Միքայել Ասորի

Միքայել Ասորի կամ Միքայել Մեծ (ասոր՝ ܡܝܟܐܝܠ ܣܘܪܝܝܐ)‎, 1126^{[1][2][3][…]}, Battalgazi, Մալաթիայի մարզ, Թուրքիա - նոյեմբերի 14, 1199, Բարսավմայի վանք, Մալաթիա, Թուրքիա), ասորի պատմիչ, եկեղեցական գործիչ։ 1166 թվականից՝ Ասորի Ուղղափառ (Հակոբիկյան) Եկեղեցու պատրիարք։

Միքայել Ասորի
Ծնվել է	1126[1][2][3][…] Battalgazi, Մալաթիայի մարզ, Թուրքիա
Մահացել է	նոյեմբերի 14, 1199 Բարսավմայի վանք, Մալաթիա, Թուրքիա
Դավանանք	ուղղափառություն
Մասնագիտություն	պատմաբան և քահանա
Գործունեության ոլորտ	պատմագրություն
Պաշտոն(ներ)	Անտիոքի պատրիարք
Տիրապետում է լեզուներին	միջին հունարեն

Կենսամատենագրություն

Միքայել Ասորին իր ժամանակի Ամենաուսյալ անձնավորություններից մեկն է եղել։ Նա թողել է հարուստ պատմական ժառանգություն, որոնցից մի մասը («'Ժամանակագրութիւն», «Ճառ քահանայութեան նորին Միխայէլի ասացեալ», «Խոստովանութիւնն հաւատոյ», «Վասն աստիճանաց Եկեղեցւոյ», «Գաւազանագիրք» և այլն) միջնադարում թարգմանվել են հայերեն։

Միքայել Ասորու գրական ժառանգության մեջ առանձնահատուկ տեղ է գրավում նրա «Ժամանակագրութիւնը», որն ընդգրկում է աշխարհի արարչությունից սկսած մինչև XII-րդ դարի պատմությունը։ Այս երկը կարևոր է նաև նրանով, որ նրա մեջ պահապանել են որոշ պատմիչների կորսված երկերից հատվածներ։ Միքայել Ասորու վերոհիշյալ երկն անփոխարինելի սկզբնաղբյուր է նաև Կիլիկյան Հայաստանի պատմության ուսումնասիրման համար։ Այս երկը 1248 թվականին Իսահակ քահանայի և նրա աշակերտ Վարդան Վանականի կողմից համառոտված կերպով թարգմանվել է հայերեն։ Մինչև XIX-րդ դարի վերջերը Միքայել Ասորու «Ժամանակագրութեան» բնագիրը համարվում էր կորսված և հայերեն թարգմանությունն էր կատարում բնագրի դեր։ Հայերեն բնագիրը 1868 թվականին ֆրանսիացի արևելագետ Վիկտոր Լանգլուայի կողմից թարգմանվել է ֆրանսերեն։ 19-րդ դարավերջին ֆրանսիացի արևելագետ Ժան Բատիստ Շաբոյի կողմից Հալեպի եկեղեցիներից մեկում հայտնաբերվում է Միքայել Ասորու «Ժամանակագրութեան» ասորերեն բնագիրը պարունակող 1598 թվականին գրված մի ձեռագիր՝ արաբերեն թարգմանության հետ միասին։ Այս բնագիրը ֆրանսերեն թարգմանության հետ միասին լույս է տեսնում 1899-1910 թթ. Փարիզում՝ Ժան Բատիստ Շաբոյի աշխատասիրությամբ։

«Ժամանակագրութեան» հրատարակությունները

Ասորերեն բնագիր եւ ֆրանսերեն թարգմանություն

• Michel le Syrien Chronique / Chabot J.-B.. — Paris, 1899. — Т. I.
• Michel le Syrien Chronique / Chabot J.-B.. — Paris, 1901. — Т. II.
• Michel le Syrien Chronique / Chabot J.-B.. — Paris, 1905. — Т. III.
• Michel le Syrien Chronique / Chabot J.-B.. — Paris, 1910. — Т. VI.

Հայերեն թարգմանություն

• Միխայէլ Ասորի, Ժամանակագրութիւն, Երուսաղէմ, 1871։

Գրականություն

• Peter Nagel, Michael I., in: Wassilios Klein (Hrsg.), Syrische Kirchenväter, S. 228-239
• Dorothea Weltecke, Die „Beschreibung der Zeiten“ von Mor Michael dem Großen (1126–1199). Eine Studie zu ihrem historischen und historiographiegeschichtlichen Kontext (= CSCO, 594, Subsidia 110). Peeters. Louvain 2003.

Ծանոթագրություններ

1. Միջազգային տիպօրինակ անունների նույնացուցիչ — 2012.
2. Faceted Application of Subject Terminology
3. Catalogue of the Library of the Pontifical University of Saint Thomas Aquinas