Նիկոլայ Լոբաչևսկի

Նիկոլայ Իվանի Լոբաչևսկի (ռուս.՝ Николай Иванович Лобачеевский, նոյեմբերի 20 (դեկտեմբերի 1), 1792^[1][2][3], Նիժնի Նովգորոդ, Ռուսական կայսրություն^[4] - փետրվարի 12 (24), 1856^{[1][5][2][…]}, Կազան, Կազանի գավառ, Կազանի գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն^[4]), ռուս մաթեմատիկոս։

Նիկոլայ Լոբաչևսկի Николай Лобачевский
Ծնվել է	նոյեմբերի 20 (դեկտեմբերի 1), 1792[1][2][3] Նիժնի Նովգորոդ, Ռուսական կայսրություն[4]
Մահացել է	փետրվարի 12 (24), 1856[1][5][2][…] (63 տարեկան) Կազան, Կազանի գավառ, Կազանի գուբերնիա, Ռուսական կայսրություն[4]
Գերեզման	Արսկոե գերեզմանատուն[6]
Բնակության վայր(եր)	Q56024391?[7]
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Մասնագիտություն	մաթեմատիկոս, պրոֆեսոր և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Կազանի կայսերական համալսարան
Գործունեության ոլորտ	երկրաչափություն[8], հանրահաշիվ, մաթեմատիկական անալիզ, հավանականությունների տեսություն, Եռանկյունաչափություն, մաթեմատիկա[8], Ոչ Էվկլիդեսյան երկրաչափություն[8] և հիպերբոլիկ երկրաչափություն[8]
Պաշտոն(ներ)	ռեկտոր
Անդամակցություն	Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Կազանի կայսերական համալսարան
Գիտական աստիճան	գիտության մագիստր (1811)
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն[1][8][9]
Գիտական ղեկավար	Մարտին Բարտելս[10]
Եղել է գիտական ղեկավար	Նիկոլայ Բրաշման[11]
Հայտնի աշակերտներ	Իոսիֆ Բոլցանի, Նիկոլայ Զինին, Ալեքսանդր Պոպով և Էրաստ Յանիշևսկի
Պարգևներ	և
Ամուսին(ներ)	Վարվառա Մոիսեևա
Ստորագրություն
Nikolai Lobachevsky Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Նիկոլայ Լոբաչևսկին 1807-1811 թվականներին ուսանել և ապա դասավանդել է Կազանի համալսարանում, որտեղ 1816 թվականին ստացել է պրոֆեսորի կոչում։ 1820-1822 թվականներին եղել է այդ համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի դեկան, 1827-1846 թվականներին՝ ռեկտոր։ 1830 թվականին Լոբաչևսկին հրատարակել է իր նոր ստեղծած երկրաչափության հիմունքները, որոնք թերևս սկզբում չընդունվեցին, բայց հետագայում մեծ ազդեցություն ունեցան XIX դարի մաթեմատիկական մտածողության վրա։

Նիկոլայ Լոբաչևսկին աշխատանքներ ունի հանրահաշվի, մաթեմատիկական անալիզի, հավանականությունների տեսության, մեխանիկայի, ֆիզիկայի, աստղագիտության վերաբերյալ։ Լոբաչևսկին ստեղծել է նոր՝ Էվկլիդեսյանից տարբեր երկրաչափություն՝ Լոբաչևսկու երկրաչափությունը, որն արմատապես փոխեց տարածության բնույթի մասին մինչ այդ իշխող պատկերացումները և մեծապես խթանեց մաթեմատիկական մտածողության զարգացմանը։

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Исаев Ю. Н. Чувашская энциклопедия (ռուս.) — Чувашское книжное издательство, 2006. — 2567 с. — ISBN 978-5-7670-1471-2
3. Педагоги и психологи мира (ռուս.) — 2012.
4. Лаптев Б. Л. Лобачевский Николай Иванович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1973. — Т. 14 : Куна — Ломами. — С. 585—586.
5. Русский биографический словарь (ռուս.) / под ред. А. А. Половцов, Н. П. Чулков, Н. Д. Чечулин, В. В. Мусселиус, М. Г. Курдюмов, Ф. А. Витберг, И. А. Кубасов, С. А. Адрианов, Б. Л. Модзалевский, Е. С. Шумигорский — СПб., М..
6. Find A Grave — 1996.
7. http://inde.io/article/8836-novoe-mesto-muzey-lobachevskogo-v-rektorskom-dome-kfu
8. Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
9. CONOR.Sl
10. Mathematics Genealogy Project — 1997.
11. Mathematics Genealogy Project — 1997.

Աղբյուրներ

• Դպրոցական մեծ հանրագիտարան։ Գիրք 1, հատոր 1։ Երևան 2008, էջ 403

Արտաքին հղումներ

• Նիկոլայ Լոբաչևսկին հայկական հանրագիտարանում Արխիվացված 2016-04-06 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլայ Լոբաչևսկի» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 649)։