Պամիր

Պամիր ( չինարեն հեշտ. 帕米尔 , պինին: Pàmǐ'ěr, պարս.՝ پامیر, տաջ.՝ Պամիր) Կենտրոնական Ասիայի հարավում և Հիմալայան լեռների հյուսիսում ձգվող լեռնաշղթա է^{[к. 1][1]}, որն անցնում է Չինաստանով, Աֆանստանով և Պակիստանով։ Պամիրը գտնվում է Կենտրոնական Ասիայի այլ հզոր լեռնային համակարգերի հարևանությամբ՝ Հինդուկուշ, Կարակորումի, Կունլունի և Տյան Շանի^{[к. 2]}։

Պամիր
Տեսակ	լեռնաշղթա
Երկիր	Ղրղզստան,  Տաջիկստան,  Չինաստան,  Աֆղանստան,  Հնդկաստան և  Պակիստան
Մասն է	Ալպ-Հիմալայան գեոսինկլինալ
Բարձրություն (ԲԾՄ)	7649 մետր
Երկարություն	500 կմ
Մակերես	120 000 կմ²
Մեծագույն գագաթ	Կոնգուր

Պամիրը տիեզերքից

Պամիրի տոպոգրաֆիկ քարտեզ

Իսմոիլ Սիմոնի պիկ (նախկինում՝ Կոմունիզմի պիկ)

Բարտանգ գետը հոսում է Պամիրի լեռնաշղթայով

Լեռնագրություն

Պամիրի լեռնաշղթաներ

• Գիտությունների ակադեմիայի լեռնաշղթա
• Վանչի լեռնաշղթա
• Վախանի լեռնաշղթա
• Վախշի լեռնաշղթա
• Դարվազի լեռնաշղթա
• Զաալայի լեռնաշղթա
• Զուլումարտ
• Իշկաշիմի լեռնաշղթա
• Կալատ (լեռ)
• Կարատեգինի լեռնաշղթա
• Մուզկոլ
• Պյոտր I լեռնաշղթա
• Պշարտի լեռնաշղթա
• Ռուշանի լեռնաշղթա
• Սարիկոլսկի լեռնաշղթա
• Հյուսիսային Տանիմաս
• Հյուսիս-Արիչուլի լեռնաշղթա
• Խազրատիշոխ
• Շախդարինի լեռնաշղթա
• Շուգնանի լեռնաշղթա
• Հարավ-Ալիչուրի լեռնաշղթա
• Յազգուլեմի լեռնաշղթա

Պամիրի լեռնագագաթներ - յոթ հազարականներ

• Կոնգուրի պիկը (բարձրությունը 7649 մ)  Պամիրի ամենաբարձր գագաթն է, գտնվում է Չինաստանի տարածքում։
• Իսմոիլ Սոմոնի պիկը (նախկինում Կոմունիզմի պիկ) (բարձրությունը 7495 մ) նախկին ԽՍՀՄ—ի ամենաբարձր գագաթն է, որը հայտնաբերել են ռուս լեռնագնացները 1880 թվականին^[2]։ 1932 թվականին այն անվանեցին Ստալինի պիկ, 1962 թվականին անվանափոխվեց Կոմունիզմի պիկ, 1998 թվականին վերանվանվեց Իսմաիլ Սոմոնի պիկ։
• Լենինի պիկի (Աբու Ալի իբն Սինի պիկ) բարձրությունը 7134 մ է, հայտնաբերվել է 1871 թվականին, նախկինում անվանել են Քաուֆմանի պիկ, 1928 թվականին անվանափոխվեց Լենինի պիկ, 2006 թվականին անվանափոխվեց Աբու Ալի Իբն Սինի պիկ^[3]։
• Կորժենևի պիկի բարձրությունը 7105 մ է, հայտնաբերվել է 1910 թվականին, ի պատիվ ռուս աշխարհագետ Ն. Լ. Կորժենևսկու, անվանեցին նրա կնոջ անունով՝ Եվգենի Կորժենևսկի։

