Բեգլարյաններ,( Մելիք / Իշխան Բեգլարյաններ), իշխան Գյուլիստանի, տեր Գյուլիստանի և Թարինջի, միջնադարյան հայ ազնվական տոհմ։
 |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
XVI - XIX դարերում եղել են Գյուլիստանի[1] Մելիքները։ Տոհմի իշխանությունն առաջացել է XVI դարի վերջին։ Րաֆֆին գրում է ,- Մեր ձեռքում գտնված մի գրչագիր պատմություն , Մելիք Բեգլարյանների ծագումը դուրս է բերում Հայոց Աղվանքի նահապետներից մեկից՝ Առանից, որն իր հերթին սերում էր Սիսակյաններից (Մ. Խորենացի ՝ Հայոց պատմությոն։ )[1]:
Պատմություն
Մելիք Բեգլարյանները ,- գրում է Րաֆֆին,- բնիկ Ուտեացիներ են, Նիժ գյուղից։
Թե ի՞նչ համգամանքներ ստիպեցին նրանց թողնել Ուտիքը եւ գալ Արցախ - այդ մասին լռում է պատմությունը։ Գյուլիստանի գավառում բնակություն հաստատած այս տան առաջին ներկայացուցիչը « Հայերի մեջ հայտնի էր Սեւ Աբով անունով, որը հասարակ մարդ չէր.Նա իր հայրենիքում ժողովրդի կառավարիչ էր, հարուստ էր»[2]։
Սեւ Աբովի տոհմը Արցախ է եկել XVI դարի վերջին եւ բնակություն հաստատել այժմյան Թալիշ գյուղի մերձակայքում։ Շատ շուտով, շնորհիվ իր մի քաջագործության, Սեւ Աբովը Նվեր է ստանում Հին Թալիշ գյուղը։ Հայտնի է, որ Սեւ hարյուրապետը վախճանվհլ է 1632 Թ. եւ թաղվել Հոռեկա վանքի մոտ, ուր գտնվում է Մելիք Բեգլարյանների տոհմական գերեզմանատունը[2]։
Սեւ Աբուվին հաջորդում է որդին՝ Մելիք Յավրին,ապա մյուս որդին՝ Մելիք Բեգլար I-ը ։ Վերջինս հիմնում է Գյուլիստանի մելիքությունը եւ ընդարձակում տիրապետության սահմանները[2]։
Տիտղոսը ժառանգաբար փոխանցվում էր իշխանից (մելիքից)՝ անդրանիկ որդուն։ Տոհմի իշխանությունը պահպանվեց մինչեւ XIX դար։
Ընդհուպ մինչեւ XIX դարի երկրորդ կեսը Մելիք-Բեգլարյանների իշխանության տակ էին գտնվում Գյուլիստանի գավառի 18 գյուղեր։
Մելիք-Բեգլարյանների ժառանգներն մինչ օրս շարունակում են անձնվիրաբար ծառայել Հայրենիքին։
Բեգլարյանների տոհմացանկ[2]
- Աբով I (Սև Աբով + 1632)
- Մելիք Յավրի (հիշվ. 1650)
- Մելիք Բեգլար I
- Մելիք Աբով II (Կաղ Աբով + 1728)
- Թամրազ (+1750)
- Իսայ (+1751)
- Մելիք Հովսեփ (+1778/80)
- Սարուխան-բեկ (հիշվ. 1723)
- Դանիել
- Մելիք Բեգլար II (+1781)
- Մելիք Աբով III (+1808)
- Մելիք Ֆրեյդուն (1768-1808)
- Սամ , Բադիր, Աղաբեկ
- Ռոստոմ-բեկ (+1805)
- Սայի-բեկ (Եսաի)
- Մանաս-բեկ (1789-1817/18)
- Մելիք Հովսեփ II (+1843)
- Շամիրխան (1790-1850)
- Դավիթ (1795-1884)
- Թամրազ II (1803-1878)
- Բեգլար-բեկ
- Նոյ, Աբով, Ալեքսանդր, Քաթեւան
- Սողոմոն-բեկ
- Աբով
- Մեծ պարոն Ֆրեյդուն
- Սողոմոն
- Հովսեփ, Սարգիս, Ջումշուդ, Ֆրեյդոն,Գրիգոր Շամիր
- Հովսեփ-բեկ[2]
-
Նշանավոր Բեգլարյաններ
մելիք-Բեգլարյաններից են սերում մի շարք ականավոր քաղաքական, գիտութեան եւ մշակութային գործիչներ։
Մելիք-Բեգլարյանների տոհմի ճյուղավորումից են սերում նաեւ Մելիք-Հովսեփյանների (Օսիպյանների) տոհմը։
Երեւանի Ճարտարապետության եւ շինարարության Համալսարանի առաջին ռեկտոր։ Տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր։
ԵՃՇՊՀ խորհրդի նախագահ(2010-2011)
եղել է ԱՊՀ շինարարական բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների միջազգային ասոցիացիայի փոխնախագահը
Պարգեւներ - Անանիա Շիրակացի Մեդալ
ՀՀ գիտության վաստակավոր գործիչ
ԽՍՀՄ ոսհծկե եւ արծաթե մեդալ
- Իլյիչ Բեգլարյան
Արձակագիր, առակագիր, հրապարակախոս
« Զորավար Անդրանիկ» թանգարանի հիմնադիր-տնօրեն։
Հրապարահախոս, խմբագիր եւ բանաստեղծ
Ավանդապատումներ
Մելիք Աբով III-ը խելացի կառավարիչ էր եւ լուսավոր հետք է թողել հայոց մելիքությունների պատմության մեջ։ Իր կառավարման տարիներից մի օրինակ։ 1784 թ. Նոյեմբերի 5-ին, մի պատրվակով պարսիկ Իբրահիմ-խանը իր մոտ է հրավիրում Մելիք Աբով III-ին , Ջրաբերդի Մելիք Մեջլումին, Դիզակի Մելիք Բախտամին, ու Գանձասարի կաթողիկոս Հովհաննես Հասան-Ջալալյանին եւ դավադրորեն կալանավորում նրանց։ Ուխտադրուժ խանը մելիքներին եւ Հովհաննես կաթողիկոսին նետում է Շուշիի բերդը (վերջինս 1786 թ.-ին սպանվում է բերդում)։ Բայց Մելիք Մեջլումի զորապետ Թյուլի Արզումանը , Դալի Մահրասան (Ավագ Վարդապետ) եւ շուշեցի Մելքումը խորտակում են զնդանի դռներն եւ ազատում հայ մելիքներին[2]։
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
