Ծիծաղի համաճարակ Տանգանիկայում

Ծիծաղի համաճարակ Տանգանիկայում, զանգվածային հիստերիայի կամ հոգեկան համաճարակի դեպք, որը տեղի է ունեցել 1962 թվականին Տանգանիկայում (ներկայիս Տանզանիա)^[1][2][3][4]։

Տանզանիայի Բուկոբա քաղաքը։

Պատմություն

Համաճարակը սկսվել է 1962 թվականի հունվարի 30-ին Կաշաշա գյուղի կանանց գիշերօթիկ դպրոցում, որը բացել էր քրիստոնեական միսիոներությունը։ Երեք աշակերտուհի սկսել են անզուսպ ծիծաղել և լացել, և նրանց ծիծաղը վարակել է 12-18 տարեկան 159 աշակերտուհիներից 95-ին^[5][6][4]։ Ծիծաղը տևել է մի քանի ժամից մինչև 16 օր։ Ուսուցիչները ծիծաղով չեն «վարակվել», բայց աշակերտուհիների՝ ուսման վրա չկենտրոնանալու հետևանքով 1962 թվականի մարտի 18-ին դպրոցը ժամանակավորապես փակվել է^[7]։ Մայիսի 21-ին փորձ է եղել պարապմունքները վերսկսել, սակայն չի հաջողվել (համաճարակն այդ ժամանակ արդեն դուրս էր եկել գյուղի սահմաններից)^[4]։

Դպրոցը փակելուց հետո սովորողներին ուղարկել են իրենց տները, և համաճարակը տարածվել է հարևան Նշամբա գյուղը։ Ապրիլ և մայիս ամիսներին 217 մարդ զգացել է ծիծաղի նոպա, նրանից մեծամասնությունը երեխաներ և երիտասարդներ էին^[8]։ Հուլիսին ծիծաղով է վարակվել Բուկոբա քաղաքի մոտակայքում գտնվող աղջիկների համար նախատեսված «Ռամաշենե» (Ramashenye) միջնակարգ դպրոցի 48 աշակերտ^[9]։

Դպրոցի դեմ, որտեղ սկսվել էր համաճարակը, հայց է ներկայացվել դատարան։ Անկառավարելի ծիծաղը ընդգրկել է Կաշաշայի և հարևան գյուղերի գրեթե բոլոր դպրոցները^[7]։ Համաճարակը մարել է 18 ամիս հետո^[10]։ Ծիծաղից բացի հաղորդվել է նաև ուղեկցող ախտանիշների մասին՝ ցավեր, ուշաթափություններ, փորափքանք, շնչառական խնդիրներ, ցան, լացի և ճչի նոպաներ։ Ընդհանուր փակվել է 14 դպրոց, ավելի քան 1000 մարդ ընկել է համաճարակի ազդեցության տակ։

Պատճառ

Ծիծաղի համաճարակի առաջացման հնարավոր պատճառներից մեկը աշակերտուհիների ուսումնառության վատ պայմանների և նրանց՝ բողոքները չարտահայտելու համադրությունն է։ Ծիծաղը շրջակա իրականությանը բողոքելու անմեղ միջոցներից մեկն էր^[4]։

Ծանոթագրություններ

1. Jeffries, Stuart (2007 թ․ նոյեմբերի 21). «The outbreak of hysteria that's no fun at all». The Guardian. Guardian News and Media Limited.
2. Provine, 2001
3. Schmidt, 2014
4. McGraw, 2014
5. Provine, Robert R. (January–February 1996). «Laughter». American Scientist. 84 (1): 38–47. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 9-ին.
6. Rankin, A.M.; Philip, P.J. (1963 թ․ մայիս). «An epidemic of laughing in the Bukoba district of Tanganyika». Central African Journal of Medicine. 9: 167–170. PMID 13973013.
7. «Laughter». Radiolab. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 12-ին.
8. Sebastian, Simone (2003 թ․ հուլիսի 29). «Examining 1962's 'laughter epidemic'». Chicago Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-11-12-ին. Վերցված է 2016-08-09-ին.
9. Bartholomew, Robert E. (2001). Little Green Men, Meowing Nuns and Head-Hunting Panics: A Study of Mass Psychogenic Illness and Social Delusion. Jefferson, North Carolina: Macfarland & Company. էջեր 52. ISBN 0-7864-0997-5.
10. Трауберг, 1998

Գրականություն

• Schmidt S., Schmidt A. Seriously Funny: Mexican Political Jokes as Social Resistance. — University of Arizona Press, 2014. — С. 19. — ISBN 9780816530779
• Provine R.R. Laughter: A Scientific Investigation. — Penguin Group US, 2001. — ISBN 9781101659250
• McGraw P., Warner J. The Humor Code: A Global Search for What Makes Things Funny. — Simon&Schuster, 2014. — 67—75 с. — ISBN 9781451665413
• Трауберг Л.З. Дэвид Уорк Гриффит; Мир наизнанку. — Искусство, 1988. — С. 246. — (Избранные произведения в двух томах).
• Бутовская М.Л. Язык тела: природа и культура : эволюционные и кросс-культурные основы невербальной коммуникации человека. — Научный мир, 2004. — С. 76.

Արտաքին հղումներ

• Статья об эпидемии на сайте CBC News
• WNYC radio program with a section discussing the epidemic