Նիկոլայ Պոդգոռնի

Նիկոլայ Վիկտորովիչ Պոդգոռնի (ռուս.՝ Никола́й Ви́кторович Подго́рный, փետրվարի 5 (18), 1903^[1], Կարլովկա, Konstantinogradsky Uyezd, Պոլտավայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[2] - հունվարի 11, 1983(1983-01-11)^[3][4][5], Մոսկվա, ԽՍՀՄ^[1]), խորհրդային պետական և կուսակցական գործիչ, 1965 թվականից մինչև 1977 թվականը ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության նախագահ^[7][8]։

Նիկոլայ Պոդգոռնի
Կուսակցություն՝	ԽՄԿԿ
Կրթություն՝	National University of Food Technologies? (1931)
Մասնագիտություն՝	պետական գործիչ, ճարտարագետ և քաղաքական գործիչ
Դավանանք	աթեիզմ
Ծննդյան օր	փետրվարի 5 (18), 1903[1]
Ծննդավայր	Կարլովկա, Konstantinogradsky Uyezd, Պոլտավայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[2]
Վախճանի օր	հունվարի 11, 1983(1983-01-11)[3][4][5] (79 տարեկան)
Վախճանի վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]
Թաղված	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն,  Ռուսական հանրապետություն,  Ուկրաինայի Ժողովրդական Հանրապետություն,  Ուկրաինական պետություն,  Ուկրաինական ԽՍՀ և  ԽՍՀՄ
Զավակներ	Q12145949?
Ինքնագիր
Պարգևներ	[6] և

1954 թվականից մինչև 1979 թվականը ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր, 1956 թվականից մինչև 1981 թվականը ԽՄԿԿ Կենտկոմի անդամ, 1960 թվականից մինչև 1977 թվականը ԽՄԿԿ Կենտկոմի նախագահության անդամ^[8]։ Սոցիալիստական աշխատանքի կրկնակի հերոս^[7][8]։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1903 թվականի փետրվարի 5-ին Ռուսական կայսրության Պոլտավա նահանգի Կոստինտինոգրադի շրջանի Կարլովկա քաղաքում^[8], բանվոր-ձուլագործի ընտանիքում^[7]։ Եղել է ուկրաինացի։

1917 թվականին սկսել է աշխատել որպես փականագործի աշակերտի, ապա դարձել է Կարլովկայում գլխավոր վերանորոգման-մեխանիկական սեմինարների փականագործ, եղել է տեղի կոմերիտական կազմակերպության ստեղծման կազմակերպիչներից մեկը^[7]։

1921թվականից մինչև 1923 թվականը եղել է կոմերիտմիության Կարլովի շրջկոմի քարտուղար^[7]։

1923 թվականից մինչև 1926 թվականը սովորել է Կիևի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի բանֆակում^[7]։

1930 թվականից եղել է ԽՄԿԿ-ի անդամ^[7][8]։

1931 թվականին ավարտել է Կիևի սննդի արդյունաբերության տեխնոլոգիական ինստիտուտը^[7].

Դրանից հետո նա աշխատել է շաքարի արդյունաբերական ձեռնարկություններում^[7]։ 1931 թվականից մինչև 1933 թվականը աշխատել է որպես Ժիտոմիրի մարզի Անդրուշևսկի շաքարի գործարանի գլխավոր ճարտարագետի ավագ օգնական, 1933 թվականից մինչև 1935 թվականը աշխատել է որպես Կիևի Վանքիշչենի մարզի շաքարի գործարանի գլխավոր ինժեների տեղակալ, իսկ 1935 թվականից մինչև 1937 թվականը՝Կիևսկի շրջանի Կոժանական շաքարի գործարանի գլխավոր ինժեներ։

