրոցը. Լյուսիեն Ֆևրի և Մարկ Բլոկի պատմության տեսությունը, Վէմ, թիվ 2 (34), Երևան, 2011, էջ 95-118։
11. See Lucien Febvre, La Terre et l'évolution humaine (1922), translated as A Geographical Introduction to History (London, 1932).
12. Colin Jones, "Olwen Hufton's 'Poor', Richard Cobb's 'People', and the Notions of the longue durée in French Revolutionary Historiography," Past & Present, 2006 Supplement (Volume 1), pp. 178–203 in Project Muse
13. J.H. Hexter, "Fernand Braudel and the Monde Braudellien," Historians, pp. 61
14. Les Rois thaumaturges, 1924 (Gallimard-ի կողմից վերջին հրատարակությունը՝ 1998)

Գրականություն

• Aurell i Cardona, Jaume. "Autobiographical Texts as Historiographical Sources: Rereading Fernand Braudel and Annie Kriegel," Biography, Volume 29, Number 3, Summer 2006, pp. 425–445 in Project Muse
• Bintliff, John L. (ed.), The Annales School and archaeology, Leicester ։ Leicester University Press (1991), ISBN 978-0-7185-1758-8
• Burguière, André. L'École des Annales: Une histoire intellectuelle. Paris։ Odile Jacob. 2006. Pp. 366. (English edition) Annales School: An Intellectual History. Ithaca NY։ Cornell University Press. 2009. Pp. 309
• Burke, Peter. The French Historical Revolution: The Annales School 1929–89, (1990), the major study in English excerpt and text search
• Carrard, Philippe. "Figuring France: The Numbers and Tropes of Fernand Braudel," Diacritics, Vol. 18, No. 3 (Autumn, 1988), pp. 2–19 in JSTOR
• Carrard, Philippe. Poetics of the New History: French Historical Discourse from Braudel to Chartier, (1992)
• Clark, Stuart, ed. The Annales School: Critical Assessments (4 vol, 1999)
• Crifò, Giuliano. "Scuola delle Annales e storia del diritto: la situazione italiana", Mélanges de l'école française de Rome: antiquité, vol. No. 93, (1981), pp.  483-494 in Persée
• Dewald, Jonathan. Lost Worlds: The Emergence of French Social History, 1815–1970 (2006) 250pp excerpt and text search
• Dosse, Francois. New History in France: The Triumph of the Annales, (1994, first French edition, 1987) excerpt and text search
• Fink, Carole. Marc Bloch: A Life in History, (1989) excerpt and text search
• Forster, Robert. "Achievements of the Annales School," The Journal of Economic History, Vol. 38, No. 1, (Mar., 1978), pp. 58–76 in JSTOR
• Friedman, Susan W. Marc Bloch, Sociology and Geography: Encountering Changing Disciplines (1996) excerpt and text search
• Harris, Olivia. "Braudel: Historical Time and the Horror of Discontinuity," History Workshop Journal, Issue 57, Spring 2004, pp. 161–174 in Project Muse
• Herubel, Jean-Pierre V. M. "Historiography's Horizon and Imperative: Febvrian Annales Legacy and Library History as Cultural History," Libraries & Culture, Volume 39, Number 3, Summer 2004, pp. 293–312 in Project Muse
• Hexter, J. H. "Fernand Braudel and the Monde Braudellien," Journal of Modern History, 1972, vol. 44, pp. 480–539 in JSTOR
• Hufton, Olwen. "Fernand Braudel", Past and Present, No. 112. (Aug., 1986), pp. 208–213. in JSTOR
• Hunt, Lynn. "French History in the Last Twenty Years: the Rise and Fall of the Annales Paradigm." Journal of Contemporary History 1986 21(2)։ 209–224. Issn։ 0022-0094 Fulltext։ in Jstor
• Huppert, George. "Lucien Febvre and Marc Bloch: The Creation of the Annales." The French Review Vol. 55, No. 4 (Mar., 1982), pp. 510–513 in JSTOR
• Iggers, G.G. Historiography in the Twentieth Century: From Scientific Objectivity to the Postmodern Challenge (1997), ch.5
• Leroux, Robert, Histoire et sociologie en France: de l'histoire-science à la sociologie durkheimienne, Paris, Presses universitaires de France, 1998.
• Long, Pamela O. "The Annales and the History of Technology," Technology and Culture, Volume 46, Number 1, January 2005, pp. 177–186 in Project Muse
• Megill, Allan. "Coherence and Incoherence in Historical Studies: From the Annales School to the New Cultural History," New Literary History,olume 35, Number 2, Spring 2004, pp. 207–231 in Project Muse
• Rubin, Miri. The Work of Jacques Le Goff and the Challenges of Medieval History (1997) 272 pages excerpts and text search
• Moon, David. "Fernand Braudel and the Annales School" online edition
• Poirrier, Philippe. Aborder l'histoire, Paris, Seuil, 2000.
• Roberts, Michael. "The Annales school and historical writing." in Peter Lambert and Phillipp Schofield, eds. Making History: An Introduction to the History and Practices of a Discipline. (2004), pp 78–92 online edition
• Schilling, Derek. "Everyday Life and the Challenge to History in Postwar France: Braudel, Lefebvre, Certeau," Diacritics, Volume 33, Number 1, Spring 2003, pp. 23–40 in Project Muse
• Steiner, Frederick. "Material Life: Human Ecology and the Annales School", Landscape Architecture Volume 76, Number 1, pp. 69–75.
• Stirling, Katherine. "Rereading Marc Bloch: the Life and Works of a Visionary Modernist." History Compass 2007 5(2)։ 525–538. Issn։ 1478-0542 in History Compass
• Stoianovich, Traian. French Historical Method: The Annales Paradigm, (1976)
• Trevor-Roper, H. R. "Fernand Braudel, the Annales, and the Mediterranean," The Journal of Modern History, Vol. 44, No. 4 (December, 1972), pp. 468–479 in JSTOR
• Wrzosek, Wojciech.Historia, kultura, metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii (1995)

