Ունդեր դեն Լինդեն

Ունդեր դեն Լինդեն (գերմ.՝ Unter den Linden), փողոց Գերմանիայում, որը համարվում է Բեռլինի կենտրոնական փողոցներից մեկը և գտնվում է Միտե թաղամասում^[1]։ Այն գտնվում է Բրանդենբուրգյան դարպասի արևելյան կողմում, որտեղ նաև գտնվում են արվեստի ակադեմիայի նոր շենքը և հայտնի Hotel Adlon-ը^[2]։ Այստեղից շուրջ մեկուկես կիլոմետր հեռավորության վրա է գտնվում Dorotheenstadt-ը, Friedrichswerder-ը և Ալեքսանդրապլատի հեռուստաաշտարակը^[3]։ Փողոցը իր անունը ստացել է իր զարդարանքների շնորհիվ։ Փողոցի երկարությունը կազմում է 1 390 մետր, իսկ առավելագույն լայնությունը` 60 մետր^[4]։ Փողոցի անունը՝ Ունդեր դեն Լինդենը թարգմանաբար նշանակում է Լորենիների տակ։

Ունդեր դեն Լինդեն գերմ.՝ Unter den Linden
Երկիր	Գերմանիա
Գտնվում է	Միտտե
Տեղանք	Միտտե
Երկարություն	1390 ± 1 մետր
Լայնություն	60 մետր
Անվանվել է	լորենի

Պատմություն

Ունդեր դեն Լինդեն 1691 թվական

Փողոցը կառուցվել է 1647 թվականին Ֆրիդրիխ Վիլհելմի հրամանով^[5]։ Փողոցը ձևավորվել է 1000 լորենի և 1000 ընկուզենի ծառերի վայրում^[6]։ 1696 թվականին Ֆրիդրիխ Վիլհելմը փողոցում հիմնել է արվեստի ակադեմիա, իսկ 1700-ին` Գիտությունների ակադեմիա<sup>[7]</sup>։ 1707 թվականին նա օրենք է տարածել, ըստ որի յուրաքանչյուր բնակիչ պետք է ուշադրություն դարձնի իր տան դիմացի լորենիների ծառերին և վնասի դեպքում զեկուցի։ 1770 թվականն Ֆրիդրիխ 2-րդը որոշեց կառուցել ծառուղի` հանդիսավոր շենքերով։ Դրա հետևանքով քանդվեցին 44 տներ^[8]։ 19-րդ դարից սկսած քաղաքի համար Ունդեր դեն Լինդեն փողոցը զգալի նշանակություն ունեցավ։ 1990 թվականին քաղաքային ամրոցը փակվեց ասբեստի աղտոտման պատճառով^[9]։ Փակվելու հետ մեկտեղ այն սկսվեց աստիճանաբար ավերվել։ 2008 թվականի նոյեմբերի 28-ին տեղի ունեցավ քաղաքային ամրոցի վերակառուցման ճարտարապետների մրցույթ, որում հաղթեց Ֆրանչեսկո Ստելլան։ Նախագիծը հետագայում հաստատվեց Բունդեսթագի կողմից` աննշան փոփոխություններից հետո<sup>[10]</sup>։ Այնուամենայնիվ, 2010 թվականից շինարարության մեկնարկի որոշումը հետաձգվել է մի քանի տարի` ֆինանսական անվտանգության բացակայության պատճառով։

Տեսարժան վայրեր

Գերմանիայի հարուստ պատմությունը արտացոլվում է շենքերում, որոնք ներառում են (արևմուտքից դեպի արևելք)։

• Բրանդենբուրգյան դարպասները և Փարիզի հրապարակը (Բեռլին)
• ԱՄՆ-ի դեսպանատունը, ՄԱԿ-ի գրասենյակը և Ֆրանսիայի դեսպանատունը
• Ադլոն (հյուրանոց)-ը^[11]
• Մադամ Տյուսոյի թանգարանը
• Ռուսաստանի դեսպանատունը Գերմանիայում
• Թագաժառանգի պալատը, այժմ թանգարան
• Բեռլինի պետական օպերան
• Ֆրիդրիխի մեծահասակների արձանը
• Հին պալատը (Բեռլին)
• Հումբոլդտի համալսարանը
• Նոյե Վախեն
• Բեռլինի մայր տաճարը^[12]