1937 թվականից 1939 թվականը աշխատել է որպես Վիննիցկի Սախառատեստի շրջանի գլխավոր ճարտարագետի տեղակալ, այնուհետև՝ շաքարի արդյունաբերության Կամենեց-Պոդոլսկի մարզային տրեստի գլխավոր ճարտարագետ^[7]։

1939 թվականից մինչև 1940 թվականը աշխատել է Ուկրաինական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետության սննդի արդյունաբերության ժողկոմի տեղակալ, 1940 թվականից մինչև 1942 թվականը ազատվել է պաշտոնից Անաստաս Միկոյանի ցուցմամբ՝ իր հանձնարարության կատարման մասին կեղծ զեկույցի՝ մերձֆրոնտային մարզում շաքարի գործարանի տարհանման վերաբերյալ անձնական դիտարկման համար^[9]։

1942 թվականից մինչև 1944 թվականը եղել է Մոսկվայի սննդի արդյունաբերության տեխնոլոգիական ինստիտուտի տնօրեն^[7]։

1944 թվականից մինչև 1946 թվականը կրկին եղել է ԽՍՀՄ սննդի արդյունաբերության ժողկոմի տեղակալ։ 1946 թվականից մինչև 1950 թվականը եղել է ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհրդին կից ՀԽՍՀ Նախարարների խորհրդի մշտական ներկայացուցիչ^[7]։

1950 թվականից մինչև 1953 թվականը եղել Է Ուկրաինայի ՎՊ Խարկովի մարզկոմի առաջին քարտուղարը^[7]։

1952 թվականից մինչև 1956 թվականը եղել է ԽՄԿԿ Կենտրոնական վերստուգիչ հանձնաժողովի անդամ^[7][8]։

1953 թվականից մինչև 1957 թվականը եղել է Ուկրաինայի ԿԿ Կենտկոմի երկրորդ քարտուղար^[7][8], 1957 թվականից մինչև1963 թվականը՝ Ուկրաինայի ԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղար^[7][8]։

1963 թվականի հունիսի 21-ից մինչև 1965 թվականի դեկտեմբերի 6-ը եղել է ԽՄԿԿ Կենտկոմի քարտուղար^[8], զբաղվել է թեթև արդյունաբերությամբ։

Ահա ընկեր Պոդգորնին։ Մենք նրան Մոսկվա ենք բերել մեծ պաշտոնի համար, և քանի որ նա շաքարի ինժեներ էր, այդպես էլ մնաց։

1964 թվականի հոկտեմբերին եղել է Խրուշչովի հեռացման գլխավոր կազմակերպիչներից մեկը ԽՄԿԿ Կենտկոմի պլենումում^[10]։ Կոլեկտիվ ղեկավարության շրջանում՝ մինչև Բրեժնևի իշխանական դիրքորոշման կոնսոլիդացիան, եղել է Պոդգորնին Քաղբյուրոյի ամենաազդեցիկ անդամներից մեկը՝ Ալեքսեյ Կոսիգինի հետ^[11]։

1965 թվականի դեկտեմբերի 9-ից մինչև 1977 թվականի հունիսի 16-ը եղել է ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի Նախագահության Նախագահ^[8]։

Գերագույն Խորհրդի և նրա նախագահության լիազորություններն այդ պաշտոնում Պոդգորնիի գտնվելու ժամանակահատվածում ընդլայնվել են, ինչը թույլ է տվել Պոդգորնիին ուժեղացնել իր դիրքերը Քաղբյուրոյում։ Մասնավորապես, Գերագույն խորհրդի Նախագահությունը ձևական վերահսկողություն է ստացել նախարարների խորհրդի գործունեության նկատմամբ^[12], որի նախագահ Կոսիգինի հետ Պոդգորնին հաճախակի տարաձայնություններ է ունեցել տնտեսական քաղաքականության վերաբերյալ տարբեր տեսակետների պատճառով^[13]։ 1965 թվականին, այցով գտնվելով Բաքվում, հանդես է եկել ելույթով, որը քննադատել է խորհրդային տնտեսության կողմնակալությունը դեպի ծանր արդյունաբերություն, որի համար քննադատության է ենթարկվել Բրեժնևի և Սուլլովի կողմից^[14]։ Գազի արտահանումը արևմտյան երկրներ անվանել է «Սիբիրի վաճառք»^[15]։ Որպես խորհրդային պետության ձևական ղեկավար ակտիվորեն զբաղվել է դիվանագիտական աշխատանքով և պաշտոնական այցերով բազմիցս մեկնել արտերկիր^[16]։

