Ուջան

Ուջան, գյուղ Հայաստանի Արագածոտնի մարզի Աշտարակ համայնքում^[2], Երևան-Գյումրի ավտոմայրուղու աջ կողմում, Արագած լեռան հարավային լանջերին՝ կրկեսաձև գոգավորությունում՝ Վժան լեռնաճյուղի փեշերին։ Հեռավորությունը մարզկենտրոնից՝ 13 կմ հյուսիս-արևմուտք, բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1150 մ։ Տարածքը՝ 19,47 կմ2։ Բնակչությունը՝ 4972(2024 թ․)։

Գյուղ
Ուջան
Դղյակ 9-13-րդ դդ. հս մասում «Ադամի բաղեր» հանդամասում
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Արագածոտնի մարզԱրագածոտնի մարզ
Համայնք	Արագածոտնի մարզ
Համայնքապետ	Նաիրի Կիրակոսյան
Այլ անվանումներ	Վժան, Ուժժան, Ուժան
ԲԾՄ	1150 մ
Պաշտոնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն	▼2505 մարդ (2011)[1]
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Փոստային ինդեքս	0222
Փոստային դասիչ	02109023
Ուջան (Հայաստան) Ուջան (Արագածոտնի մարզ)
Ուջան Վիքիպահեստում

Անվանում

Քարայր-կացարան

Ուջանը նաև ճանաչված է եղել որպես Վժան, Ուժժան, Ուժան^[3]։

Բնակչություն

Ուջանի բնակչության նախնիները գաղթել են Մոտկանից, Արճեշից և Վանից։ Ուջանի ազգաբնակչության փոփոխությունը^[4].

Տարի	Բնակչություն
1831	62 մարդ	[5]
1887	444 մարդ	[5]
1914	300 մարդ	[5]
1926	569 մարդ	[5]
1939	978 մարդ	[5]
1959	1514 մարդ	[5]
1970	1845 մարդ	[5]
1979	1858 մարդ	[5]
1989	2344 մարդ	[5]
2001	2758 մարդ	[5]
2011	2505 մարդ	[1]

Տնտեսություն

Համայնքի տնտեսության մասնագիտացման ուղղությունը գյուղատնտեսությունն է։ Տարածքի գյուղատնտեսական հողահանդակների հիմնական մասն օգտագործվում է որպես պտղատու այգիներ, վարելահողեր, արոտավայրեր, խոտհարքեր։ Բնակչությունը զբաղվում է այգեգործությամբ, դաշտավարությամբ՝ բանջարաբոստանային, հացահատիկային, կերային մշակաբույսերի մշակմամբ, խաղողագործությամբ, նախկինում ծխախոտագործությամբ։ Պահուստային հողերը կազմում են համայնքի մոտ 70%-ը, որոնք բաշխված են հետևյալ կերպ՝

• արոտավայրեր՝ 500 հա
• վարելահողեր՝ 79 հա
• բազմամյա տնկարքներ՝ 29 հա
• խոտհարքեր՝ 190 հա։

Զբաղվում է խոշոր և մանր անասնապահությամբ, թռչնաբուծությամբ։

Տարեկան մոտավորապես արտադրում են 800 տ․ ծիրան, 670 տ․ դեղձ, 910 տ․ բանջարեղեն, 525 տ․ հացահատիկ։

Հայ-ֆրանսիական բարեգործական հասարակական կազմակերպությունը իրականացրել է գյուղի միջնակարգ դպրոցի կահավորման ծրագիր^[6]։ 2002 թվականին Հանրապետության գյուղատնտեսության և ջրային տնտեսության զարգացման ծրագրերի շրջանակներում, «ԱԵԿ-ի Շինարարություն» ՓԲԸ-ն կառուցել է ջրագիծ և ջրավազան^[7]։ Գյուղից Երևան երթևեկում է ավտոբուս, որի տոմսն արժի 350 դրամ.^[8]

Պատմամշակութային կառույցներ

Ուջանում է գտնվում քարանձավ, կիկլոպյան ամրոց և Անդրանիկ Զորավարի առաջին արձանը Հայաստանում, որը տեղադրվել է 1967 թվականին^[9]։

III միջազգային վավերագրական կինոփառատոն

2017 թ. հոկտեմբերի 1-5-ը տեղի ունեցավ «Ծիրանի ծառ» փաստագրական ֆիլմերի երրորդ միջազգային փառատոնը։ Պաշտոնական բացումը տեղի ունեցավ Երևանում հոկտեմբերի 1-ին, իսկ ֆիլմերի ցուցադրությունը անցկացվեց Ուջանում։ Ֆիլմերի մրցանակային դիտումը տեղի է ունեցել Ուջանի դպրոցում, իսկ երեկոյան բացօթյա ցուցադրություն կազմակերպվել է զբոսայգում։ Բացի այդ, տեղի ունեցան սեմինարներ։ Հայտնի վավերագրական կինոնկարների վարպետներ իրենց փորձով կիսվեցին երիտասարդների հետ։ Փառատոնին մասնակցել է մեծն Արտավազդ Փելեշյանը։ Փառատոնի հյուրերը և ժյուրին հյուրընկալվում էին ուջանցիների տներում^[10]։

Տես նաև

• Ուջանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Արագածոտնի մարզ)
• Անդրանիկ Օզանյանի հուշարձան (Ուջան)
• Հայ հայդուկների հուշարձան (Ուջան)

Գրականություն

• Մուշեղ Գալոշյանի «Դնդնոց» ակնարկը Ուջան գյուղի մասին

Աղբյուրներ

1. Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (հայ.)
2. Աշտարակ համայնքի մասին տեղեկություն մարզպետարանի կայքում, (արխիվացված 15․05․2023 թվականին)։
3. Ս.Հ. Հարությունյան (2003). Հայաստանի Հանրապետության Վարչատարածքային բաժանումը (01.01.2003). Երևան: «Տիգրան Մեծ» հրատարակչություն. ISBN 9994100009.
4. «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
5. Հայաստանի բնակավայրերի բառարան (հայ.) — Երևան: 2008. — 184 p.
6. http://www.gov.am/old/ruversion/information_centre_8/official_news.php?date=1108670400(չաշխատող+հղում)
7. «HAEKi Shinararutyun CJSC». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 3-ին.
8. Armenia Travel Guide — МЕЖДУГОРОДНЫЙ ТРАНСПОРТ
9. Բրեյդի Քիեսլինգ, Ռաֆֆի Քոճյան (2005). Վերահայտնաբերել Հայաստանը ուղեցույց (անգլերեն՝ Rediscovering Armenia Guide) (2-րդ ed.). Հայաստան: Մատիտ. էջ 46. ISBN 9994101218.
10. abrikosovoe-derevo-rascvetet-v-udzhane

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուջան» հոդվածին։