Գրականություն

• Harald Neckelmann: Unter den Linden – Flanieren und Amüsieren. Sutton Verlag, Erfurt 2009, ISBN 978-3-86680-583-5.
• Walter Schimmel-Falkenau: Kommen und Gehen Unter den Linden. Berlin Story Verlag, 2006, ISBN 3-929829-34-7.
• Günter de Bruyn: Unter den Linden. Siedler-Verlag, Berlin 2003, ISBN 3-88680-789-4.
• Carl-Georg Böhne, Werner Schmidt: Unter den Linden – Ein Spaziergang von Haus zu Haus. Haude & Spener, Berlin 2000, ISBN 3-7759-0428-X.
• Helmut Engel, Wolfgang Ribbe (Hrsg.): Via triumphalis. Geschichtslandschaft „Unter den Linden“ zwischen Friedrich-Denkmal und Schloßbrücke. Akademie Verlag, Berlin 1997, ISBN 3-05-003057-7.
• Winfried Löschburg: Unter den Linden: Gesichter und Geschichten einer berühmten Straße. Buchverlag Der Morgen, 1982. (Neuauflage: Christoph Links Verlag, Berlin 1993, ISBN 3-86153-024-4)
• Die Bau- und Kunstdenkmale in der DDR. Hauptstadt Berlin I. Hrsg. Institut für Denkmalpflege im Henschelverlag, 1984, S. 139–189.
• Ursula von Kardorff, Fotos: Michael Ruetz : Unter den Linden. In: Geo-Magazin. 11, Hamburg 1978, S. 38–64. Sackgasse der Nation. Informativer, authentischer Erlebnisbericht: „[…] Hier erlebte ich den 20. Juli 1944 (Preußens letzten Ruhmestag) […] Als ich nach Gestapoverhören aus Berlin floh, saß mein Freund Graf Hardenberg im KZ, andere Freunde waren hingerichtet worden […]“ ISSN 0342-8311

Ծանոթագրություններ

1. Aus einer Zeitungsserie der 1980er Jahre (Datum nicht erhalten): Unter den Linden (Teil IX)
2. «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
3. Wie das Chaos bei den Berliner Hausnummern entstand. In: Der Tagesspiegel, 12. April 2016
4. Harald Neckelmann: Unter den Linden – Flanieren und amüsieren. (= Die Reihe Archivbilder). Sutton Verlag, Erfurt 2009, S. 80.
5. Harald Neckelmann: Unter den Linden – Flanieren und amüsieren. (= Die Reihe Archivbilder). Sutton Verlag, Erfurt 2009, S. 87.
6. Harald Neckelmann: Unter den Linden – Flanieren und amüsieren. (= Die Reihe Archivbilder). Sutton Verlag, Erfurt 2009, S. 77.
7. Harald Neckelmann: Unter den Linden – Flanieren und amüsieren. (= Die Reihe Archivbilder). Sutton Verlag, Erfurt 2009, S. 108.
8. Harald Neckelmann: Unter den Linden – Flanieren und amüsieren. (= Die Reihe Archivbilder). Sutton Verlag, Erfurt 2009, S. 92.
9. Harald Neckelmann: Unter den Linden – Flanieren und amüsieren. (= Die Reihe Archivbilder). Sutton Verlag, Erfurt 2009, S. 9.
10. Bernd Herzog-Schlagk: Flaniermeile Berlin – Unter den Linden, vom Brandenburger Tor bis zur Liebknechtbrücke – Ein kompaktes Modellvorhaben für die Fußverkehrsstrategie Berlin 2011–2016. FUSS e. V., Berlin 2012.
11. Egon Freitag: Das Völkchen besitzt viel Selbstvertrauen… In: Berliner Zeitung. Aus den 1960er Jahren; ohne Datum erhalten.
12. Hans Prang, Günter Kleinschmidt: Mit Berlin auf du und du – Erlesenes und Erlauschtes aus 750 Jahren Berliner Leben. F.A. Brockhaus Verlag, Leipzig 1980, S. 144.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ունդեր դեն Լինդեն» հոդվածին։