Օղակավոր որդեր

Օղակավոր որդեր (լատին․՝ Annelida, առաջացել է լատին․՝ annelus բառից, որը նշանակում է «օղակ»), անողնաշարավոր կենդանիների տիպ։ Տիպիկ ներկայացուցիչը Անձրևորդն է։

՞ Օղակավոր որդեր
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ
Լատիներեն անվանում
Annelida Lamarck, 1809
Դասակարգումը Վիքիցեղերում Պատկերներ Վիքիպահեստում ITIS64357 NCBI6340 EOL36

Հանդիպում են քաղցրահամ ջրերում, ծովերում, ինչպես նաև հողում։ Օղակավոր որդերն ունեն ավելի բարձր կազմավորում, որը պայմանավորված է նրանց ակտիվ կենսակերպով։ Նրանց մարմինը կազմված է միմյանց նման օղակաձև հատվածներից, որտեղից էլ ստանցել էն օղակավոր որդեր անվանումը։ Մարմնի արտաքին հատվածավորությունը համապատասխանում է ներքին հատվածավորությանը։ Օղակավոր որդերն ունեն արյունատար համակարգ և ավելի կատարյալ նյարդային, զգայական, մարսողական և արտաթորության համակարգերը։ Այս տիպի մեջ մտնում է 9 հազար տեսակ, որոնք միավորվում են 6 դասի մեջ՝ առաջնաօղակավոր որդեր(Archiannelida), բազմախոզանավորներ(Polychaeta), սակավախոզաններ(Oligochaeta), տզրուկներ (Hirudinea), էխիուրիդներ(Echiurida) և սիպունկուլիդներ(Sipunculida)։

Դերը բնության մեջ և մարդու կյանքում

Օղակավոր որդերի տարբեր տեսակներ ունեն մեծ դեր բնության մեջ։ Օրինակ անձրևորդերը ապրելով հողի մեջ փխրեցնում են այն բերրիացնելով։ Բազմախոզանների ներկայուցիչ ներեիսով սնվում են մի շարք արժեքավեր ձկնատեսակներ` թառափներն և այլն,իսկ պալոլոները համարվում են սնունդ մարդկանց համար։Տզրուկների մի շարք բժշկական տեսակներ օգտագործվում են մարդկանց որոշ հիվանդություններիբուժման համար։

Նյարդային համակարգ

Օղակավոր որդերի նյարդային համակարգ կազմված է շուրջկլանային օղակից և փորային շղթայից։ Շուրջկլանային օղակը բաղկացած է լավ զարգացած վերկլանային և թույլ զարգացած ենթակլանային հանգույցներից, որոնք միանում են նյարդային թելերով։ Մարմնի յուրաքանչյուր հերթական հատվածի փորային մասում կա մի զույգ նյարդային հանգույց որոնցից դուրս են գալիս այդ օղակի օրգանները նյարդավորվող նյարդաթելերը։ Այդ հանգույցները միանալով իրար և միասին կազմում են փորային շղթա,որը ապահովում է յուրաքանչյուր օղակի և ամբողջ օրգանիզմի նայրդավորումը։

Արտազոտական համակարգ

Արտազոտական համակարգ բաղկացած է մետանեֆրիդներից։ Դրանք մարմնի յուրաքանչյուր հատվածում փորային կողմում ըեղակայված զույգ ձագարաձև օրգաններ են։ Մետանեֆրիդների լայն մասը ուղղված է դեպի մարմնի խոռոչ,իսկ նեղ մասը մարմնի հարևան հատվածից բացվում է դեպի դուրս։

Արյունատար համակարգ

Օղակավոր որդերի արյունատար համակարգ կազմված է մեջքային և փորային գլխավոր անոթներից,որոնք ձգվում են մարմնի ամվողջ երկայնքով։ Մարմնի յուրաքանչյուր հերթական օղակում դրանք միանում են իրար հետ օղակային անոթներով։ Տվյալ խոշոր անոթները ցրվում են և վերածվում ավելի մանր մազանոթների։

Գրականություն

• Տ․Վ․ Թանգամյան, Ս․Հ Սիսակյան «Կենսաբանություն 7», 208 էջ
• Ա.Հ Եսայան,Ս.Խ. Պիպոյան,Լ.Յու. Հակոբյան «Կենսաբանություն 7»,93 էջ

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օղակավոր որդեր» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օղակավոր որդեր» հոդվածին։