Պաշտոնաթողության պահին Պոդգորնին Արևմտյան խորհրդայինագետները համարել են Բրեժնևից հետո Քաղբյուրոյի երկրորդ ամենաազդեցիկ անդամը^[17]։ Գերագույն Խորհրդի և նրա Նախագահության լիազորությունների կրճատումը 1977 թվականին Սահմանադրության նախագծում նշանակել է Պոդգորնիի իշխանական դիրքերի թուլացում^[18]։ 1977 թվականի մայիսի 24-ին ԽՄԿԿ Կենտկոմի Քաղբյուրոն Գրիգորի Ռոմանովի առաջարկով միաձայն դուրս է բերել Պոդգորնիին իր կազմից՝ նրան թողնելով կենտկոմի անդամ։ 1977 թվականի հունիսի 16-ին Նիկոլայ Պոդգորնին, թոշակի անցնելով, հրաժարական է տվել ԽՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի նախագահության նախագահի պաշտոնից^[19]։ Այդ պաշտոնը զբաղեցրել է Բրեժնևը, սակայն նրա զբաղվածության պատճառով նոր Սահմանադրությամբ նախագահի ամենօրյա գործառույթների իրականացման համար նախատեսված է եղել նրա առաջին տեղակալի պաշտոնը, որը 1977 թվականի հոկտեմբերի 7-ից զբաղեցրել է Վասիլի Կուզնեցովը^[20]։

Իր հրաժարականից հետո Պոդգորնին քննադատության է ենթարկվել խորհրդային մամուլում՝ ժողովրդական սպառման ապրանքների արտադրության ավելացման վերաբերյալ կառավարության կարգուկանոնի և տնտեսական քաղաքականության դատապարտման համար^[21][22]։

Ա. Ս. Չերնյաևին իր օրագրերում Պոդգորնիին անվանել է «չնչին» և «պատահական» մարդ և նշել նրա փառասեր բնույթը^[23]։

Նիկոլայ Պոդգորնին մահացել է 1983 թվականի հունվարի 11-ին Մոսկվայում։ Նրան թաղել են Նովոդևիչյան գերեզմանատանը։

Անձնական կյանք

Կինը Ելենա Ալեքսեևնա Պոդգորնայան է (1908-1995 թվականներ)։ Դուստրը՝ Լեսյա Նիկոլաևնա Նաումովան (1929 թվական), եղել է կենսաբան-սելեկցիոներ, որդին՝ Անատոլի Նիկոլաևիչ Պոդգորնին (1932-1996 թվականներ), եղել է Ուկրաինայի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամ։ Ղեկավարել է Ուկրաինայի Գիտությունների ակադեմիայի մեքենաշինության խնդիրների ինստիտուտը։ Խարկովի փողոցներից մեկը կրել է Պոդգորնիի անունը։ Դուստրը՝ Նատալյա Նիկոլաևնա Պոդգորնան (1945 թվական), եղել է Մոսկվայի բժշկական ակադեմիայի աչքի հիվանդությունների ամբիոնի դոցենտ։