Պամիրի մյուս լեռնագագաթներ

• Գարմոյի պիկ
• Կարլ Մարքսի պիկ
• Մայակովսկու պիկ
• Մուետոգաթա
• Անկախության պիկ
• Ֆրունզեի պիկ
• Էյլերի պիկ
• Էնգելսի պիկ

Գետեր

• Բալյանդկիիկ
• Բարտանգ
• Բելեուլի
• Վանչ
• Գունտ
• Կաինդի (գետ)
• Մարկանսու
• Օբիխինգոու
• Պամիր (գետ)
• Փյանջ
• Սաուկսկոյ
• Սելդարա
• Շախդարա
• Յազգուլեմ

Պատկերասրահ

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Ծանոթագրություններ

1. Петрушина М. Н. «ПАМИР». Bigenc.ru/geography (ռուսերեն). Большая российская энциклопедия. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 17-ին.
2. Иорданишвили Е. К. Последняя загадка Памирских гор
3. «Постановление Правительства Республики Таджикистан № 297 от 4 июля 2006 года». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 12-ին.

Արտաքին հղումներ

• Պամիր— աշխարհի տանիքը։ Նյութերի հավաքածու Արխիվացված 2019-04-02 Wayback Machine
• Պամիրի «Պատմություն, մշակոիյթ, կրոն, հետաքրքրություններ և սովորույթներ» Արխիվացված 2008-03-09 Wayback Machine
• Նադեժդա Եմելյանովա։ Պամիր և Հինդոկուշի ժողովուրդներ
• Պամիր։ Լեգենդներ և պատմություններ
• Պամիրի ոլորաններ
• Հետազոտություններ Արխիվացված 2019-02-21 Wayback Machine
• Պամիրո-Ալայ / կն.: Ն. Ա. Գվոզդեցկի, Ն. Ի.Միխայլով. ԽՍՍՀ Ֆիզիկական աշխարհագրություն. — Մ., 1978
• Պամիր մարաթոն 2009 (փաստագրական ֆիլմ]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պամիր» հոդվածին։

1. Около 2/3 территории Памира охватывает Горно-Бадахшанская автономная область Республики Таджикистан. Вопрос о природных границах Памира спорный, под Памиром понимают природную территорию, ограниченную на севереАлайской долиной], на востоке — Сарыкольским хребтом, на юге — озером Зоркуль, долиной реки Памир и верховьем реки Пяндж, на западе — меридиональным отрезком долины реки Пяндж, на северо-западе к Памиру относят восточные части хребтов Петра I и Дарвазского. Некоторые советские-российские исследователи (К. В. Станюкович, Э. М. Мурзаев и другие) относят к Памиру только восточную часть указанной территории. Другие (Н. А. Гвоздецкий, Р. Д. Забиров и другие) включают прилегающие с востока Кашгарские горы; О. Е. Агаханянц рассматривал ещё южный склон Гиндукуша и восточный склон хребта Лаль на западе.
2. Памир, Памиры — обширное высокое нагорье в Средней Азии, расположенное в верховьях Амударьи и Тарима, между Тянь-Шанем на Севере и Гиндукушем на Юге. Приподнятое в наиболее низких своих частях на высоту 10½—14 тыс. фт. (3048—4267 м) над уровнем моря, нагорье это в общем представляет систему длинных, ветвистых более или менее плоских и широких речных долин и озерных бассейнов, разделенных горными, часто снеговыми, хребтами и кряжами, возвышающимися своими скалистыми, нередко же весьма пологими скатами всего на 3—8 тыс. фт. (914—2438 м) над дном соседних долин. <…> Расположенный в узле между величайшими горными системами азиатского материка (Тянь-Шань, Гиндукуш, Куэнь-лунь, Гималаи, Кара-корум), в верховьях важнейших среднеазиатских рек, на пути между западной и восточной Азией и Индией П. ЭСБЕ. Россия, Санкт-Петербург, 1890—1907