Վահրամ Պահլավունի

Վահրամ Պահլավունի (անհայտ^[1] - 1045^[1], Դվին, Դվինի ամիրայություն), հայ ռազմական և պետական գործիչ, զորավար, անթիպատ պատրիկ, Իշխանաց իշխան (982-1021), Հայոց սպարապետ (1021-1045)։

Վահրամ Պահլավունի
Իշխանաց իշխան
982 - 1021
Հայոց սպարապետ
1021 - 1045
Նախորդող	Վասակ Պահլավունի
Մասնագիտություն՝	ռազմական գործիչ և քաղաքական գործիչ
Ծննդյան օր	անհայտ[1]
Վախճանի օր	1045[1]
Վախճանի վայր	Դվին, Դվինի ամիրայություն
Թաղված	Գերեզման Վահրամ Պահլավունու
Դինաստիա	Պահլավունիներ[1]
Քաղաքացիություն	Բագրատունիների թագավորություն
Հայր	Գրիգոր Պահլավունի (Համզա)[1]
Մայր	Շուշան Պահլավունի[1]
Ամուսին	Սոֆի Անձևացի
Զավակներ	Աբուղամր Պահլավունի, Գրիգոր Պահլավունի և Սմբատ Պահլավունի

Գրիգոր Համզայի և Շուշանի որդին, Գրիգոր Մագիստրոսի հորեղբայրը, Պահլավունիների իշխանական տոհմից։ Կառուցել է նշանավոր Մարմաշենի վանքային համալիրը և Ամբերդի Վահրամաշեն եկեղեցին։

Կենսագրություն

Հովհաննես-Սմբատի և Աշոտ Դ-ի մահից հետո ղեկավարել է պայքարը Անին ուժով գրավել ցանկացող բյուզանդական բանակների դեմ, կազմակերպել է Աշոտի որդի Գագիկ Բ-ին Բագրատունյաց գահի վրա հաստատելը, դեմ է եղել երիտասարդ արքայի Բյուզանդիա մեկնելուն։ Անին Բյուզանդիայի կողմից նվաճվելուց հետո (1045 թ.) ութսունամյա զորավարը զենքը ձեռքին դարձյալ կռվել է հայրենի երկիրը ավերող մի այլ թշնամու՝ Դվինի էմիր Աբու-լ-Ասվարի դեմ։ Հենց այդ մարտում սպանվել է իր Գրիգոր որդու հետ միասին 1046 թ. կամ 1047 թ.։

Բագրատունյաց Հայաստանի արքունիքում զբաղեցրել է բարձր պաշտոններ, եղել է Հայոց իշխանաց իշխան (980-ական թվականներին մինչև 1020-ական թվականները)», այնուհետև՝ Հայոց սպարապետ։ Ատրպատականի ամիրա Մամլանի դեմ հայ-վրացական միացյալ ուժերի պայքարում գլխավորել է հայոց զորքերը։ Պետական ծառայության դիմաց Բագրատունի թագավորներից տիրույթներ է ստացել Շիրակում, Արագածոտնում, կառուցել Մարմաշենի գլխավոր եկեղեցին (988-1029 թվականներին) և Ամբերդի եկեղեցին (1026 թվականին)։ Վարել է Բագրատունյաց կենտրոնական իշխանության ամրապնդման և ավատատիրական խռովությունների ճնշման քաղաքականություն։ Հայոց Հովհաննես-Սմբատ թագավորի մահից (1041 թվականին) հետո մերժել է Վեստ Սարգսի գահակալական հավակնությունները և օժանդակել Գագիկ Բ-ի գահ բարձրանալուն։ Փորձել է խոչընդոտել վերջինիս այցը Կոստանդնուպոլիս՝ հասկանալով, որ բյուզանդական արքունիքը դավադրություն է նյութում Հայոց արքայի դեմ։ Ըստ Արիստակես Լաստիվերցու՝ Հայոց բանակը՝ Վահրամ Պահլավունու գլխավորությամբ, Անիի մատույցներում չորս անգամ ետ է մղել այն նվաճել փորձող բյուզանդական բանակը։ Անին Բյուզանդիային անցնելուց (1045 թվական) հետո Վահրամ Պահլավունի մասնակցել է կատապան Միքայել Իասիտեսի՝ Դվինի ամիրա Աբուլ-Ասվարի դեմ կազմակերպած արշավանքին և Գրիգոր որդու հետ զոհվել է մարտի ժամանակ։ Թաղված է Մարմաշենի վանքում։