Նիկոլայ Պոդգորնին տարված է եղել շախմատով^[24]։

Պարգևներ

ԽՍՀՄ

• երկու «Մանգաղ և մուրճը» մեդալ (16.02.1963, 16.02.1973)^[7][8][25],
• հինգ Լենինի շքանշան^[7] (26.04.1957, 26.02.1958, 16.02.1963, 02.12.1971, 16.02.1973)^[25],
• Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան^[7] (23.01.1948)^[25],
• «Աշխատանքային խիզախության համար» մեդալ (25.12.1959)^[25],
• մեդալներ^[7],
• «ԽՄԿԿ-ում գտնվելու 50 տարի» շքանշան։

Այլ երկրների

• 1970 թվական՝ Սպիտակ առյուծի շքանշան^[25],
• Ֆինլանդիայի սպիտակ վարդի շքանշան (Ֆինլանդիա),
• Սոմալիի աստղի շքանշան (Սոմալի)
• Պարսկական կայսրության հիմնադրման 2500-ամյակի հոբելյանական մեդալ (Իրան)։

Մարմնավորումներ

• 1993 թվականին Վլադիմիր Տրոշինը «Գորշ գայլեր» գեղարվեստական ֆիլմում
• 2005 թվականին Յուրի Կուզմենկովը «Բրեժնև» հեռուստասերիալում

Ծանոթագրություններ

1. Deutsche Nationalbibliothek Record #118963988 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
2. Подгорный Николай Викторович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
3. Encyclopædia Britannica
4. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
5. Munzinger Personen (գերմ.)
6. Matikkala A. Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat (фин.) — Helsinki: Edita, 2017. — P. 498. — ISBN 978-951-37-7005-1
7. Подгорный Николай Викторович // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. том 20. М., «Советская энциклопедия», 1975. стр.106-107
8. Подгорный Николай Викторович (1903—1983) // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 2. М., «Советская энциклопедия», 1991. стр.192
9. ВОЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА -[ Мемуары ]- Микоян А. И. Так было
10. Khrushchev: The Man and His Era. — W. W. Norton & Co., 2003. — С. 5. — ISBN 0-393-05144-7
11. Zemtsov, 1989, էջ 87
12. Zemtsov, 1989, էջ 118
13. Zemtsov, 1989, էջ 103
14. Zemtsov, 1989, էջ 105
15. 8 апреля 1972 // Черняев А. С. Совместный исход. Дневник двух эпох. 1972—1991 годы. — М.: РОССПЭН, 2010.
16. 10 апреля 1977 // Черняев А. С. Совместный исход. Дневник двух эпох. 1972—1991 годы. — М.: РОССПЭН, 2010.
17. Daniels, 1998, էջ 36
18. Zemtsov, 1989, էջ 119
19. Daniels, 1998, էջեր 36—39
20. «Soviet Union: Veep in Moscow». Time. 1977 թ․ հոկտեմբերի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 23-ին.
21. Daniels, 1998, էջ 38
22. Hiroshi Imai Mosukuwa Tokuhain Houkoku. — Iwanami Shinsho, 1985. — С. 26—29. — ISBN 978-4-00-420299-8
23. 24 мая 1977 // Черняев А. С. Совместный исход. Дневник двух эпох. 1972—1991 годы. — М.: РОССПЭН, 2010.
24. «Газета «Бульвар Гордона» | Анатолий Карпов: "В тот день, час и, может, даже минуту, когда в Токио мы с Фишером начали закулисные переговоры, в Амстердаме Корчной зашел в полиц …». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
25.  Նիկոլայ Պոդգոռնի «Երկրի հերոսներ» կայքում

Գրականություն

• Daniels, Robert Vincent Russia's Transformation: Snapshots of a Crumbling System. — 1998. — ISBN 0-8476-8709-0
• Zemtsov, Ilya Chernenko: The Last Bolshevik: The Soviet Union on the Eve of Perestroika. — 1989. — ISBN 0-88738-260-6

Արտաքին հղումներ

• Журнал «Власть» № 6 (509) от 17.02.2003
• Член бюро ЦК КПСС Н. В. Подгорный(չաշխատող հղում) / Библиотека изображений «РИА Новости»