Կրուշևաց

Կրուշևաց (սերբ.՝ Крушевац [krûʃeʋat͡s]), քաղաք Սերբիայում։ Միջնադարում եղել է Սերբիայի մայրաքաղաքը։ Բնակչությունը 2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով 75.256 մարդ է, իսկ Կրուշևաց համայնքի բնակչությունը՝ 130.000:

Բնակավայր
Կրուշևաց
Դրոշ Զինանշան
Երկիր	Սերբիա
Համայնք	Kruševac City?
Հիմնադրված է	1371 թ.
Մակերես	854 կմ²
ԲԾՄ	137 մետր
Բնակչություն	58 745 մարդ (2011)
Ժամային գոտի	UTC+1
Հեռախոսային կոդ	037
Փոստային դասիչ	37000
Պաշտոնական կայք	krusevac.ls.gov.rs​(սերբ.)
Կրուշևաց (Սերբիա)
Կրուշևաց Վիքիպահեստում

Կրուշևաց համայնքը ներառում է 101 բնակավայր։ Կրուշևաց քաղաքը համայնքի տնտեսական, քաղաքական, արդյունաբերական, վարչական, մշակութային, կրթական, մարզական կենտրոնն է։ Կրուշևաց համայնքը զբաղենում է 854 կմ² մակերես։

Քաղաքը գտնվում է Կրուշևիցյան գոգահովտում, որ փռված է Արևմտյան Մորավիայում։ Այն հյուսիսում հարում է Լևչային ու Տեմնիչային, հյուսիսում` Ժուպեին, Կոպաոնիկին, հարավում` Յաստրեբացին, իսկ արևմուտքում` Կրալևի և Իբարսկի գոգահովիտներին։

Պատմություն

Կրուշևացը որպես մայրաքաղաք 1371 թվականին հիմնադրել է իշխան Լազար Խլեբելյանովիչը։ Առաջին անգամ հիշատակվել է 1387 թվականին։ Ավանդության համաձայն` Կրուշևացն իր անունը ստացել է կրուշցա քարի անունից, որից էլ հիմնականում կառուցվել են քաղաքի շինությունները։

Կոսովոյի ճակատամարտից հետո Կրուշևացը դարձել է Սերբիայի մայրաքաղաքը։ Այդ ժամանակ երկիրը կառավարում էր Միլիցան, իսկ նրանից հետո` Լազարի որդին` Ստեֆանը, ով հետագայում մայրաքաղաք է հռչակում Բելգրադը։ Թուրքերը բազմիցս հարձակվել են Կրուշևացի վրա, սակայն այն նվաճել են միայն 1427 թվականին՝ Ստեֆանի մահից հետո։

1444 թվականից Կրուշևացն անցնում է Գեորգի Բրանկովիչի ձեռքը, սակայն թուրքերն այն վերջնականապես նվաճում են 1454 թվականին։ Այն ժամանակ քաղաքը կրում էր «Ալաջ Հիսար» թուրքական անունը։ Ավստրիա-թուրքական պատերազմի ժամանակ` 1689 թվականին, քաղաքն ազաագրվել է թուրքերից։ Հետագայում քաղաքը կրկին հետ է վերադարձվել թուրքերին 1791 թվականի Սվիստովի համաձայնագրով։ Կրուշևացը թուրքերից վերջնակապես ազատագրվել է 1833 թվականին։ Ազատագրումից հետո քաղաքն սկսել է արագ զարգանալ` դառնալով ժամանակի Սերբիայի կարևոր կենտրոններից մեկը։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գերմանացիները Բագդալա լեռան վրա գնդակահարել են Կրուշևացի 1692 պարտիզանի` իրենց վրեժը լուծելով Կրուշևացի ճակատամարտում ունեցած կորուստների համար։ Պատերազմից հետո այդ տեղը վերածվել է հուշահամալիր-այգու` «Սլոբոդիշտե» (Ազատագրում) անվանումով։

Արդյունաբերություն

Կրուշևացը արդյունաբերական կենտրոն է` զարգացած մետաղամշակման և քիմիական արդյունաբերությամբ։ Այստեղ գործում են ալկոհոլային և ոչ ալկոհոլային խմիչքների «Ռուբին» ֆաբրիկան, մոտ 1200 այլ ընկերություններ։

Ժողովրդագրություն

Կրուշևացում ապրում է 46.395 չափահաս բնակիչ, բնակչության միջին տարիքը 39.2 է։ Քաղաքում հաշվվում են 19.342 ընտանիք, ընտանիքի անդամների միջին քանակը` 2.95:

Բնակիչները հիմնականում սերբեր են։

Պատկերասրահ

• 
  Լազարիցա եկեղեցին
• 
  Զանգակատուն
• 
  Կրուշևացի ամրոցի ավերակները
• 
  Իշխան Լազարին նվիրված հուշարձան
• 
  Քաղաքի տեսքը հարավից
• 
  Քաղաքի արևելյան տեսարան
• 
  Կրուշևացի ճակատամարտին նվիրված հուշարձանի հատված` Ֆիլիպ Վիշնիչ

Նշանավոր բնակիչներ

• Միոդրագ Չկալյա
• Բոյան Միլանդինովիչ
• Ռադմիլա Սավիչևիչ
• Վլաստիմիր Ստոիլկովիչ
• Ռադմիլա Ժիվկովիչ
• Տաշկո Նաչիչ
• Ռադոշ Բայիչ
• Լյուբինկա Բոբիչ
• Միլիյա Վուկովիչ
• Վոյին Չետկովիչ
• Նատաշա Շոլակ
• Նեբոյշա Բրադիչ
• Դոբրիցա Չոսիչ
• Ստանիսլավ Բինիչկի
• Լիլյանա Ջյուրովիչ
• Միլան Միլովանովիչ
• Գորան Ռաիչևիչ

Քույր քաղաքներ

• Պիստոյա
• Տրոգիր
• Տրավնիկ
• Կորֆու
• Սենտ Անդրեա
• Կիրյատ Գատ
• Ռիմնիկու Վիլչա
• Լիպեցկ

Կրուշևացը համագործակցում է հետևյալ քաղաքների հետ.

• Ստարա Զագորա (2000)
• Ռյազան (2000)
• Ժալեց (2006)
• Վոլգոգրադ (1999)

Արտաքին հղումներ

• Պաշտոնական կայք Արխիվացված 2008-07-09 Wayback Machine
• Կրուշևաց պորտալ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կրուշևաց» հոդվածին։