Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա

Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա (ուկրաիներեն՝ Національна академія наук України), պետական բարձրագույն գիտական կազմակերպություն Ուկրաինայում։ Գործում է համաձայն Ակադեմիայի 2002 թվականի ապրիլի 5-ին ընդունած կանոնադրության և Ուկրաինայի օրենսդրության (п. 1 Устава)։

Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա
Հապավում	НАНУ
Տեսակ	գիտությունների ակադեմիա, ազատ հասանելիության հրատարակություն, շենք և լեզվի կարգավորող
Հիմնադրվել է	1918
Անդամ է	Տիեզերական հետազոտությունների հանձնաժողով[1], International Union of Academies?[2], Բոլոր եվրոպական ակադեմիաներ[3], InterAcademy Partnership[4] և Միջազգային գիտական խորհուրդ[5]
Նախագահ	Վլադիմիր Վերնադսկի[6][7] և Վլադիմիր Լիպսկի[8][9]
Աշխատակիցներ	27 807 մարդ
Երկիր	Ուկրաինա[10]
Տեղագրություն	Կիև
Պարգևներ	և
Կայք	nas.gov.ua/en/Pages/default.aspx
Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա (Ուկրաինա) Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ուկրաինա
National Academy of Sciences of Ukraine Վիքիպահեստում

Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիան իրականացնում է հետազոտություններ բնական, հումանիտար, սոցիալական գիտությունների բնագավառներում (п. 3 Устава)։

Պատմություն

Ակադեմիան հիմնադրվել է 1918 թվականի նոյեմբերի 27-ին Ուկրաինական իշխանության ներկայացուցիչ Պավել Սկորոպադսկու կողմից։ Վլադիմիր Վերնանդսկին եղել է Ակադեմիայի հիմնադիր-անդամ և Ուկրաինայի գիտությունների ակադեմիայի առաջին նախագահը^[11]։

Ակադեմիայի համակարգում ընդգրկված են 174 ինստիտուտներ։ 2014 թվականի հունվարի 1-ի տվյալների համաձայն՝ աշխատակիցների թիվը կազմել է 40.000 մարդ^[12] (1991 թվականին՝ շուրջ 89000 աշխատակից^[13])։

Ակադեմիայի անվանումները

• 1918-1921 - Ուկրաինայի գիտությունների ակադեմիա (ՈւԳԱ)
• 1921-1936 - Համաուկրաինական գիտությունների ակադեմիա (ՀՈւԳԱ) (ուկրաիներեն՝ Всеукраїнська академія наук)
• 1936-1991 - ՈւԽՍՀ գիտությունների ակադեմիա (ՈւԽՍՀ ԳԱ)
• 1991-1993 - Ուկրաինայի գիտությունների ակադեմիա (Ուկրաինայի ԳԱ) (ուկրաիներեն՝ Академія наук України)
• 1994 - Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա (ՈւԳԱԱ) (ուկրաիներեն՝ Національна академія наук України)

Ակադեմիայի ղեկավարներ

Ակադեմիայի ղեկավարները
Վլադիմիր Վերնանդսկի	1918-1921
Նիկոլայ Վասիլենկո	1921-1922
Օրեստ Լևիցկի	1922
Վլադիմիր Լիպսկի	1922-1928
Դանիիլ Զաբոլոտնի	1928-1929
Ալեքսանդր Բոգոմոլեց	1930-1946
Ալեքսանդր Պալլադին	1946-1962
Բորիս Պատոն	1962 թվականից

Ակադեմիայի կառուցվածքը

• Ֆիզիկա-տեխնիկական և մաթեմատիկական գիտությունների սեկցիա
  • Սեկցիայի բյուրո
  • Մաթեմատիկայի բաժին
  • Ինֆորմատիկայի բաժին
  • Մեխանիկայի բաժին
  • Ֆիզիկայի և աստղագիտության բաժին
  • Երկրի մասին գիտության բաժին
  • Նութագիտության Ֆիզիկա-տեխնիկական խնդիրների բաժին
  • Էներգետիկայի Ֆիզիկա-տեխնիկական խնդիրների բաժին
  • Միջուկային ֆիզիկայի և էներգետիկայի բաժին
• Քիմիական և կենսաբանական գիտությունների սեկցիա
  • Սեկցիայի բյուրո
  • Քիմիայի բաժին
  • Կենսաքիմիայի, ֆիզիոլոգիայի և մոլեկուլային կենսաբանության բաժին
  • Ընդհանուր կենսաբանության բաժին
• Սոցիալական և հումանիտար գիտությունների սեկցիա
  • Սեկցիայի բյուրո
  • Տնտեսագիտության բաժին
  • Պատմության, փիլիսոփայության և իրավունքի բաժին
  • Ուկրաինայի ԳԱԱ գրականության, լեզվի և արվեստաբանության բաժին
• Ուկրաինայի ԳԱԱ կից հաստատություններ
  • Հրատարակչություն
  • Գրախանութներ
  • Ամսագրեր
  • Գիտական հաստատություններ
  • Այլ կազմակերպություններ
• Խորհուրդներ, որոնց գործունեությունն ապահովում է Ուկրաինայի ԳԱԱ (4 խորհուրդ)
• Ուկրաինայի ԳԱԱ կից խորհուրդներ, կոմիտեներ (ընդհանուր՝ 51)
• Ուկրաինայի ԳԱԱ գիտական կենտրոն և Ուկրաինայի կրթության և գիտության նախարարություն
• Գիտական սարքավորումների կոլեկտիվ օգտագործման կենտրոն
• Ուկրաինայի ԳԱԱ կառավարմանը կից կազմակերպություններ
• Հասարակական կազմակերպություններ