Դպրոցի մասին հիմնարար գրքերն ու էսսեները

• Ariès, Philippe et al. eds, A History of Private Life (5 vols. 1987–94)
• Bloch, Marc. Les Rois Thaumaturges (1924), translated as The Royal Touch: Monarchy and Miracles in France and England (1990)
• Bloch, Marc. Feudal Society: Vol 1: The Growth and Ties of Dependence (1989); Feudal Society: Vol 2: Social Classes and Political Organisation(1989) excerpt and text search
• Bloch, Marc. French Rural History an Essay on Its Basic Characteristics (1972)
• Braudel, Fernand. La Méditerranée et le Monde Méditerranéen à l'Epoque de Philippe II (1949) (translated as The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II excerpt and text search vol. 1)
• Braudel, Fernand. Civilisation Matérielle, Economie et Capitalisme XVe–XVIIIe Siècle (3 vol. 1979) (translated as Capitalism and Material Life; excerpt and text search vol. 1; excerpt and text search vol 3)
• Burguière, André, and Jacques Revel. Histoire de la France (1989), textbook
• Chartier, Roger. Inscription and Erasure: Literature and Written Culture from the Eleventh to the Eighteenth Century (2007) excerpt and text search
• Earle, P., ed. Essays in European Economic History, 1500–1800, (1974), translated articles from Annales
• Ferro, Marc, ed. Social Historians in Contemporary France: Essays from "Annales", (1972)
• Goubert, Pierre. The French Peasantry in the Seventeenth Century (1986) excerpt and text search
• Goubert, Pierre. The Ancien Regime, 1600–1750 (1974)
• Le Roy Ladurie, Emmanuel. Montaillou: Cathars and Catholics in a French Village, 1294–1324 (1978) excerpt and text search
• Le Roy Ladurie, Emmanuel. The Peasants of Languedoc (1966; English translation 1974) search
• Hunt, Lynn, and Jacques Revel (eds). Histories: French Constructions of the Past. The New Press. 1994. (A collection of 64 essays with many pieces from the Annales—the long introduction is excellent, and contains many good references).

Դպրոցի պատմագրությունը

• Bloch, Marc. Méthodologie Historique (1988); originally conceived in 1906 but not published until 1988; revised in 1996
• Bloch, Marc. Apologie pour l'histoire ou Métier d'historien (1949), translated as The Historian's Craft (1953) excerpt of 1992 introduction by Peter Burke (historian), and text search
• Braudel, Fernand. Écrits sur l'histoire (1969), reprinted essays; translated as On History, (1980) excerpt and text search
• Braudel, Fernand. "Histoire et Science Sociale: La Longue Durée" (1958) Annales E.S.C., 13։4 October–December 1958, 725–753
• Braudel, Fernand. "Personal Testimony." Journal of Modern History 1972 44(4)։ 448–467. Issn։ 0022-2801 in JSTOR
• Burke, Peter, ed. A New Kind of History From the Writings of Lucien Febvre, (1973)
• Duby, Georges. History Continues, (1991, translated 1994)
• Febvre, Lucien. A New Kind of History: From the Writings of Lucien Febvre ed. by Peter Burke (1973) translated articles from Annales
• Le Roy Ladurie, Emmanuel. The Mind and Method of the Historian (1981)
• Le Roy Ladurie, Emmanuel. The Territory of the Historian (1979)
• Le Goff, Jacques and Paul Archambault. "An Interview with Jacques Le Goff." Historical Reflections 1995 21(1)։ 155–185. ISSN 0315-7997
• Le Goff, Jacques, History and Memory' (1996) excerpt and text search
• Revel, Jacques, and Lynn Hunt, eds. Histories: French Constructions of the Past, (1995). 654pp
• Revel, Jacques, ed. Political Uses of the Past: The Recent Mediterranean Experiences (2002) excerpt and text search
• Vovelle, M. Ideologies and Mentalities (1990)

Արտաքին հղումներ

• Սմբատ Խ. Հովհաննիսյան, Աննալների դպրոցի այլացումը. "Նոր պատմագիտություն": Մաս առաջին։ Հետկառուցաբանական հայեցակարգը և պատմության "քանակային" կամ "շարային" ըմբռնումը, Վէմ համահայկական հանդես, Դ (Ժ) տարի, 2012, թիվ 1 (37) հունվար-մարտ, “Վէմ հանդես” ՍՊԸ հրատարակչություն, էջ 62-83: Արխիվացված 2016-03-06 Wayback Machine
• Սմբատ Խ. Հովհաննիսյան, Ֆեռնան Բրոդելի պատմության տեսությունը, Վէմ, թիվ 1 (33), Երևան, 2011, էջ 98-119:
• Սմբատ Խ. Հովհաննիսյան, Աննալների պատմագիտական դպրոցը. Լյուսիեն Ֆևրի և Մարկ Բլոկի պատմության տեսությունը, Վէմ, թիվ 2 (34), Երևան, 2011, էջ 95-118:
• Free access to all issues of the Annales from 1929 to 2002.
• Recent issues of Annales: Histoire, Sciences Sociales (2003-present).
• Biography of Fernand Braudel.
• Detailed bibliographies of major historians. Արխիվացված 2012-03-29 Wayback Machine
• Histoire et mesure (1986-200 ), articles on quantitative history. Full text of articles.