ՈւԳԱԱ ինստիտուտներ

• Գլխավոր աստղադիտարան
• ՈւԳԱԱ հնագիտության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ կենսաօրգանական քիմիայի և նավթաքիմիայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Ա. Վ. Պալադինայի անվան կենսաօրգանական քիմիայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Նիկոլայ Խոլոդնիի անվան բուսաբանության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Ագաթանգեղոս Կրիմսկու անվան արևելագիտության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ աշխարհագրության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Երկրաբանական գիտությունների ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Վլադիմիր Կորցկու անվան պետության և իրավունքի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Իվան Շմալգաուզենի անվան կենդանաբանության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ պատմության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Վիկտոր Գլուշկովի անվան կիբերնետիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Տարաս Շևչենկոյի անվան գրականության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ մաթեմատիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Գ. Կուրդյումովի անվան մետաղաֆիզիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Ստեպան Տիմոշենկոյի անվան մեխանիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ ընդհանուր էներգետիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Ի. Կուրասի անվան քաղաքական և էթնիկ հետազոտությունների ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ կիրառական մաթեմատիկայի և մեխանիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ կիրառական ֆիզիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ մաթեմատիկական մեքենաների և համակարգերի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ նյութագիտության խնդիրների ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ միջուկային անվտանգության հարցերի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Ա. Ուսիկի անվան ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ գերծանր նյութերի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ սորբումի և էնդոէկոլոգիայի խնդիրների ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Նիկոլայ Բոգոլյուբովի անվան տեսական ֆիզիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ տեխնիկական մեխանիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ տրանսպորտային համակարգերի և տեխնոլոգիաների ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Ուկրաիներեն լեզվի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Միխայիլ Գրուշևսկու անվան Ուկրաինական հնագիտության և աղբյուրագիտության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ ֆիզիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Վ. Լաշկարովի անվան կիսահաղորդիչների ֆիզիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ բույսերի ֆիզիոլոգիայի և գենետիկայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Լև Պասարժևսկու անվան ֆիզիկական քիմիայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Գրիգորի Սկովորոդայի անվան փիլիսոփայության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ բարձր մոլեկուլային միացությունների ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ գունավոր մետալուրգիայի ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Եվգենի Պատոնի անվան էլեկտրաեռակցման ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ հանրագիտարանային հետազոտությունների ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Ալեքսանդր Պոտեբնյայի անվան լեզվաբանության ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ տիեզերական հետազոտությունների Լվովի կենտրոն
• ՈւԳԱԱ ծովային հիդրոֆիզիկայի ինստիտուտ
• Վլադիմիր Վերնադսկու անվան Ուկրաինայի ազգային գրադարան
• ՈւԳԱԱ աստղագիտության ինստիտուտ
• Ուկրաինայի լեզվա-տեղեկատվական հիմնադրամ
• Ուկրաինայի լեռնային երկրաբանության, գեոմեխանիկայի և հանքավայրերի գիտահետազոտական և նախագծային ինստիտուտ
• ՈւԳԱԱ Ալեքսեյ Բոտատսկու անվան ֆիզիկա-քիմիական ինստիտուտ

Ծանոթագրություններ

1. https://cosparhq.cnes.fr/about/members/national-scientific-institutions/
2. https://web.archive.org/web/20240125131018/http://www.unionacademique.org/en/members
3. https://allea.org/members
4. https://web.archive.org/web/20221208195542/https://www.interacademies.org/network/member-academies
5. https://web.archive.org/web/20221009095816/https://council.science/members/online-directory/
6. Geltman D. V. Владимир Леонтьевич Комаров: краткий биографический очерк, Vladimir Leontyevich Komarov: a short biography // Историко-биологические исследования — 2020. — Vol. 12, Iss. 4. — P. 12—37. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-14002
7. Колчинский Э. И. Владимир Иванович Вернадский (1863–1945), Vladimir I. Vernadsky (1863–1945) (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2013. — Т. 5, вып. 3. — С. 90—93. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
8. Сытин А. К., Сластунов Д. Д. В.Л. Комаров и авторы «Флоры СССР», Vladimir Komarov and the authors of “Flora of the USSR” (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2021. — Т. 13, вып. 1. — С. 24—71. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2021-11002
9. Гельтман Д. В. Интересный текст, написанный учёным с непростым характером: Размышление над автобиографией Михаила Григорьевича Попова, An interesting text written by a scientist with a complicated personality: A reflection about Mikhail Grigorʹevich Popov’s autobiography (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2020. — Т. 12, вып. 1. — С. 138—153. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-11008
10. Բաց մատչելիության ամսագրերի տեղեկատու — 2003.
11. Основные даты жизни и деятельности академика В. И. Вернадского // Владимир Иванович Вернадский. М.: Наука 1992. С. 7. (Материалы к библиографии учёных; Вып. 44)
12. «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.
13. «Могут ли украинские учёные быть богатыми? / Статьи / Finance.ua». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին.

Արտաքին հղումներ

• The Ukrainian National Republic and the Struggle for Independence, 1917-1920 Internet Encyclopedia of Ukraine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 218)։